Herkes Kafasına Göre Toplu İşçi Çıkaramaz!

Pandemi nedeniyle geçen yıldan beri devam eden işten çıkarma yasağı 1 Temmuz 2021 tarihinde sona erdirildi. Bununla birlikte maalesef çok sayıda işçi bu zor günlerde işinden olmaya başladı. İşsizlik ödeneği şartları tutan işçiler hemen İşkur’un kapısına yöneldi. Uzun süren ücretsiz veya kısa çalışma uygulamasında işsizlik priminin yatmaması nedeniyle çok sayıda işçi ise gereken şartları sağlayamadığından işsizlik ödeneğinden mahrum kaldı.

Peki işverenler kafalarına göre toplu işçi işten çıkarabilir mi? İşten çıkarılan işçiler hangi yasal yollara başvurabilir? Okuyucularımızın en çok sorduğu bu suallerin cevaplarını irdeleyeceğiz.

İŞ KANUNUNUN TOPLU İŞÇİ ÇIKARMA İLE İLGİLİ PROSEDÜRÜ

İş Kanununda toplu işçi çıkarmak, ferdi işçi çıkarmaya göre özel bir prosedüre bağlanmış ve zorlaştırılmıştır.

Bu prosedüre göre işveren ancak ekonomik, teknolojik, yapısal ve benzeri işletme, iş yeri veya işin gerekleri sonucu toplu işçi çıkarabilecektir. Keyfi olarak toplu işçi çıkaramaz. Buna göre işveren, toplu işçi çıkarmak istediğinde, bunu en az 30 gün önceden bir yazı ile iş yeri sendika temsilcilerine, ilgili Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlüğüne bildirmek zorundadır. Ferdî işçi çıkarmada bu prosedür söz konusu değildir.

İş yerinde çalışan işçi sayısı:       

• 20 ile 100 işçi arasında ise, en az 10 işçinin,
• 101 ile 300 işçi arasında ise, en az %10 oranında işçinin,
• 301 ve daha fazla ise, en az 30 işçinin,

İşlerine bildirimli olarak ve bir aylık süre içinde aynı tarihte veya farklı tarihlerde son verilmesi toplu işçi çıkarma sayılmaktadır.

Bu kapsamda yapılacak bildirimde işçi çıkarmanın sebepleri, bundan etkilenecek işçi sayısı ve grupları ile işe son verme işlemlerinin hangi zaman diliminde gerçekleşeceğine ilişkin bilgilerin bulunması zorunludur.

SENDİKA İLE TOPLANTI

Bildirimden sonra iş yeri sendika temsilcileri ile işveren arasında yapılacak görüşmelerde, toplu işçi çıkarmanın önlenmesi ya da çıkarılacak işçi sayısının azaltılması yahut çıkarmanın işçiler açısından olumsuz etkilerinin en aza indirilmesi konuları ele alınır.

Görüşmelerin sonunda, toplantının yapıldığını gösteren bir belge düzenlenir.

Diğer yandan işveren tarafından fesih bildiriminin yazılı yapılması ve toplu çıkarımlarda dahi kişiye özgü ve yazılı olması zorunludur. Haklı fesih hâlleri hariç fesih bildiriminin yazılı yapılmaması feshi başlı başına geçersiz kılacaktır. 

İŞÇİ ALIMINDA İŞTEN ÇIKARILANLARA ÖNCELİK

Fesih bildirimleri, işverenin toplu işçi çıkarma isteğini Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlüğüne bildirmesinden 30 gün sonra hüküm doğurur.

İş yerinin bütünüyle kapatılarak kesin ve devamlı suretle faaliyete son verilmesi hâlinde, işveren sadece durumu en az otuz gün önceden ilgili bölge müdürlüğüne ve Türkiye İş Kurumuna bildirmek ve iş yerinde ilan etmekle yükümlüdür. İşveren toplu işçi çıkarmanın kesinleşmesinden itibaren 6 ay içinde aynı nitelikteki iş için yeniden işçi almak istediği takdirde nitelikleri uygun olanları tercihen işe çağırır.

Mevsim ve kampanya işlerinde çalışan işçilerin işten çıkarılmaları hakkında, işten çıkarma bu işlerin niteliğine bağlı olarak yapılıyorsa, toplu işçi çıkarmaya ilişkin açıkladığımız prosedürün uygulanmasına gerek bulunmamaktadır.

İŞÇİ BAŞINA CEZA VAR

İşverenin İş Kanununda toplu işçi çıkarmaya ilişkin öngörülen prosedüre harfiyen uymak zorundadır. Aksi takdirde işten çıkarılan her işçi için ayrı ayrı ceza uygulanacaktır.

2020 yılında uygulanan bu idari para cezaları 1050 TL iken 2021 yılında 1145 TL’ye yükseltilmiştir.

İŞÇİLER İŞE İADE YOLUNA BAŞVURABİLİR

İş Kanununun uygulandığı 30 veya daha fazla işçi çalıştırılan iş yerlerinde en az 6 aylık kıdemi bulunan işçinin belirsiz süreli iş sözleşmesinin geçerli sebep gösterilmeden veya gösterilen sebebin geçerli olmadığı iş mahkemesince veya özel hakem tarafından tespit edilerek feshin geçersizliğine karar verilmesi hâlinde; işçiyi başvurusu hâlinde bir ay içinde işe başlatmayan işverence işçiye (mahkeme veya özel hakemce belirlenen) en az 4, en çok 8 aylık ücreti tutarındaki tazminat ödenmektedir.

Diğer yandan feshin geçersizliğine dair mahkeme veya özel hakem kararının kesinleştirilmesine kadar işçiye çalıştırılmadığı süre için en çok 4 aya kadar doğmuş bulunan ücret ve diğer hakların da işverenin işçiyi işe başlatması veya başlatmamasına bakılmaksızın ödenmesi söz konusu olmaktadır.

Bu haklardan faydalanmak için işten çıkarılan işçiler, ister ferdî ister toplu olarak işten çıkarılmış olsun öncelikle işten çıkarıldıkları tarihten itibaren 1 aylık süre içerisinde zorunlu ara bulucuya başvurmaları gerekmektedir. Bu süreyi kaçıran işçiler işe iade haklarını kaybedecektir.

           ***

“Hayat dardır, doğru. Ama umut da geniştir.” GOETHE

(Kaynak: İsa Karakaş / Türkiye Gazetesi | 05.07.2021)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.