Serbest meslek faaliyeti ile ilgili harcamaların giderleştirilmesi / Veysi Seviğ

Gelir Vergisi Yasası'nın 67'nci maddesinde yer alan tanımlamadan anlaşılacağı üzere "Serbest meslek kazancı bir hesap dönemi içinde serbest meslek faaliyeti karşılığı olarak tahsil edilen para ve ayınlar ve diğer suretlerle sağlanan ve para ile temsil edilebilen menfaatlerden bu faaliyet dolayısıyla yapılan giderler indirildikten sonra kalan farktır.

Müşteri veya müvekkilinden, serbest meslek faaliyeti ile ilgili olmak üzere para ve ayın şeklinde alınan gider karşılıkları kazanca ilave edilir."

Söz konusu yasa maddesinde yer alan ve müvekkilden "serbest meslek faaliyeti ile ilgili olmak üzere para ve ayın şeklinde alınan gider karşılıkları"ndan anlaşılması gereken herhangi bir serbest meslek erbabının müvekkilinden ücreti dışında gider karşılığı olarak nakden veya ayın olarak alınan ek miktardır. Örneğin serbest meslek faaliyetlerinde yapılacak iş karşılığında alınan bedel dışında uçak, otel, yemek ve benzeri giderler için serbest meslek erbabı söz konusu ödemeleri müşterisi adına yapmakta ve bağlamda da tür giderlerini müşterisi adına fatura ettirmektedir. Bu gibi hallerde yapılan ödemeler doğrudan müşteri kayıtlarına intikal ettiği için bu harcamalar serbest meslek faaliyeti sahibinin kayıtlarına intikal ettirilmemektedir.

Ancak son zamanlarda konuya ilişkin olarak yapılan yanlış ve yanıltıcı değerlendirmeler sonucunda özellikle seyahat giderlerinin müşteri tarafından karşılanması halinde, bunlar için dahi serbest meslek erbabının makbuz ödemek, düzenlemek zorunda olduğu, dolayısıyla müşteri tarafından serbest meslek erbabına ödeme yapılırken Gelir Vergisi Yasası'nın 94/2-b maddesi uyarınca tevkifata tabi tutulması gerektiği ileri sürülmektedir.

Bu aşamada söz konusu görüş tamamen yanlıştır. Şöyle ki;

* Eğer bir serbest meslek erbabının müşterisi adına iş takibi için seyahat etmesi halinde seyahat harcamalarının müşteri adına fatura edilmesi halinde bu harcamalar için ayrıca serbest meslek makbuzunun düzenlenmesine gerek yoktur. Daha açıkçası bu tür harcamalar için serbest meslek makbuzu düzenlenmeyecektir.

Gerçekte Vergi Usul Yasası'nın 236'ncı maddesinde de hükme bağlandığı üzere "Serbest meslek erbabı, mesleki faaliyetlerine ilişkin her tür tahsilatı için iki nüsha serbest meslek makbuzu tanzim etmek ve bir nüshasını müşteriye vermek" zorundadır. Seyahat giderlerinin müşteri veya müvekkil tarafından karşılanması ve dolayısıyla bu tür harcamalar için müşteri ve müvekkil adına fatura düzenlenmesi halinde ayrıca serbest meslek erbabının müşterisi veya müvekkili adına serbest meslek makbuzu düzenlenmesi söz konusu olamaz.

* Ancak buna karşılık serbest meslek erbabının müşterisinden veya müvekkilinden talep ettiği ve aldığı ücret dışında nakit veya nakde dönüştürülmesi söz konusu olabilecek bir ödeme aracı ile yapacağı seyahat için belli bir bedel talep etmesi halinde, söz konusu bedeli tahsil edebilmek için serbest meslek makbuzu düzenleyecek ve dolayısıyla da yapacağı bu tahsilat Gelir Vergisi tevkifatına konu edilecektir.

Dolayısıyla son zamanlarda bazı görüş sahiplerince müşteri veya müvekkil tarafından karşılanan seyahat giderlerinin serbest meslek makbuzuna bağlanması ve bu nedenle de stopaja tabi tutulması gerektiği konusundaki görüşün hiçbir hukuki dayanağı ve mantığı da bulunmamaktadır.

Diğer yandan Gelir Vergisi Yasası'nın 67'nci maddesinde yer alan "Vergi, resim, harç, keşif, şahitlik, bilirkişilik ve ekspertiz gibi hususlara harcanmak üzere müşteri veya müvekkilden alınan ve tamamen bu hususlara sarf edilen para ve ayınlar kazanç sayılmaz" hükmü, söz edilen ödeme ve harcamaların özelliğinden kaynaklanmaktadır. Çünkü yasa maddesinde sayılan ödemelerin birebir ilgili yerlere yatırılması gerekmektedir. Bu ödemelerin ister serbest meslek erbabı isterse müşteri veya müvekkil tarafından yapılması durumu değiştirmeyecektir. Ancak eğer serbest meslek erbabı 1.350 YTL olarak adliye veznesine yatırılması gereken bir bilirkişilik ücreti için müvekkili ile fiilen yatırılan kısım arasındaki fark müşteriye iade edilmezse, serbest meslek erbabının sağladığı menfaat olarak kabul edilecek ve dolayısıyla 150 YTL'lik kısım ayrıca tevkifata ve Katma Değer Vergisi'ne konu edilecektir.

Uygulamada icra edilen serbest meslek faaliyetine paralel olarak bazı giderlerin müşteriler tarafından karşılanması daha doğrusu ödenmesi söz konusu olabilmektedir. Bu gibi durumlarda müşteri tarafından karşılanması söz konusu olan ve yine müşteri adına düzenlenen fatura ve benzeri nitelikteki belgelerden anlaşılan giderlerin müşteri kayıtlarına intikal ettirilmesi halinde bu gibi harcamaların ayrıca serbest meslek kazancının tespitinde dikkate alınmasının söz konusu olmamasıdır. Örneğin bir serbest meslek erbabı adına düzenlenmiş bulunan uçak biletinin ücreti eğer müşteri tarafından ödenmiş bulunuyorsa ve yine müşterisi kayıtlarına intikal ettirilmemiş ise bu bilete ilişkin harcamaların ayrıca serbest meslek erbabının kayıtlarına intikal ettirilmesi de söz konusu olamayacaktır.

(Kaynak: Referans Gazetesi | 01.07.2008)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.