YMM Ertuğrul Tuncer Yeniden Yazıyoruz; Enflasyon Düzeltmesi Sonuçları Vergileme Konusu Olamaz (21.11.2024)

E-bültenimize kayıt olun, yeni yazılar e-posta adresinize gelsin! Üye olmak için tıklayın.

EDİTÖRÜN SEÇTİKLERİ

BASINDAN YAZILAR

Yeniden Değerleme - MuhasebeTR

Yeniden Değerleme

Yeniden değerleme müessesesi vergi mevzuatına ilk defa Vergi Usul Kanunu’na 1963 yılında 205 sayılı Kanun’la eklenen geçici 11. maddeyle girdi. Madde daha sonra mükerrer 298. maddeye taşındı ve uzun süre uygulama alanı buldu. Yeniden değerlemenin yerini enflasyon düzeltmesi aldı ve bu düzenleme 2003 ve 2004 yıllarında uygulandı. Maddede yapılan düzenleme çerçevesinde enflasyon düzeltmesi koşulları bir daha oluşmadığı için, 2018 yılına kadar varlıkların yeniden değerlemesi söz konusu olmadı.

2018 yılında Vergi Usul Kanunu’na eklenen geçici 31. maddeyle, taşınmazların yeniden değerlemesine olanak sağlandı. Hem düzenlemenin kapsamının sadece taşınmazlarla sınırlı tutulması, hem de değerleme sonucu oluşan fon tutarı üzerinden yüzde 5 vergi ödenmesi nedeniyle, düzenlemenin fiilen fazla uygulaması olmadı.

3 Haziran 2021 tarih ve 7326 sayılı Kanun’la geçici 31. maddeye eklenen yeni fıkralarla kapsam genişletildi, oluşan fon üzerinden ödenmesi gereken verginin oranı da yüzde 2 olarak belirlendi. 2021 yılı sonuna kadar uygulaması devam edecek olan bu düzenleme şimdiden büyük ilgi görmüş durumda. İşletmelerin muhtemelen tamamına yakını bu düzenleme kapsamında varlıklarını yeniden değerleyecek.

Geçici 31. maddeye 2021 yılında eklenen düzenlemenin uygulaması bir taraftan devam ederken, 1 Ekim 2021 tarihinde TBMM gündemine giren ve bu makale yazıldığı gün itibariyle Plan ve Bütçe Komisyonu’ndan geçmiş olan bir kanun teklifiyle, bir taraftan yeniden değerleme sürekli hale getirilirken bir taraftan da geçici bir düzenlemeyle sürekli yeniden değerleme öncesinde uygulanmak üzere isteyen mükelleflere yeni bir yeniden değerleme olanağı veriliyor.

Biri tamamlanmış, biri devam eden iki yeniden değerleme uygulamasından sonra yeni kanun teklifinde yer alan biri geçici biri sürekli iki yeniden değerleme düzenlemesi üst üste gelince konu oldukça karmaşıklaştı.

Konuyu biraz anlaşılabilir hale getirmek için, özetlediğim dört yeniden değerleme düzenlemesini/düzenleme teklifini bir tabloda özetlemek istedim. Konunun çok boyutu var birkaç makalede özetlenebilecek boyutun çok üzerinde. Bu nedenle özeti sadece belirli konularla sınırlı tuttum. Yeniden değerleme yapabilecek mükellefler, yeniden değerleme kapsamında giren/girmeyen varlıkların ayrıntısı, varlıkların kayıtlı değerine sonradan eklenen unsurların değerlemesi başta olmak üzere birçok konuyu ihmal ettim.

Uygulaması devam eden düzenleme ile yeni kanun teklifinde önerilen geçici ve sürekli yeniden değerlemeden yararlanıp yararlanılmaması kararı verilirken dikkate alınması gereken konular da bir sonraki makalede.

*İlgili madde (VUK)*	*Yeniden değerleme kapsamı varlıklar*	*Değerleme süresi*	*Değerlemeye esas değer ve değerlemede kullanılan oran*	*Ödenecek vergi*	*Değerlenen varlığın elden çıkartılması halinde fon*	*Fonun akıbeti*
Geçici madde 31	Taşınmazlar ve bunlara ilişkin birikmiş amortismanlar	30.09.2018	*Değerlemeye esas değer* 2018 Mart sonu değerleri. *Değerlemede kullanılacak oran* Mükerrer 298. maddeye göre enflasyon düzeltmesine tabi tutulan; - En son bilançoda yer alan taşınmazlar ve bunların amortismanları için, 2018 Nisan ayına ilişkin Yİ-ÜFE değerinin (341,88), 2005 Ocak ayına ilişkin Yİ-ÜFE değerine (114,83) bölünmesi ile bulunan oran (2,97727), - En son bilanço tarihinden sonra iktisap edilen taşınmazlar ve bunların amortismanları için, 2018 Nisan ayına ilişkin Yİ-ÜFE değerinin (341,88), taşınmazın iktisap edildiği ayı izleyen aya ilişkin Yİ-ÜFE değerine bölünmesi ile bulunan oran kullanılır.	Fon üzerinden % 5	Kazancın tespitinde dikkate alınmaz	Fon sermayeye ilave edilme dışında başka bir hesaba nakledilir veya işletmeden çekilirse, bu işlemin yapıldığı dönem kazancı ile ilişkilendirilmeksizin vergilenir.
Geçici madde 31 (7326 sayılı Kanun’la eklenen hükümler)	Amortismana tabi iktisadi kıymetler ve bunlara ilişkin birikmiş amortismanlar	31.12.2021	*Değerlemeye esas değer* 2021 Mart sonu değerleri. *Değerlemede kullanılacak oran* a) Daha önce yeniden değerleme yapılmamış varlıklara ilişkin yeniden değerlemede, yeniden değerleme oranı olarak, mükerrer 298. maddeye göre enflasyon düzeltmesine tabi tutulan; - En son bilançoda yer alan iktisadi kıymetler ve bunların amortismanları için, 2021 Mayıs ayına ilişkin Yİ-ÜFE değerinin (666,79), 2005 yılı Ocak ayına ilişkin Yİ-ÜFE değerine (114,83) bölünmesi ile bulunan oran (5,80675), - En son bilanço tarihinden sonra iktisap edilen iktisadi kıymetler ve bunların amortismanları için, 2021 yılı Mayıs ayına ilişkin Yİ-ÜFE değerinin (666,79), iktisadi kıymetin iktisap edildiği ayı izleyen aya ilişkin Yİ-ÜFE değerine bölünmesi ile bulunan oran, b) Daha önce yeniden değerleme yapılmış taşınmazlara ilişkin yeniden değerleme işleminde, yeniden değerleme oranı olarak, 2021 yılı Mayıs ayına ilişkin Yİ-ÜFE değerinin (666,79), 2018 yılı Mayıs ayına ilişkin Yİ-ÜFE değerine (354,85) bölünmesi ile bulunan oran (1,87907) kullanılır.	Fon üzerinden % 2	Kazancın tespitinde dikkate alınmaz	Fon sermayeye ilave edilme dışında başka bir hesaba nakledilir veya işletmeden çekilirse, bu işlemin yapıldığı dönem kazancı ile ilişkilendirilmeksizin vergilenir.
Geçici madde 32 (Kanun Teklifiyle eklenmesi öngörülen)	Amortismana tabi iktisadi kıymetler ve bunlara ilişkin birikmiş amortismanlar	Mükerrer 298/Ç kapsamında yeniden değerleme yapılacak hesap döneminden önceki hesap döneminin sonu	*Değerlemeye esas değer* 2021 Aralık sonu değerleri. *Değerlemede kullanılacak oran* a) Mükerrer 298. maddesinin (A) fıkrasına göre enflasyon düzeltmesine tabi tutulan; - En son bilançoda yer alan varlıklar ile bunların amortismanları için, 2021 Aralık ayına ilişkin Yİ-ÜFE değerinin, 2005 Ocak ayına (114,83) ilişkin Yİ-ÜFE değerine bölünmesi ile bulunan oran, - En son bilanço tarihinden sonra iktisap edilen varlıklar ile bunların amortismanları için, 2021 yılı Aralık ayına ilişkin Yİ-ÜFE değerinin, bunların iktisap edildiği ayı izleyen aya ilişkin Yİ-ÜFE değerine bölünmesi ile bulunan oran, b) Daha önce geçici 31. maddenin; - Birinci fıkrasında yer alan tarihe kadar yeniden değerlemeye tabi tutulan taşınmazlar ve amortismanları için, 2021 Aralık ayına ilişkin Yİ-ÜFE değerinin, 2018 yılı Mayıs ayına ilişkin Yİ-ÜFE değerine (354,85) bölünmesi ile bulunan oran, - Yedinci fıkrasında yer alan tarihe kadar yeniden değerlemeye tabi tutulan varlıklar ile bunların amortismanları için, 2021 Aralık ayına ilişkin Yİ-ÜFE değerinin, 2021 yılı Haziran ayına ilişkin Yİ-ÜFE değerine bölünmesi ile bulunan oran, dikkate alınır.	Fon üzerinden % 2	Kazancın tespitinde dikkate alınmaz	Fon sermayeye ilave edilme dışında başka bir hesaba nakledilir veya işletmeden çekilirse, bu işlemin yapıldığı dönem kazancı ile ilişkilendirilmeksizin vergilenir.
Mükerrer madde 298/Ç (Kanun Teklifiyle eklenmesi öngörülen)	Amortismana tabi iktisadi kıymetler ve bunlara ilişkin birikmiş amortismanlar	Her hesap döneminin sonu	*Değerlemeye esas değer* Yeniden değerlemede, iktisadi kıymetlerin ve bunlara ait amortismanların, değerlemenin yapılacağı hesap dönemi sonu (31.12.2022) itibarıyla yasal defter kayıtlarında yer alan değerleri dikkate alınır. *Değerlemede kullanılacak oran* Yeniden değerlemede, yeniden değerleme oranı kullanılır. Özel hesap dönemine tabi olanlar için, özel hesap döneminin başladığı takvim yılına ait oran.	Vergi yok	Amortisman gibi dikkate alınır	Fon sermayeye ilave edilme dışında başka bir hesaba nakledilir veya işletmeden çekilirse, bu işlemin yapıldığı dönem kazancı ile ilişkilendirilmeksizin vergilenir. Sermayeye eklenen değer artışları, ortaklar tarafından işletmeye ilave edilmiş kıymetler olarak kabul edilir. Bu işlemler kar dağıtımı sayılmaz.