SGK’dan İş Yerlerine "Karne"

Sosyal güvenlik sistemimizde özellikle 1999 yılından itibaren SSK’da başlatılan önleyici, akılcı ve bilimsel çalışma ve uygulamalarla kayıt dışılığın ve sosyal sigorta suistimallerin bertaraf edilmesine yönelik büyük adımlar atılmıştır.

Diğer yandan 2000’li yılların başında başlatılan SSK e-Bildirge sistemiyle birlikte sosyal güvenlik işlemlerinin elektronik ortamda gerçekleştirmesi uygulaması zamanla her alanda yaygınlaşarak e-Devlet uygulamasına kadar ilham kaynağı olmuştur.

2003-2004 döneminde benim de katkıda bulunduğum istihdamın artırılması ile işsizliğin önlenmesi komisyonlarında özellikle işverenleri hem zaman hem maliyet açısından sıkıntıya sokan çok sayıda gereksiz ve bunaltıcı formaliteler azaltılmıştır. Bu çerçevede öncelikle çalışanların işe alınması ve işten ayrılmalarında dört farklı birime bildirilmeleri yerine sadece SGK’ya bildirilmelerinin yeterli olması uygulamasına geçildi.

Akabinde yeni iş yeri açılışında iş yerinin hem çalışma müdürlükleri hem de SSK’ya ayrı ayrı bildirilmesi yerine sadece SGK’ya bildirilmesi yönünde düzenleme yapıldı. Ardından iş kazası ve meslek hastalıklarının hem Çalışma ve İŞKUR Müdürlüğü hem de SGK’ya ikili bildirim yerine sadece SGK’ya bildirilmesi uygun görüldü.

Formalitelerin azaltılmasında en önemli aşamalardan biri de her ay bütün iş yerleri tarafından SGK’ya gönderilmesi zorunlu bulunan APHB (Aylık Prim ve Hizmet Belgesi) ile Maliye’ye bildirilmesi gereken muhtasar beyannamelerin de tek bildirime dönüştürülmesi olmuştur.

Diğer yandan vatandaşlara ve işverenlere yönelik e-Devlet üzerinden birçok hizmetin sağlanması uygulamasına geçilmiştir.

SGK, hâlen online işlemlerde çok sayıda yeniliklere imza atmakta ayrıca teknolojideki yenilikleri ve bilimsel verileri yakından takip ederek özellikle kayıt dışılık, sosyal sigorta suistimalleri, prim ve diğer alacakların takibine yönelik proje ve programlar uygulamaktadır.

Bu projelerden biri de ilk defa bu yazımızda irdeleyeceğimiz SGK’nın iş yerlerine karne verme uygulamasıdır. 

KARNE UYGULAMASIYLA İŞ YERLERİNE RİSK PUANI ATANACAK!

SGK iş yeri karne projesiyle iş yerlerinin, geçmiş ve cari dönem sosyal sigorta verileri kullanılarak, tespit edilen risk kriterlerine göre iş yerlerinin şirket içi, sektörel ve bölgesel durumları hakkında analiz çalışmaları yapılması amaçlanmaktadır.

İş yeri Karne Projesi ile SGK’nın veri tabanında farklı tablolarda tutulan ve ilk bakışta bu tablolardaki verileri yorumlamaya imkân vermeyen, depolandıkları hâliyle anlamlı sonuçlar elde edilemeyen verilerin bir arada değerlendirilmesi sağlanarak iş yerleri hakkında özet bilgiler içeren ve belirli dönemlerde güncellenen risk değerlendirmeleri ve skorlamaları yapılması hedeflenmektedir.

Programın işletime açıldığı 2021 yılı Haziran itibarıyla 1,5 dakikanın üzerinde zaman alan sorgulama sonucunun 2021 yıl sonu itibarıyla 1 dakikanın altına indiği görülmektedir.

İlerleyen aşamalarda iş yerlerinin icraya intikal eden borç bilgilerinin, denetim sonucuna göre kayıt dışı sigortalı çalıştırıp çalıştırmadığı tespitlerinin de karneye ilave edilmesi planlanmaktadır.

İş yeri karne uygulamasına dâhil edilecek icra ve kayıt dışı sigortalı çalıştırma ve denetim faaliyeti sonuçları da dikkate alınarak, önceden belirlenen kural setleri doğrultusunda risk kriterlerine göre skorlanması ve iş yerlerine risk puanı atanarak proje sonuçlarının denetim planlama faaliyetlerini belirlemede girdi olarak kullanılması hedeflenmektedir. 

KAYIT DIŞILIĞIN TESPİTİ KOLAYLAŞTI

TÜİK’in 10 Ocak 2022 tarihinde yayınlanan iş gücü istatistiklerine göre 2021/ Kasım ayında sosyal güvenlik kuruluşuna bağlı olmadan çalışanların toplam çalışanlar içindeki payını gösteren kayıt dışı çalışanların oranı, bir önceki yılın aynı ayına göre 0,7 puan azalarak %29,0 olarak gerçekleşti.

Tarım dışı sektörde kayıt dışı çalışanların oranı bir önceki yılın aynı ayına göre 1,2 puan azalarak %17,9 oldu. Tarım sektöründe ücretsiz aile çalışanları ve düşük gelirli olması nedeniyle sosyal güvenlik sistemine giremeyen diğer kişileri çıkardığımızda kayıt dışılığın %17,9 olarak karşımıza çıkmaktadır.

%50’li ve üzerindeki kayıt dışılığın yıllar içinde bu seviyelere kadar düşürülmesi hiç şüphesiz geçmişte SSK’nın günümüzde ise SGK’nın önleyici, akılcı ve bilimsel çalışma ve uygulamaları sayesinde olmuştur. 

Bütün bu başarıların altında SGK’nın gayretli ve özverili çalışan tüm personelini göz ardı etmek mümkün değildir.

               ***

“Teknoloji sayesinde herkesin kapısı, kocaman bir pencereye dönüşebiliyor.” Daniel Palmer

(Kaynak: İsa Karakas / Türkiye Gazetesi | 05.03.2022)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.