Ücretsiz İzinde İşçiyi Bekleyen Tehlike

İşten çıkarma yasağı döneminde işveren sadece 4857 sayılı İş Kanunu’nun 25/II maddesi kapsamında işçiyi işten çıkartabilir. İşçinin işe devamsızlığı da bu gerekçeler arasında yer alıyor. Çalışanlar ücretsiz izin bildiriminin sözlü yapıldığı iş yerlerinde, yazılı bildirim talep etmelidir. Aksi takdirde, sözlü bildirimle yetinip işe gitmeyen işçi devamsızlıktan işten atılabilir. Bu durumda hem işinden, hem de kıdem tazminatı ve işsizlik ödeneği hakkından mahrum kalabilir. Ahmet Kıvanç, Habertürk okurlarının ücretsiz izin uygulamasıyla ilgili sorularını yanıtladı.

ÜCRETSİZ İZİN BİLDİRİMİ SÖZLÜ YAPILABİLİR Mİ?

Çalıştığım şirket beni nisan ayından 31 Temmuz tarihine kadar ayda 30 gün, ağustos ayında da 15 gün kısa çalışmaya tabi tuttu. 1 Eylül itibarıyla da sözlü olarak ücretsiz izne çıkardı. Yazılı bildirimde bulunulmadı. Bu şekilde ücretsiz izne çıkarma hakkı bulunuyor mu? Ücretsiz izin en fazla 3 ay mı sürecek, 3 aydan sonra işverenin geri çağırması gerekir mi? (H. İbrahim K.)

Kanuna göre, pandemi dolayısıyla getirilen işten çıkarma yasağı süresince işveren sadece 4857 Sayılı İş Kanunu’nun ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan halleri düzenleyen 25. maddesinin 1. fıkrasının II. bendine dayanarak işçiyi işten çıkartabilir. Bu gerekçeler arasında, işçinin devamsızlık yaparak işe gelmemesi de yer alıyor. Buna göre, işçi işverenden izin almaksızın veya haklı bir sebebe dayanmaksızın ardı ardına iki işgünü veya bir ay içinde iki defa herhangi bir tatil gününden sonraki iş günü, yahut bir ayda üç işgünü işe gelmezse, işveren tazminatsız işten çıkartabilir. Bu şekilde işten çıkartılan işçi işsizlik ödeneğinden de yararlanamaz.

Yine kanuna göre, işten çıkarma yasağı süresince işveren işçilerini ücretsiz izne ayırabilir. Ücretsiz izin bildiriminin yazılı yapılması gerekir. Sözlü bildirim yapılan işçi işe gelmediği gerekçesiyle işten çıkarma yasağı döneminde dahi işten çıkartılabilir.

Ücretsiz izne çıkartıldığına dair sözlü bildirim alan işçi, hiç değilse elektronik posta yoluyla ücretsiz izne çıkartıldığının teyidini talep etmelidir. En azından işverene veya işveren vekili durumundaki yöneticiye, ücretsiz izne çıkartıldığının sözlü olarak bildirilmesi nedeniyle işe gelmediğine dair elektronik posta göndermeli. Bu iletileri de gerektiğinde delil olarak kullanılmak üzere saklamalıdır. Sizin de bu yönde yazışma yapmanızı tavsiye ederim.

Ücretsiz iznin ne kadar süreceği henüz belli değil. Şimdilik 17 Kasım’a kadar uzatılmış durumda. Ancak, kanuna göre 30 Haziran 2021 tarihine kadar uzatılması da mümkün bulunuyor. İşveren aynı işçiyi, işten çıkarma yasağı süresince ücretsiz izne ayırabilir.

İŞÇİ KRONİK RAHATSIZLIK DOLAYISIYLA ÜCRETSİZ İZNE ÇIKARTILABİLİR Mİ?

Özel sektörde çalıştığım iş yeri, kalıtsal rahatsızlığım var diye beni ücretsiz izne çıkardı. İş yerinde başka kronik rahatsızlığı olanlar da var ama onları çalıştırıyor. Bana haksızlık yapıldığını düşünüyorum. Bu durumda ne yapabilirim? (Üzeyir A.)

Pandemi dolayısıyla konulan işten çıkarma yasağı süresince işveren dilediği işçiyi ücretsiz izne ayırabilir. Bu konuda işverene herhangi bir kısıtlama konulmadı. Ancak, işverenin bu hakkı kullanırken çalışanlar arasında ayrım yapmaması, hakkaniyetli davranması gerekir. Kronik rahatsızlığı olan başka kişiler de bulunduğu halde işveren sadece sizi ücretsiz izne çıkardı ise işverenin eşit davranma ilkesine aykırı davranmasını haklı fesih sebebi yapabilirsiniz. İşveren kıdem tazminatınızı ödemez ise önce arabulucuya başvurursunuz. Burada sonuç alamazsanız dava açabilirsiniz. Bu süreci başlatırken hukuki yardım almanızı tavsiye ederim.

ÜCRETSİZ İZİN KIDEM TAZMİNATI HESABINA DAHİL EDİLİR Mİ?

Bir tersanede çalışıyorum. İşverenim projede boya işlerinin bittiğini söyleyerek bir yılımı doldurmama 10 gün kala sözlü olarak işime son verdi. Pandemi sürecinde işten çıkaramayacağını, başka bir yerde çalışmak istersem istifa etmem gerektiğini söyledi. Sonuç olarak ücretsiz izne çıkarıldım. Ücretsiz izinde olduğum süre içinde bir yılımı doldurabiliyor muyum? Devletin verdiği ödeneği almayarak ve haklarım kaybolmadan başka bir iş yerinde çalışabilir miyim? (A. Ç.)

İş Kanunu’na göre ücretsiz izin normalde sadece işçinin talebi ile olur. Bu nedenle, kanunun konuyla ilgili 55. maddesinde, yıllık izin ve kıdem tazminatı hesabında çalışılmış gibi sayılan süreler arasında kısa çalışma süreleri sayılıyor ama ücretsiz izin günleri sayılmıyor. Ancak, maddenin (j) bendinde, “İşveren tarafından verilen diğer izinlerin” de dikkate alınacağı belirtiliyor. Pandemi ücretsiz izinleri işçinin iradesi dışında ve doğrudan işverenin tasarrufuyla kullandırılan izinlerdir. Bu dönemde kullandırılan ücretsiz izinlerin (j) bendi kapsamında değerlendirilip yıllık izin ve kıdem tazminatı hesabında dikkate alınması gerekir. Bununla birlikte bu konudaki nihai kararı, ileride dava konusu olduğunda yargı verecek.

Devletin ücretsiz izindeki çalışanlara verdiği nakdi ücret desteğini aldığınız dönemde herhangi bir işte çalışamazsınız. Ücretsiz izin döneminde nakdi ücret desteği almayıp başka bir işte çalışabilmeniz için ise işvereninizin izin vermesi gerekir. Yargıtay, işveren izin vermeden işçinin başka bir işte çalışmasını “doğruluk ve bağlılığa uymayan davranış” olarak değerlendiriyor. Şunu da kabul etmek gerekir, 1168 TL nakdi ücret desteği ile yaşaması mümkün olmayan çalışanlar, işvereninden gizli olarak başka işlerde kayıt dışı çalışmak zorunda kalıyor. Aslında ileride bu konu yeniden dava konusu olduğunda, içinden geçmekte olduğumuz olağanüstü şartlar dolayısıyla Yargıtay’ın bu döneme özgü olarak işverenden izin almadan ücretsiz izin sırasında başka işte çalışan işçiler lehine karar vermesi de mümkün olabilir.

İŞVEREN, YERİNE YENİ İŞÇİ ALDIĞI PERSONELİ ÜCRETSİZ İZNE ÇIKARTABİLİR Mİ?

Özel bir şirkette 3.5 seneyi aşkın süredir çalışmaktayım. Ağustos ayında, herhangi bir açıklama yapılmadan ücretsiz izne çıkarıldım ve çalıştığım pozisyon için benim yerime yeni personel alındı. Benimle aynı durumda olan 2 arkadaşım daha var ve onların yerine de yeni personel alındı. Yaşanan bu gelişmelerden dolayı bizlere mobbing uygulandığını düşünmekteyiz. Süresi henüz belli olmayan ücretsiz izin haklarıyla bizleri kısıtlı nakdi ücret desteğine mahkûm edip yıldırmaya çalışmaları açıkça ortada. Nasıl bir yol izlemem gerekir? (E.K)

İşten çıkarma yasağı döneminde her ne kadar işverene işçileri ücretsiz izne çıkarma yetkisi verildi ise de bu yetkinin keyfi olarak kullanılması hakkaniyete uygun değildir. İşveren mevcut işçisini ücretsiz izne çıkartıp, yerine düşük ücretle yeni işçi alıyorsa ücretsiz izne çıkartılan işçinin iş akdini fesih hakkı ortaya çıkar. Öncelikle noterden ihtar çekip, yerinize başka birinin çalıştırıldığını kayda geçirerek işe başlatılmanız çağrısında bulunabilirsiniz. İhtara rağmen işe başlatılmamanız halinde, bu durumu gerekçe göstererek haklı fesih yapıp kıdem tazminatınızı talep edebilirsiniz. İşveren kıdem tazminatını büyük olasılıkla hemen ödemeyecektir. Bu durumda önce arabulucuya başvurmalısınız. Arabulucuda sonuç alamazsanız dava açabilirsiniz.

KISA ÇALIŞMADA GEÇEN SÜRELER SGK’YA NASIL BİLDİRİLİR?
Çalışmakta olduğum işyerinde nisan başından beri kısa çalışma ödeneği kapsamındayım. İşverence verilen bilgide, “Haftalık 45 saatin 45 saati çalışılmayacak şekilde bildirildiniz” denildi. K.Ç.Ö. dönemi boyunca çalışma olmayacak. 4/A hizmet dökümümde ise KÇÖ’ye dahil olduğum aylarda, her ayın EKSİK GÜN hanesinde “18” ifadesi yer almakta. Bu durumda bana bildirilen statüye göre, KÇÖ kapsamındaki her ayın eksik gün hanesinde 29 gün yazması gerekmez miydi? (Oğuz K.)

Eksik gün hanesindeki “18” rakamı eksik çalıştığınız gün sayısını değil, günlerinizin neden eksik gösterildiğini gösteren kod numarasıdır. Sosyal Güvenlik Kurumu’na bildirilen “18” numaralı eksik gün kodu, o günlerde kısa çalışma ödeneği aldığınızı gösterir. SGK’ya yapılan bildirimde bir yanlışlık bulunmuyor.

(Kaynak: Ahmet Kıvanç / Haber Türk | 01.10.2020)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.