Kimler Kendi İsteğiyle İşten Ayrıldığında Tazminat Alabilir?

Evlenen kadın, askere giden erkek, emekliliği için gereken yaş dışındaki şartları sağlayan çalışanlar, kendi istekleriyle işten ayrıldıklarında kıdem tazminatına hak kazanıyorlar.

Erkek çalışan askerlik nedeniyle işten ayrıldığında, bu durumunu belgeleyerek kıdem tazminatına hak kazanıyor. Kadın çalışan, evlendiği tarihten itibaren bir yıl içinde kendi isteği ile işten ayrıldığında kıdem tazminatına hak kazanıyor. Yaş dışındaki şartları sağlayanların kıdem tazminatına hak kazanmaları durumu ise bu kadar basit değil.

Geçtiğimiz hafta başında bir okuruma verdiğim “Kıdem tazminatı için 7000 gün yeterli” başlıklı yanıt sonrası gelen onlarca soru, emekliliği için gereken yaş dışındaki şartları sağlayanlar açısından birçok bilinmeyen ve merak edilen konunun varlığını ortaya koydu.

Bugün, gelen sorulardan hareketle bu konudaki bilinmeyen ve merak edilenleri açıklamaya çalışacağım.

Yaş dışındaki şartları sağlayanlar

8 Eylül 1999 tarihinde yürürlüğe giren ve kamuoyunda mezarda emeklilik yasası olarak adlandırılan 4447 sayılı Yasa ile ilk defa 8 Eylül 1999 tarihinden sonra sigortalı olanlar için emeklilik şartları değiştirildi, prim günü ve sigortalılık süresi şartlarının yanı sıra yaş şartı getirildi. 8 Eylül 1999 tarihinden önce sigortalı olanlar için de 8 Eylül 1999 ve 23 Mayıs 2002 tarihleri itibarıyla sigortalılık sürelerine göre kademeli prim günü ve emeklilik yaşı öngörüldü.

8 Eylül 1999 tarihinden sonra sigortalı olan kadınlar için 58, erkekler için 60 yaş sınırının getirilmesi, 8 Eylül 1999 ve öncesinde sigortalı olan kadınlar için 56, erkekler için 58'e kadar uzayan yaş şartının öngörülmesinin, özellikle özel sektör çalışanları için kıdem tazminatına erişimi zorlaştıracağına ilişkin eleştiriler, bu konuda düzenleme yapılmasını gerekli kıldı.

8 Eylül 1999 öncesi sigortalı olanlar

1475 sayılı (eski) İş Kanunu'nun halen yürürlükte olan kıdem tazminatına ilişkin 14. maddesinde yapılan düzenlemeye göre, emeklilik için gereken yaş dışındaki sigortalılık süresi ve prim ödeme gün sayısı şartlarını sağlayarak kendi isteğiyle işten ayrılanlar kıdem tazminatına hak kazanıyor.

Bu bağlamda, sigorta başlangıcı 8 Eylül 1999 tarihinden önce olan 4/a (SSK) sigortalıları, an itibarıyla 15 yıl sigortalılık süresini tamamlamış durumdalar. 3600 prim günleri de varsa, yaş dışındaki emeklilik şartlarını sağlamış oluyorlar. SGK'dan alacakları bu durumlarını teyit eden “Kıdem Tazminatına Esas Yazı”yı işverene ibraz ederek kendi istekleriyle işten ayrıldıklarında kıdem tazminatına hak kazanıyorlar.

8 Eylül 1999 –30 Nisan 2008 arası sigortalı olanlar

Sigorta başlangıcı 8 Eylül 1999 ila 30 Nisan 2008 tarihleri arasında olanlar, 7000 prim gününü tamamladıklarında ya da 4500 prim günüyle 25 yıllık sigortalılık süresini doldurduklarında yaş dışındaki emeklilik şartlarını sağlamış oluyorlar. Buna göre de 7000 prim gününü tamamlayan ya da 4500 prim günüyle 25 yılık sigortalılık süresini dolduran, kıdem tazminatına hak kazanarak işten ayrılabiliyor.

7000 prim günüyle kıdem tazminatına hak kazanabilmek için ayrıca 25 yıl sigortalılık süresi gerekmiyor. 4500 prim günüyle kıdem tazminatı alabilmek için ise ayrıca 25 yıllık sigortalılık süresini de tamamlamak gerekiyor.

30 Nisan 2008 sonrası sigortalı olanlar

Sigorta başlangıcı 30 Nisan 2008 tarihinden sonra olanlar kapsama girmiyor. 30 Nisan 2008 tarihinden sonra sigortalı olanlar açısından, emeklilikleri için gereken yaş dışındaki şartları sağlamış olarak kendi istekleriyle işten ayrılmaları durumunda kıdem tazminatına hak kazanmaları söz konusu değil.

İşten ayrılma iradesi

Yargıtay daha önce, işten ayrıldığı tarihteki iradesi emeklilik için gereken yaşını beklemek değil de başka bir işyerinde çalışmak olan kişinin kıdem tazminatına hak kazanamayacağı yönünde karar veriyordu. Yargıtay'ın son kararları, kıdem tazminatı alarak işten ayrılan kişinin başka bir işyerinde çalışabileceği şeklinde.

Birden fazla kez tazminat alınabilir mi?

Emekliliği için gereken yaş dışındaki şartları sağlayarak kendi isteği ile işten ayrılanlar için SGK'dan alınacak “Kıdem Tazminatına Esas Yazı” ve bu şekilde işten ayrılarak kıdem tazminatı alması hususunda yasada sayısal bir sınırlama yok. Kıdem tazminatına hak kazanmak için emeklilik için gereken yaş dışındaki şartların sağlanmış olması ve bunun da SGK'dan alınacak yazı ile belgelendirilmesi yeterli.

Diğer hususlar

■ “Kıdem Tazminatına Esas Yazı”nın işten ayrılmadan önce SGK'dan alınıp, işverene ibraz edilmesi gerekiyor.

■ Kıdem tazminatına hak kazanabilmek için aranan sigortalılık süresi ve prim günü şartlarını aynı işyerinde sağlamak gerekmiyor. Her iki şart için de ilk defa sigortalı olunan tarihten itibaren geçen sigortalılık süresi ve prim günleri dikkate alınıyor.

■ Gerek sigortalılık süresi, gerekse prim günü şartlarının tespitinde hizmet birleştirmeleri ile bu süreleri etkileyen faktörler (borçlanılan süreler, itibari hizmet süreleri, fiili hizmet süresi zamları…gibi) dikkate alınıyor.

■ Emekli olup sosyal güvenlik destek primine tabi olarak çalışmaya devam edenlerin bu yolla işten ayrılıp kıdem tazminatına hak kazanmaları söz konusu değil.

■ Yaş dışındaki şartları sağlayarak kıdem tazminatına hak kazananlar, işten kendi istekleriyle ayrılmış olduklarından, ihbar tazminatına hak kazanamıyorlar.

(Kaynak: Sezgin Özcan / Sözcü Gazetesi | 12.10.2021)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.