Vergilemede Pişmanlıkla Beyan ve Yeni Düzenlemeler

Vergi kaybına neden olacak şekilde vergi kanunlarının hükümlerini ihlal eden mükellefleri vergi sistemi içinde tutabilmek ve hazinenin zararını telafi etmeyi kolaylaştırmak amacıyla Vergi Usul Kanunu’nun 371’inci maddesinde pişmanlık müessesesi düzenlenmiştir.

Buna göre, Pişmanlık talebinde bulunan mükellefe vergi ziyaına bağlı ceza kesilmemektedir. Sadece vergi aslı ile gecikme zammı oranında pişmanlık zammı istenmektedir.

Pişmanlık ve ıslah hükümlerinden, beyana dayanan vergilerde, vergi ziyaı cezasını gerektiren fiilleri işleyen mükelleflerle bunların işlenişine iştirak eden diğer kişiler, yararlanırlar. Kanuna aykırı hareketlerini, Vergi İdaresine kendiliğinden haber vermeleri ve aşağıda belirtilen şartları yerine getirmeleri gerekir.

Vergi mükellefleri yanında vergi sorumluları ve vergi kaybına yol açan fiillerin işlenişine iştirak etmiş olan kişiler pişmanlık ve ıslah imkânından yararlanabilirler.

Vergi Usul Kanunu’nun 359’uncu maddesinde sayılan fiilleri işleyen vergi mükellefleri de pişmanlık ve ıslah hükümlerinden yararlanabilirler. Ayrıca bu mükellefler hakkında suç duyurusunda bulunulmaz.

 

Bu suretle, mükellefler vergi ziyaına neden olan kanuna aykırı eylemlerini vergi dairesine bildirmeye özendirilmekte ve vergi kayıp ve kaçaklarının azaltılması amaçlanmaktadır.

Pişmanlık ve ıslah kapsamına giren vergiler

Pişmanlıktan yararlanabilmek için vergi ziyaına neden olunan fiilin beyana dayanan bir vergiyle ilgili olması gerekir. Bu çerçevede;

- Gelir vergisi

- Kurumlar vergisi

- Katma değer vergisi

- Özel tüketim vergisi

- Banka ve sigorta muameleleri vergisi

- Gelir/kurumlar stopaj vergisi

- Veraset ve intikal vergisi

gibi beyana dayanan vergilerde pişmanlıktan yararlanılabilir.

Bir vergi beyannamesi verilmese bile beyana dayanan vergi ve harçlar (örneğin tapu harcı) için de pişmanlık hükümlerinden yararlanılabilir.

Emlak vergisi pişmanlık hükümleri kapsamına girmez.

Pişmanlık ve Islah Hükümlerinden Yararlanma Şartları

Pişmanlık hükümlerinin uygulanabilmesi için, vergi ziyaının doğmuş olması ve ayrıca aşağıdaki şartların gerçekleşmesi gerekmektedir.

- Mükellef tarafından, kanuna aykırı davranışını üçüncü bir şahıs tarafından resmi bir makama ihbar edilmeden önce, kendiliğinden haber verilmiş olması, (Dilekçe veya tutanağın resmi kayıtlara geçirilmiş olması şarttır.)

- Haber verme dilekçesinin yetkili memurlar tarafından mükellef nezdinde her hangi bir vergi incelemesine başlandığı veya olayın takdir komisyonuna intikal ettirildiği günden evvel (Kaçakçılık suçu teşkil eden fiillerin işlendiğinin tespitinden önce) verilmiş ve resmi kayıtlara geçirilmiş olması,

- Hiç verilmemiş olan vergi beyannamelerinin mükellefin haber verme dilekçesinin verildiği tarihten başlayarak 15 (on beş) gün içinde verilmesi,

- Eksik veya yanlış yapılan vergi beyanının mükellefin bu durumu haber verme tarihinden başlayarak 15 (on beş) gün içinde tamamlanması veya düzeltilmesi,

- Mükellefçe haber verilen ve ödeme süresi geçmiş bulunan vergilerin, ödemenin geciktiği her ay ve kesri için, 6183 sayılı Kanun’un 51 inci maddesinde belirtilen nispette uygulanacak gecikme zammı oranında bir zamla (pişmanlık zammı) birlikte haber verme tarihinden başlayarak 15 (on beş) gün içinde tamamının ödenmesi, gerekmektedir.

Ancak, vergi aslının vadesi daha sonra gelecek taksitleri varsa bu taksitler 6183 Sayılı Kanun hükümleri çerçevesinde tecil edilebilir.

7338 Sayılı Kanun’la getirilen önemli yenilikler

26.10.2021 tarihinde yürürlüğe giren 7338 Sayılı Kanun’un 42’nci maddesiyle, VUK 371/2.nci maddede mükelleflerin vergiye uyumlarını artırmak amacıyla değişiklik yapılarak, devam etmekte olan vergi incelemesinin ilgili olduğu vergi türünden farklı vergi türü için pişmanlık hükümlerinden yararlanılması imkanı getirilmiştir.

Ayrıca, Hazine ve Maliye Bakanlığı’na 371’inci maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esasları belirleme yetkisi verilmiştir.

Pişmanlıkla beyannamesinin verilmesi usulü

Elektronik ortamda pişmanlık ve ıslah hükümlerine göre gönderilen beyannameler sistem tarafından kabul edilir. Kabul edilen bu beyannameler için tahakkuk fişi düzenlenir.

Düzenlenen tahakkuk fişinde; vergi aslı, ödeme süresi geçmiş vergiler için hesaplanan pişmanlık zammı ve beyannamenin gönderildiği günden itibaren 15 günlük ödeme müddetinin son günü vade tarihi olarak yer alır.

Elden verilen veya posta yoluyla gönderilen beyannameler için ise;

- Hiç verilmemiş olan vergi beyannamelerinin mükellefin haber verme dilekçesinin verildiği tarihten başlayarak 15 (on beş) gün içinde verilmesi,

- Eksik veya yanlış yapılan vergi beyanının mükellefin keyfiyeti haber verme tarihinden başlayarak 15 (on beş) gün içinde tamamlanması veya düzeltilmesi, gerekir.

Hazır Beyan Sistemi üzerinden beyanname veren, gelirleri sadece gayrimenkul sermaye iradı (GMSİ-kira geliri), ücret, menkul sermaye iradı ve diğer kazanç ve iratlardan ibaret olan mükellefler sistem üzerinden pişmanlıkla beyanname verebilirler.

Pişmanlık zammı oranı

Pişmanlık zammı, ödemenin geciktiği her ay ve kesri için 6183 sayılı Kanun’un 51’inci maddesinde belirtilen nispette uygulanacak gecikme zammı oranında hesaplanır.

30/12/2019 tarihli ve 1947 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı’yla, gecikme zammı oranı her ay için ayrı ayrı uygulanmak üzere %1,60 (30.12.2019 tarihinden itibaren) olarak belirlenmiş olduğundan, pişmanlık zammı %1,60 olarak uygulanacaktır.

Mükellefin, tahakkuk fişinde yer alan vade tarihinden önce ödemede bulunması hâlinde fazla tahakkuk ettirilen pişmanlık zammı düzeltme hükümlerine göre düzeltilir.

Kesilebilecek usulsüzlük cezaları

Pişmanlık hükümlerinden yararlanan mükelleflere vergi ziyaı cezası kesilmez. Ancak pişmanlıkla beyanname vermek usulsüzlük ve özel usulsüzlük cezasının kesilmesini engellemez.

Pişmanlıkla verilen beyannamenin elektronik ortamda gönderilmesinin zorunlu olup olmadığına göre usulsüzlük veya özel usulsüzlük cezası kesilir.

Pişmanlık hükümlerine göre gönderilen Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesi ile ilgili olarak 5510 sayılı Kanun uyarınca idari para cezası kesilmesinin gerekmesi durumunda aynı fiillerden dolayı ayrıca usulsüzlük ve özel usulsüzlük cezaları kesilmez.

Kanuni süresinde verilen bir beyannameye ek olarak pişmanlık.

Pişmanlık şartlarına uyulmasının önemi

Pişmanlık talebiyle verilen beyannamelerde zarar beyanı veya mahsuplar gibi nedenlerle ödenecek verginin bulunmaması veya matraha ilişkin bilgilerin olmaması durumunda, pişmanlık talebi vergi dairesince kabul edilmez.

Bununla birlikte, verginin haksız yere iadesine sebebiyet verilmesi nedeniyle vergi ziyaına neden olunması durumunda pişmanlıktan yararlanılabilir.

Pişmanlık talebinde bulunabilmek için vergi ziyaının meydana gelmiş olması ve buna bağlı olarak vergi ziyaı cezasının kesilecek olması gerekir.

Verilen 15 günlük süre içinde vergi aslı ve pişmanlık zammının tamamı ödenmez ise pişmanlık hükümleri ihlal edilmiş sayılır. Bu durumda bu mükelleflerin verdiği beyannameler kanuni süresinden sonra verilen beyanname olarak kabul edilir.

Pişmanlık şartlarının ihlali halinde; pişmanlık zammı terkin edilir, bunun yerine gecikme faizi tahakkuk ettirilir ve tahakkuk fişindeki vade 15 günden 1 aya tamamlanır.

Elektronik ortamda pişmanlıkla gönderilen beyannameler kanuni süresinden sonra verilen beyanname olarak kabul edildiği için ziyaa uğratılan verginin %50’si oranında vergi ziyaı cezası kesilir.

Elden veya posta yoluyla verilen beyannamelerde ise 1. derece 2 kat usulsüzlük cezası ile vergi ziyaı cezasının %50’si kıyaslanarak tutar itibariyle ağır olan kesilir.

Kendiliğinden Beyan ve Pişmanlıkla Beyan

Vergi Usul Kanunu’nun 344’üncü maddesine göre, Vergi incelemesine başlanılmasından veya takdir komisyonuna sevk edilmesinden sonra verilenler hariç olmak üzere, kanuni süresi geçtikten sonra verilen vergi beyannameleri için bu madde uyarınca kesilecek ceza %50 oranında uygulanır.

Pişmanlıkla beyan halinde ise vergi ziyaı cezası uygulanmaz. Pişmanlıkla kendiliğinden beyan ile pişmanlık denilmeksizin kendiliğinden beyan arasında, mükellefin vergi kanunlarına uyum isteği bakımından cezanın % 50 sinin uygulanmasını gerektirecek kadar büyük farklılık olmadığını düşünüyorum.

 Mükellef hakları da dikkate alınarak, %50 oranında kesilen cezanın, mesela %25’e düşürülmesi vergi yasalarına uyumun artırılmasında ve hazine kaybını önlenmesinde daha etkili olabilir.

(Kaynak: Akif Akarca, Dr.Mehmet Şafak / Dünya Gazetesi | 18.11.2021)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.