Part Tıme Çalışma Nedir ve SGK'ya Sigortalı Bildirimleri Nasıl Yapılır?

Değerli okurlar, bugün çalışma hayatımızda sıkça karşılaştığımız bir çalışma türü olan part time çalışma nedir ve SGK’ya bildirimleri nasıl yapılır konusunu işleyeceğim.

PART TIME ÇALIŞMA NEDİR

Part time çalışma, işçi ile işveren arasında karşılıklı mutabık kalma suretiyle oluşan ve normal iş süresinden az olan düzenli çalışma sistemidir. Kanunda yer alan maddelere göre part time çalışma; işçinin normal haftalık çalışma süresinin, tam süreli iş sözleşmesiyle çalışan bir işçiye göre önemli ölçüde az çalışması anlamına gelir. Günümüzde bazı kelimeler İngilizce karşılığı ile cümlelerimizde yerini alır, part time iş de bu kelimelerden biridir. İngilizcede part “kısmi” ya da “bölüm” anlamına gelen kelimeyle, time “zaman” anlamına gelen kelimenin birleşmesinden oluşur. Part time Türkçe ne demek sorusunun yanıtı; yarı zamanlı, kısa süreli ya da kısmi zamanlı olabilir ancak iş dünyasında yaygın olarak İngilizce telaffuzu olan part time adı ile anılır. Hatta iş ilanlarında bile part time eleman başvuruş şeklinde geçer. Yani bu kelime artık dilimize yerleşmiş bir kelimedir diyebiliriz. Part time iş, İş Kanunu’nun öngördüğü esnek çalışma biçimlerinden biri olarak karşımıza çıkar. Bir iş yerinde haftalık çalışma süresinin en çok 2/3’üne kadar olacak şekilde yapılan çalışmayı ifade eder.

PART TIME ÇALIŞANLARIN SGK’YA BİLDİRİMİ

5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 4. Madde’sinde; “Hizmet akdi ile bir veya birden fazla işveren tarafından çalıştırılanlar” sigortalı sayılmıştır. Borçlar Kanunu 393. Madde’sinde ise; “İşçinin işverene bir hizmeti kısmi süreli olarak düzenli bir biçimde yerine getirmeyi üstlendiği sözleşmeler de hizmet sözleşmesidir” hükmü yer almaktadır.

Bu bağlamda; part time çalışanlar da tam süreli çalışanlar gibi sosyal güvenlik mevzuatında zorunlu sigortalı olarak sayılanlar arasındadır. Burada zorunlu sigortalılıktan kasıt part time çalışan kişi sigortalı olmayı istemese dahi sigortalı olarak Sosyal Güvenlik Kurumu’na bildirilmek zorunda olduğudur. Bu bildirimler için SGK eksik gün nedeni “06-Kısmi İstihdam” seçilmeli ve ayrıca işveren ve işçi arasında yazılı iş sözleşmesi imzalanmalı ve kurum tarafından istendiğinde ibraz edilmelidir. (SGK’nın 13.04.2018 tarih, 2.821.150 sayılı Genel Yazı’sı ile 2018 yılı Mart ayı aylık prim ve hizmet belgesi/muhtasar ve prim hizmet beyannamesinden başlamak üzere “06-Kısmi İstihdam” eksik gün nedeninin de içinde bulunduğu eksik gün nedenlerine ilişkin tüm belgelerin düzenleneceği ancak kuruma verilmeyeceği, işverenlerce saklanacağı ve kurumca istenilmesi durumunda ibraz edilmesinin zorunlu olduğu hüküm altına alınmıştır.)

Kısmi süreli iş sözleşmesi ile çalıştırılan sigortalının SGK’ya bildirimleri aşağıda açıklanan maddeler çerçevesinde yapılmalıdır:

-Kısmi süreli iş sözleşmelerinde hem sigortalının hem işveren veya alt işveren veya işveren vekilinin imzalarının olması gerekir. Sadece bir tarafın imzası bulunan sözleşmeler kabul edilmeyecektir.

-Süresi bir yılı aşsın veya aşmasın sigortalıların eksik gün bildirimlerine kanıt oluşturan kısmi süreli iş sözleşmelerinin yazılı olarak düzenlenmiş olması gerekmekte olup yazılı sözleşmelere itibar edilecektir. Yazılı kısmi süreli iş sözleşmelerinde 6098 sayılı Kanun’un yazılı sözleşmeler için öngördüğü imza şartına uyulup uyulmadığı, sözleşmenin süresi, çalışma saatlerinin kısmi süreli iş sözleşmesine uygunluğu öncelikli olarak kontrol edilecek olup sayılan hususlardan en az birisinin sözleşmede bulunmaması veya eksik olması halinde, sözleşme geçerli sayılmayacaktır.

-Kısmi zamanlı (part-time) olarak çalışan sigortalılar için düzenlenmiş olan yazılı sözleşmenin noterden tasdikli olması zorunlu değildir.

-Haftalık çalışma süresi 45 saat, günlük çalışma süresi 7,5 saat olduğundan bir sözleşmenin kısmi süreli iş sözleşmesi olarak kabul edilebilmesi için haftalık çalışma süresinin 45 saatlik çalışma süresinin üçte ikisi veya bunun altı olan 30 saat ve altında olması gerekir. (SGK E-Bildirge sisteminde kısmi süreli iş sözleşmesiyle çalışanlar için en fazla 20 prim günü bildirilebilecek şekilde programsal düzenleme yapmıştır. Örneğin 06 eksik gün nedeni ile 23 prim gününün sisteme girilmesi durumunda “20 günden fazla hizmet bildirilemez” şeklinde sistem uyarı vermektedir.)

-Kısmi süreli iş sözleşmelerinde çalışma sürelerinin (saat ve gün sayısı olarak) belirtilmesi gerekmekte, çalışma süresi belirtilmeyen veya eksik belirtilen sözleşmeler ile haftalık 30 saatin üzerinde çalışma süreleri belirlenmiş sözleşmeler SGK tarafından geçerli bir sözleşme olarak kabul edilmemektedir.

-Kısmi süreli sözleşmelerde, çalışma süresi açısından uygunluğun ölçüsü “haftalık çalışma süresidir”. Bu hesaplama yapılırken o ay içindeki her haftanın Pazar hariç her iş gününde çalışılacak gün sayısı günlük çalışma saati olan 7,5 ile çarpılarak haftalık çalışma saati bulunur, ayın her haftası bu şekilde hesap edilerek aylık toplam çalışma saati bulunur.  Bulunacak toplam çalışma saatinin 2/3’ü alınarak, sigortalı ile işveren arasındaki sözleşmedeki aylık toplam çalışma saati ile karşılaştırılır.

Sözleşmeye göre hesap edilecek toplam çalışma saati, Pazar günleri haricindeki aylık toplam çalışma gün sayısının 2/3’ünden fazla ise bu sözleşme tam süreli sözleşme kabul edilerek, sigortalının aylık 30 gün üzerinden bildirilmesi gerekir.

Örnek: (A) işçisi (B) işvereni ile günlük 5 saatten 2018 Eylül ayı içinde 20 gün çalışacağına dair sözleşme imzalamıştır.

(A) işçisinin aylık toplam çalışma süresi 100 saattir. Bu çalışma süresinin kısmi veya tam süreli olarak kabul edilebilmesi için şu hesaplama yapılacaktır.

(2018 Eylül ayı içerisinde Pazar günü hariç toplam çalışılabilecek azami süre 25 gündür. 2 Eylül, 9 Eylül, 16 Eylül, 23 Eylül ve 30 Eylül Pazar gününe denk gelmektedir.)

-Öncelikle ay içerisinde toplam çalışılabilecek maksimum saat sayısı hesaplanır: 25×7,5=187,5 saat

-Ay içerisinde çalışılabilecek toplam saat sayısının üçte ikisi alınır: 187,5 x 2/3 = 125 saat.

Sözleşmede belirtilen aylık toplam çalışma süresi (100 saat), ay içerisinde çalışılabilecek toplam çalışma saat sayısının üçte ikisinden (125 saat) az olduğu için sözleşme kısmi süreli iş sözleşmesi kapsamında değerlendirilecektir.

Sigortalının bildirilecek gün sayısı ise aylık toplam çalışma süresinin, 7,5’a bölünmesi sonucu hesaplanacak olup, küsuratlı çıkan sonuçlar yukarı yuvarlanacaktır.

-Örneğe ilişkin bildirilecek gün sayısı: 100/7,5=13,33… olup 14 gün olarak bildirim yapılacaktır.

-Part time çalışanların ay içerisinde birden fazla işyerinde kısmi süreli olarak çalışmaları durumunda ise; kısmi çalışma süresinin o ayın hangi gününe denk geleceği hususunda bir tespit yapılamadığından, kısmi çalışma süreleri toplanacak ve 30 günü geçmeyecek şekilde hizmet kaydı oluşturulacaktır. Aylık prime esas kazancın tespiti de, kısmi süreli çalışmalara ilişkin prime esas kazançların toplanarak, aylık azami kazanç tutarını geçmeyecek şekilde dikkate alınmalıdır.

(Kaynak: Mustafa İşcan / Milli Gazetesi | 08.05.2021)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.