Yatırım Teşvik Belgelerinde Dikkat Edilmesi Gereken Püf Noktaları!

Dünya global düzeyde büyük bir “yapısal dönüşüm” süreci içerisinde bulunmaktadır. Bu değişim süreci, sonuçta birçok sektörü uluslararası ticarete açmış ve fiziksel engelleri azaltarak “GLOBAL EKONOMİ” yi yaratmıştır. Türkiye , global ekonomi içerisinde oldukça önemli tedarik zinciri halkası olarak yer almaktadır.

Yeni teşvik sistemi ile birlikte daha etkin ve yaygın hale gelen yatırım destekleri ülkemizi tedarik zincirinde daha güçlü konuma getirmeyi hedeflemiştir. Teşvik mevzuatımızda yer alan teşvik sistemleri başlıca:

1- Ana Yatırım Teşvik Sistemi:   2012/3305 sayılı Yatırımlara Devlet Yardımları Hakkında karar ile oluşturulmuştur. Söz konusu karar Ekonomi Bakanlığı[1]nın 15/6/2012 tarihli ve 43145 sayılı yazısı üzerine 13/6/2006 tarihli ve 5520 sayılı kanunun 32/A maddesine dayanılarak yayımlanmıştır. Ana yatırım Teşvik sistemi  ;

1. Genel Teşvik Uygulamaları
2. Bölgesel Teşvik Uygulamaları
3. Büyük Ölçekli Yatırımların Teşviki[2]
4. Stratejik Yatırımların Teşviki
5. Öncelikli Yatırımların Teşviki

2- Cazibe Merkezleri Programına İlişkin Yatırım Teşvik Sistemi:  22/11/2016 tarihli resmi gazetede yayımlanan 678 sayılı KHK ile yapılmıştır. Görece az gelişmiş bölgelerdeki yatırım ortamını canlandırarak istihdam, üretim ve ihracatın artırılması ve bölgeler arası gelişmişlik farklılıklarının azaltılmasına yönelik yatırımların desteklenmesidir.[3]

3- Proje Bazlı Yatırım Teşvik Sistemi :  7/9/2016 tarihinde yürürlüğe giren 6745 sayılı Yatırımların Proje Bazında Desteklenmesi ile bazı kanun ve khk.lerde değişiklik yapılmasına dair kanunda yer almaktadır. Ülkemizin arz güvenliğini sağlayabilecek, dışa bağımlılığını azaltabilecek, teknolojik dönüşümünü gerçekleştirebilecek , yenilikçi, Ar-Ge yoğun ve katma değeri yüksek belirli büyüklükteki yatırım projelerinin proje bazlı özel destek mekanizmaları ile desteklenmesi amaçlanmaktadır.

Herkesin kolaylıkla ulaşabileceği ilgili mevzuatlara yönelik,  uygulamada oldukça fazla aksaklık yaşanmaktadır.  Ülkemizde son yıllarda, yatırırım teşvik belgesine bağlı destek unsurlarından yararlanmak giderek daha önemli bir hal almakla birlikte “Yatırımların Finansmanı” ve bunun  firmaya , sektörüne , hedeflenen yatırım stratejilerine yönelik olarak kapsamlı bir şekilde ele alınması hususunda oldukça zayıf olunduğu görülmektedir.

Özellikle KOBİ’lere kapsamlı, detaylı, optimal bilgilendirmeler gerçekleştirilememektedir. Ülkemizin kalkınmasında ve tedarik zincirinde rol almasında oldukça etkili rol oynayan kobiler için en uygun teşvik paketinin seçimi ile birlikte “Yatırım Teşvik Finansmanı”nın belirlenmesi  hususunda ciddi bir eksiklik yaşanmaktadır.

Örneğin ; yatırımın “Finansal Kiralama” mı? yoksa  “Uzun Vadeli Krediler”le mi ? finanse edilmesi gerektiği  konusunda yeterli değerlendirmeler maalesef yapılmamaktadır. Oysaki; hem vergisel yönden hem mali-hukuki yönden bu tercihin birçok farklı sonuçları olacaktır.

Öncelikli Dikkat Edilmesi Gereken Hususlardan Bazıları:

1- Planlanması: Sağlanacak katkının yıllar içindeki tutarlarını ve geri dönüşünü belirlemek, ilgili kurumlara projenin eksiksiz ve doğru anlatılması

2- Başvuru Evraklarının Hatasız Ve Eksiksiz Girişi: Bu aşamada hata yapılması red yenmesine , yatırımın hayata geçme süresinin uzamasına neden olarak yatırımcıyı hem en değerli şey “zaman maliyeti” bakımından rakiplerinin gerisinde bırakabilir hem de ek olarak maliyeti sadece işletme için değil idare içinde ek yük oluşturacaktır.

• • “ÇED Olumlu Kararı” veya “ÇED Gerekli  Değildir Kararı” şartı saptanması
  •  Temsil ve ilzama yetkili kişi veya kişilerce imzalanmış bir müracaat dilekçesi 
  • Sosyal Güvenlik Kurumu’na muaccel olmuş prim ve idari para cezası borçlarının olmadığına veya tecil/taksitlendirildiğine veya yapılandırıldığına ve yapılandırmanın bozulmadığına dair SGK’nın ilgili birimlerinden alınacak yazının  ilgili kurum olarak Hazine Müsteşarlığı’na verilmek üzere olması
  • Orta ve İleri teknoloji konulu üretime yönelik teşvik belgesi başvurularında yatırımcıların, başvuru için ilgili birime mutlak suretle bir “taahhüt belgesi” verilmesi
  • Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, TÜBİTAK ve KOSGEB destekli AR-GE projelerine bağlı yatırımlarının “Başarı Belgesi” zorunluluğu ve ilgili süre içinde sunulması

3- Teşvik Belgesi Kullanılması Aşamasında :

• • Yatırımın başlangıç tarihinin doğru belirlenmesi ve yatırım teşvik belgesi düzenlenmeden önce gerçekleşen yatırımların desteklenmeyeceğinin bilinmesi. Fakat bu konuda bazı özel konularda istisnalar mevcuttur ve teminatla gerekli evraklar ilgili sürelerde düzenlenerek yatırımda makine - teçhizat ithali yapmak ve kdv istisnası, gümrük vergisi muafiyeti hakkı kullanılabilmektedir.
  • Listede yer alan makine-teçhizat yatırımının gerçekleşmemesi ve teşvik belgesi süresi dolmuş olması halinde EK SÜRE talep edilebilmesi
  • Teşvik Belgesi süresi içerisinde listedeki makine ve teçhizatın devri konusunda gerekli sürelerin tamamlanmış olması ve izinlerinin talep edilmesi
  • Belgenin iptali veya kısmen yerine getirilmesi durumunda ilgili mevzuatın gerekliliklerinin yerine getirilmesi

4- Teşvik Belgesi Kapanışı- Tamamlanma Vizesi Aşaması :

• Yatırım için belirlenen tüm sabit kıymetlerin yatırım yerinde çalışır şekilde fiilen bulunması zorunludur. Burada yaşanabilecek sorun iptale kadar giden sonuçlar doğurabilmektedir.
• Yatırımın başladığı tarihten tamamlanmasına kadar olan sürede yapılan tüm harcamalara ait bilgi ve belgeler ve bunların muhasebe ile uyumu kontrol edilerek , eksiksiz tam hesap planı oluşturularak tamamlama vize işlemlerinin gerçekleştirilmesi

Yatırım için ayrıca önemli olan bir diğer konu “RİSK” kavramıdır. Yatırımların sağlıklı bir şekilde yerine getirilip sürdürülebilir hale gelmesi aşamasında gerek iç piyasa gerek dış piyasa ve sektörel faktörlerden kaynaklı birçok risk oluşabilmektedir. Bu risklerden yatırımcıyı koruyabilmek adına “Finansal Korunma Yöntemleri”nin kullanılabilir olması, firmalara bu bilgilerin aşılanarak Risk Yönetimi gerçekleştirilmelidir. Bu yöntemlerden başlıcaları Hedging (Riskin Satın Alınması) ,  Alacak Sigortası ve yatırımcıyla uyumlu hale getirilebilecek diğer korunma yöntemleridir.

Yatırımın öngörülebilir olması ve yatırımın hedeflerinin belirlenmiş  , Nakit Akışı’nın planlanmış olduğu “Fizibilite Çalışmaları” yapılması hem yatırımın planlı ilerlemesi hem de ilgili kuruluşlar ve yatırımların olmazsa olmaz aktörleri  yatırımın finansörleri değerli kreditörlere güven verebilmek adına oldukça önem arz etmektedir.         

Hepimizin dile getirdiği teşvik destekleri  :  -KDV İstisnası  -Gümrük vergisi muafiyeti - vergi indirimi -  sigorta pirimi işveren hissesi desteği -  yatırım yeri tahsisi -  faiz desteği  - Sigorta pirimi desteği işçi hissesi -  gelir vergisi stopajı desteği -  kdv iadesi miktar ve türleri yatırımın yeri,sektörü ve ölçeğine bağlı olarak  hak kazanılan  farklı indirim ve muafiyet türleridir.

Fakat yatırımı sadece Yatırım Teşvik Mevzuatında geçen indirimlere bağlamak da doğru olmayacaktır. Yatırımın desteklenmesinde birçok farklı kurumun “HİBE ve Proje Destekleri” gibi desteklerinin de değerlendirilmesi gerekmektedir. Bu konuda oldukça sıkça yaşanan sorunlardan biri de  iki farklı kurumdan destek alınması durumunda karşılaşılabilecek sorunlardır. Bütün bu teşvik ve desteklerin kapsamlı bir şekilde değerlendirilerek optimal yatırım kararı alınması gerekmektedir.

Günümüz rekabet koşullarında, fiziksel kaynaklara sahip olan şirket ve kurumlar değil bu kaynakları rakiplerinden daha verimli kullananlar  rekabet edebilmekte ve varlıklarını sürdürebilmektedir. Yatırımların bu bilgiler ışığında değerlendirilerek  gerçekleştirilmesi umulmaktadır.

Son olarak ; Yatırımlarda Risk vardır. Fakat bu risk ile birlikte “Risk Yönetimi” de mevcuttur.

İlk makalemde Türkiye’de Yatırım Teşvik konularında ilklere imza atmış , üzerimde çokça emeği olan duayen, değerli üstadım Sayın Veysel KAPUKAYA’ya Saygılarımı sunarım.

---

([1]) Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi geçiş sonrasında çıkarılan 10/7/2018 tarihli 1 sayılı Cumhurbaşkanlığı kararnamesi ile Ekonomi Bakanlığı kapatılarak Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’na verilmiştir.

([2]) 07.08.2019 tarihi itibari ile yürürlükten kaldırılmıştır.

([3])2846 sayılı Cumhurbaşkanlığı kararı ile 15.06.2012 tarih ve 2012/3305 sayılı yatırımlarda devlet yardımları hakkındaki bakanlar kurulu kararında değişiklik yapılarak Bu kararın Alt bölge desteğinden yararlanacak yatırımlar başlıklı 18 maddesinin 4 bendinde yer alan Cazibe Merkezleri Programı kapsamındaki yatırımlara ilişkin düzenleme yürürlükten kaldırılmıştır.

(Kaynak: Selcan Kuğ | 23.02.2021)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.