Yeni Asgari Ücret ve Ücretlerde Gelir ve Damga Vergisi İstisnası

17 Aralık 2021 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan Asgari Ücret Tespit Komisyonu Kararı uyarınca; milli seviyede tek asgari ücretin belirlenmesine karar verilmiş olup, 01.01.2022 –31.12.2022 tarihleri arasında milli seviyede tüm çalışanlar için aynı olarak uygulanmak üzere, işçinin bir günlük normal çalışma karşılığı asgari ücretinin (166,80) yüzaltmışaltı lira seksen kuruş olmasına karar verilmiştir. Buna göre; asgari ücretin aylık brüt tutarı da 5.004 TL olmaktadır.

Öte yandan, Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne sunulan ve Bütçe Plan Komisyonu’nda kabul edilen ve Genel Kurulda görüşülecek olan “Gelir Vergisi Kanunu İle Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi”nde yer alan düzenlemelerde asgari ücretin gelir vergisinden ve damga vergisinden istisna edilmesine ilişkin maddeler yer almaktadır. Keza, bu düzenlemelerde asgari ücretin üzerinde gelir elde eden ücretlilerde de asgari ücret tutarı kadarlık gelir üzerinden gelir vergisi ve damga vergisi alınmaması benimsenmiştir. Bu düzenlemelere bağlı olarak, ücret gelirlerinin vergilendirilmesinde asgari ücretin aylık brüt tutarının yüzde 85’i gelir vergisinden istisna edildiğinden, uygulama alanı kalmayan asgari geçim indirimi düzenlemesi yürürlükten kaldırılmaktadır.

Anılan kanun teklifinde yer alan ve Komisyon’da kabul edilen maddelerin Genel Kurul’da da kabul edilmesi beklenmekte olup, bu düzenlemeler uyarınca asgari ücretin aylık net tutarları şu şekilde olmaktadır:

Asgari ücret kesintileri ve net tutar		Asgari ücrette işveren katkısı
	TL		TL
Brüt tutar	5004,00	SSK primi işveren payı (% 20,5)*	1.025,82
SSK primi işçi payı (%14)	700,56	İşsizlik Sig. işveren payı (% 2)	100,08
İşsizlik Sig. işçi payı (% 1)	50,04
Kesintiler toplamı	750,60
Net ödenecek tutar*	4253,40	Toplam	1.125,90

 Bir asgari ücretlinin işverene maliyeti ise 2022 yılı boyunca, aylık 4.382,44 TL olmaktadır. Şöyle ki; 

Asgari ücretlinin işverene maliyeti	TL
Brüt ücret	5.004,00
İşveren sigorta ve işsizlik primleri	1.125,90
Toplam maliyet(*)	6.129,90

 (*)Ancak, aylık prim ve hizmet belgelerini Sosyal Güvenlik Kurumu’na düzenli olarak verip, primlerini de düzenli olarak ödeyen ve borcu olmayan işverenler 5 puanlık sigorta primi indiriminden yararlanabilecek (dolayısı ile işveren sigorta primleri %20,5 yerine %15,5 olarak uygulanacak) olup, söz konusu indirim dikkate alındığında, asgari ücretin işverene maliyeti aylık 5.879,70 TL olacaktır.

Öte yandan, asgari ücrete isabet eden tutar vergi dışı bırakıldığı için, bir asgari ücretlinin sigorta, şahıs sigortası, sendika aidatı, engellilik indirimi gibi indirimlerden yararlanması söz konusu olmayacaktır. Ancak, asgari ücreti aşan ücret geliri elde edenlerde, varsa, engellilik indirimi, sendika aidatı vb. indirimler yapılabilecektir.

Asgari ücretin üzerinde olan ücretlerde gelir vergisi istisnasının uygulanması

TBMM Bütçe ve Plan Komisyonu’nda kabul edilen ve Gelir Vergisi Kanununun Ücretlerde İstisnaları düzenleyen 23’üncü maddesinin birinci fıkrasına eklenmesi öngörülen 18. Nolu bend hükmü şöyledir:

“Hizmet erbabının, ödemenin yapıldığı ayda geçerli olan asgari ücretin aylık brüt tutarından işçi sosyal güvenlik kurumu pirimi ve işsizlik sigorta pirimi düşüldükten sonra kalan tutarına isabet eden ücretleri (Şu kadar ki, istisnayı aşan ücret gelirinin vergilendirilmesinde verginin hesaplanacağı gelir dilim tutarları ve oranları, istisna kapsamındaki tutarlar da dikkate alınarak belirlenir. Ödenecek vergi tutarı, bu suretle bulunan vergi tutarının içinde istisna tutara isabet eden kısım düşülmek suretiyle hesaplanır. İstisna nedeniyle alınmayacak olan vergi ilgili ayda aylık asgari ücret üzerinden hesaplanması gereken vergiyi aşamaz. Birden fazla işverenden ücret alanlarda bu istisna sadece en yüksek olan ücrete uygulanır.”

Anılan madde hükmü ile; hizmet erbabına ödenen ücretlerin, ilgili ayda geçerli olan brüt asgari ücretten işçi Sosyal Güvenlik Kurumu primi ve işsizlik sigorta primi düşüldükten sonra kalan kısmı gelir vergisinden istisna edilmekte, ücret gelirinin asgari ücrete isabet eden kısmı üzerinden gelir vergisi alınmaması sağlanmaktadır.

Asgari ücret üzerindeki ücret gelirlerinin vergilendirilmesinde; istisna kapsamındaki tutar dâhil, kümülatif vergi matrahının tabi olduğu vergi dilimi ve oranlarına göre vergileme yapılacaktır. Diğer bir ifadeyle, istisna tutarını aşan ücret gelirlerinin vergilendirilmesinde, uygulanacak gelir vergisi dilimi ve oranının ilgili ay ve önceki aylardaki istisna tutarlarının da eklenmesi suretiyle belirlenmesi ve verginin bu şekilde belirlenen kümülatif tutarın tabi olduğu vergi dilimleri ve oranları dikkate alınarak hesaplanması öngörülmektedir. Bu sayede, asgari ücret tutarına ilişkin istisnadan tüm ücretlilerin asgari ücretlilerin yararlandığı istisna tutarını aşmayacak şekilde yararlanmaları sağlanmaktadır.

Örneğin; brüt aylığı 10 bin lira olan ücretlinin ilk ay brüt ücretinden önce işçiye ait sigorta primi (10.000 x % 14=1.400 TL) ve işsizlik sigorta primi (10.000 x % 1= 100 TL) düşülecek ve bu şekilde hesaplanan 8.500 lira üzerinden (8.500 x % 15=) 1.275 TL gelir vergisi hesaplanacaktır (2022 yılında uygulanacak Gelir Vergisi tarifesine göre ilk dilim olan 32.000 TL’ye kadar yüzde 15 vergi söz konusudur). Asgari ücrete isabet eden aylık gelir vergisi tutarı olan ( 4.253,40 x % 15=) 638,01 TL hesaplanmış olan 1.275 liradan düşülerek ödenecek gelir vergisi (1.275 – 638,01=) 636,99 TL olarak bulunacaktır. İkinci ay kümülatif brüt ücret (10.000+10.000=) 20.000 TL olacak, bu tutardan, önceki ve cari aya ilişkin işçiye ait sigorta ve işsizlik sigortası primi tutarı olan (1.500 + 1.500=) 3.000 TL düşüldüğünde, kümülatif vergi matrahı tutarı olan 17.000 TL bulunacaktır. Başka bir deyişle; ilk aya ait olan matrah 8.500 TL ile ikinci aya ait olan matrah 8.500 TL matrah toplanarak bulunacak kümülatif tutar 17.000 TL olacaktır. Gelir vergisi tarifesindeki dilimlere göre vergi oranı belirlenirken bu şekilde hesaplanan kümülatif tutarlar dikkate alınacaktır. İkinci ayda üzerinden gelir vergisi hesaplanacak tutar ise (8.500 x % 15=) 1.275 TL olarak bulunacak ve bu tutardan asgari ücrete isabet eden aylık 638,01 TL düşülerek ödenecek gelir vergisi (1.275- 638,01=) 636,99 TL olarak bulunacaktır. Hesaplama takip eden aylarda da bu şekilde devam edecektir. Böylece, asgari ücretli ne kadar vergi istinasından yaralanıyorsa, tüm ücretliler aynı tutarda vergi istisnasından yararlanmış olacaktır.

Asgari ücretin üzerinde olan ücretlerde damga vergisi istisnasının uygulanması

Anılan kanun teklifine Komisyon’da yapılan görüşmeler esnasında eklenen ve hizmet erbabına ödenen ücretlerin aylık brüt asgari ücrete isabet eden kısmı üzerinden damga vergisi alınmamasını sağlanmayı amaçlayan madde şöyledir:

“1/7/1964 tarihli ve 488 sayılı Damga Vergisi Kanunu’na ekli (2) sayılı tablonun “IV- Ticari ve medeni işlerle ilgili kâğıtlar” başlıklı bölümünün (34) numaralı fıkrasında yer alan “ücretlere ilişkin kağıtlar” ibresinden sonra gelmek üzere (Bu maddenin birinci fıkrasının 18 numaralı bendinde düzenlenen ücretlerde istisna, aylık brüt asgari ücrete isabet eden kısım için uygulanır) şeklinde parantez içi hüküm eklenmiştir.”

Bu düzenleme uyarınca, asgari ücret üzerinden damga vergisi alınmayacaktır.

Öte yandan, asgari ücretin üzerinde ücret geliri elde edenlerde damga vergisi istisnası uygulanırken; her ay bordrosundaki o aya ait brüt ücret tutarından, asgari ücrete isabet eden aylık brüt tutar düşüldükten sonra kalan tutar üzerinden damga vergisi hesaplanacaktır.

(Kaynak: Akif Akarca / Dr.Mehmet Şafak / Dünya Gazetesi | 23.12.2021)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.