Sigortasız Çalışan Zararlı Çıkar

EMEKLİLİK YAŞINI BEKLERKEN SİGORTASIZ ÇALIŞANIN KAYBI OLUR MU?

Emeklilikte yaşa takılmış (EYT) biri olarak halen bir işte sigortalı çalışmaktayım. Prim günüm doldu ve yaşı beklemekteyim. 02.06.2026’da emekli olacağım. Bugünden emekli olacağım tarihe kadar sigortasız çalışmamın bana herhangi bir olumsuz yansıması olur mu? (Güney Ş.)

Ayrıntıya girmemişsiniz ama anladığım kadarıyla “emekli aylığım düşer” endişesi ile böyle bir arayışa girmişsiniz. Öncelikle şunu belirteyim, çalışmaya devam ettikçe emekli aylığının düşmesi herkes için söz konusu değil. 1999 öncesi ve 2008 sonrası çalışma sürenize, SGK’ya bildirilen prime esas kazanç tutarınıza göre değişir. Brüt kazancınız iki asgari ücret tutarında ise emekli aylığınız düşmez, üç asgari ücret tutarında veya üzerinde ise çalıştığınız süre boyunca emekli aylığınız artar.

Sigortasız çalışmanın risklerini gözardı etmemek gerekir. Sigortalı çalışmadığınız takdirde kıdem tazminatı alamazsınız, iş güvenceniz olmaz. İşveren dilediği an sizi işten atar ve hiçbir hak iddia edemezsiniz. İşsiz kaldığınızda işsizlik ödeneği hakkından yararlanamazsınız. Eşiniz sigortalı bir işte çalışmıyorsa, kendi cebinizden genel sağlık sigortası (GSS) primi ödemek zorunda kalırsınız.

Sigortasız işçi çalıştıran işveren de idari para cezası başta olmak üzere çeşitli yaptırımlarla karşı karşıya kalır.

EYT’lilerin en fazla şikayet konusu olan bu soruna bir çözüm bulunması gerektiği de aşikar. Prim günü koşulunu yerine getirdikten sonra çalışmaya devam edenlerin emekli aylığını artıracak bir sistem kurgulanmalı.

TEKNOKENTLERDE ÇALIŞAN AR-GE’CİLERİN EMEKLİ AYLIĞI

Habertürk'teki Ar-Ge personeli için yazdığınız yazıyı gördüm. Bilgilendirme için teşekkür ederim. Teknopark'ta çalışıyorum, hiç böyle düşünmemiştim. Bizim gördüğümüz E-Devlet'teki hizmet dökümündeki brüt tutar. Bu tutardan hesap yaptığımda gelir vergisi açık bir şekilde görünmüyor. İşverenime sorduğumda 5746’ya tabi olduğumuzu söyledi. Öyle olsaydı SGK dökümü ona göre hesaplanmaz mıydı? Eski çalıştığım, teknopark dışında olan işyerinde vergi dilimleri değiştikçe brüt tutar değişiyordu. Teknoparkta SGK’ya bildirilen brütü hep sabit görüyorum. Benim primim AR-GE personeli olmayanlara göre daha mı düşük oluyor? Bunu anlamanın basit yolu nedir? (İsmi saklı)

Teknokentlerde çalışan AR-GE personeli 4691 Sayılı Teknoloji Geliştirme Bölgelerinin Desteklenmesi Hakkında Kanun’a, teknokent dışındaki AR-GE personeli ise 5746 Sayılı Araştırma Geliştirme ve Tasarım Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkında Kanun’a tabidirler. (https://www.haberturk.com/onlarin-emekli-ayligi-dusecek-haberler-2835201-ekonomi) adresindeki yazımda ayrıntılı olarak anlattığım gibi her iki kanuna tabi AR-GE’cinin net ücretleri 8 bin TL olduğu halde, prime esas kazanç (brüt ücret) 4691’e tabi çalışanlarda 9.411,76 TL olurken, 5746’ya tabi çalışanlarda 11.190,22 TL olmaktadır. Emekli aylığı, SGK’ya bildirilen prime esas kazanç üzerinden bağlanır. Prime esas kazanç tutarı ne kadar yüksek olursa, emekli aylığı da o oranda yüksek olur.

Size ödenen net ücret, SGK’ya bildirilen kazanç tutarının yüzde 85’i oranında ise brüt ücretiniz düşüktür ve emekli aylığınız olumsuz etkilenir. Bu işlem kanuna uygundur. Ancak, mağduriyetin giderilmesi için kanun değişikliği gerekir.

Şunu da belirtmekte yarar var, 4857 Sayılı İş Kanunu’nun 37. maddesine göre, işveren işyerinde veya banka aracılığıyla ücreti öderken işçiye bordro (kanundaki adıyla ücret hesap pusulası) vermek zorundadır. Bordroda, diğer hususların yanı sıra vergi, sigorta primi gibi bilgilere de yer verilmesi gerekir. Çalışan, bordroya bakarak kendisine hangi ad altında ne tür ödeme yapıldığını, brüt ücretinin kaç TL olduğunu açık biçimde görebilmelidir.

SGK KIDEM TAZMİNATI ÖDER Mİ?

İşe girişim 1 Eylül 1999 öncesi ve 15 yıl 3600 gün şartlarını sağlıyorum. Çalıştığım işyeri beni işten çıkartmak istiyor. Ben de en iyi haklar ile ayrılmak istiyorum. 16 yıl kıdem tazminatını SGK’dan mı, işyerinden mi alırım? Kıdem tazminatımı bana lütuf gibi vereceklerini söylüyorlar. Eğer SGK’dan alabiliyorsam, önerdikleri ve zaten hak ettiğim ücreti ek tazminat olarak istemeyi düşündüm. Bu mümkün müdür? (S.A.)

4/a’lı çalışanların kıdem tazminatının sorumlusu işverendir. Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) kıdem tazminatı ödemez. Sadece 15 yıl 3600 prim günü gibi, yaş dışındaki asgari emeklilik koşullarını yerine getirenlerin işverenden kıdem tazminatı alıp alamayacaklarına dair yazıyı SGK düzenler.

İşveren fesih yasağı döneminde işten çıkardığı işçiye kıdem tazminatı ödemez. İş akdini sizin feshetmenizi ve böylece kıdem tazminatını ödemeyi önerebilir. İş akdini kendiniz feshederseniz ilk aşamada kıdem tazminatınızı alırsınız ama işsiz kalırsanız işsizlik ödeneğinden yararlanamazsınız.

İşveren kendisi işten çıkartırsa, tebligatı aldıktan itibaren 30 gün içinde önce arabulucuya başvurursunuz, sonuç alamazsanız dava açarsınız.

Dava sonucunda kıdem tazminatınızın yanı sıra ihbar tazminatı alırsınız. İşten çıktıktan sonraki işsiz kaldığınız günler için de davayı kazandıktan sonra İŞKUR’a başvurup işsizlik ödeneği alırsınız.

SSK EMEKLİSİ KADIN BAĞ-KUR’LU BABADAN YETİM AYLIĞI ALABİLİR Mİ?

Babam BAĞ-KUR emeklisi. 2020 Temmuz ayında vefat etti. Biz evlenmemiş iki kız kardeşiz. Kardeşim SSK’dan emekli, ben hala çalışıyorum. Kardeşim babamın aylığını alabilir mi? (İsmi saklı)

Ölen kişinin kız çocuklarına yetim aylığı bağlanabilmesi için bekar olması, sigortalı olarak bir işte çalışmaması veya kendi çalışması nedeniyle emekli aylığı bağlanmamış olması gerekir. Bunun tek istisnası, anne ya da babanın Emekli Sandığı, çocuğunun ise SSK veya BAĞ-KUR kapsamında olmasıdır.

Kız kardeşiniz kendi çalışmasından dolayı SSK’dan emekli aylığı aldığı için BAĞ-KUR’lu babanızdan dolayı yetim aylığı alamaz. Siz ise emekli olmadan işten ayrıldığınızda veya işsiz kaldığınızda yetim aylığı bağlatabilirsiniz ama kendi çalışmanızdan dolayı emekli aylığınız bağlandığında yetim aylığı kesilir.

NE ZAMAN EMEKLİ OLURUM?

05.01.1970 doğumluyum. Sigorta girişim 01.04.1993. Muvazzaf askerlik hizmetimin başlangıcı 28.2.1990. 6000 günden fazla prim günüm mevcut. Kaç gün askerlik borçlanması yaparsam emeklilik yaşımı öne çekebilirim? (ERCAN G.)

İşe giriş tarihi itibarıyla SSK’dan 5675 prim günüyle 54 yaşında emekli olursunuz. Askerliği sigortalı çalışmaya başlamadan önce yapmış olduğunuz için, 130 gün askerlik borçlanması yaptığınızda emeklilik yaşınızı 53’e çekebilirsiniz. Askerlik borçlanmasını bu yıl içinde yaparsanız 130 gün için 4 bin 81 TL prim ödersiniz.

(Kaynak: Ahmet Kıvanç / Haber Türk | 21.10.2020)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.