Kısa Çalışma Emekliliği Geciktirir mi?

Kovid-19 pandemisi sırasında 3.5 milyon dolayında kişi kısa çalışmaya tabi tutuldu. İş yerlerinin bir kısmında tamamen, bir kısmında ise yarı zamanlı kısa çalışma uygulandı. Yarı zamanlı kısa çalışma yaptırılan işçilerin çalıştıkları döneme ait ücret ve sigorta primi yükümlülüğü işverene ait bulunuyor. Ayda 30 gün kısa çalışma yaptırılan işçiler için işveren ücret ödemez, primlerini yatırmaz. Peki kısa çalışma emekliliği geciktirir mi? İşveren, tam zamanlı çalıştırdığı işçiyi kısa çalışmada gösterirse işçinin yasal hakları nelerdir? Ahmet Kıvanç, HABERTÜRK okurlarının sorularını yanıtladı.

KISA ÇALIŞMADAKİ İŞÇİ ÇALIŞTIRILABİLİR Mİ?

Medikal tıbbi cihaz firmasında teknik servis elemanı olarak çalışmaktayım. Pandemi başlayınca işveren evden çalışmamızı istedi. Haziran ayından itibaren de normal tempomuza dönerek çalışmaya başladık. Tam zamanlı çalışıyoruz. Ancak işveren bizi devamlı kısa çalışmada gösteriyor. Ücretimizin 3’te 2’sini devlet, 3’te 1’ini de işveren elden veriyor. SSK primlerimizi yatırmıyor. Şimdi uzatılan süreçte de aynısını yapacak. Kısa çalışmada geçen süreler emeklilik tarihimi geciktirir mi? Bize “İşinize geliyorsa çalışın veya ücretsiz izne ayrılın” diyorlar. İşsizlik maaşı ve tazminatlarımı alacak şekilde işten ayrılabilir miyim? Ya da SSK primlerinin yatırılmasını sağlayabilir miyim? (İsmi saklı)

İşverenin, kısa çalışma döneminde işçiyi tam zamanlı çalıştırması yasaya aykırıdır. Normalde haftalık çalışma süresini en az 3’te 1 oranında azaltıp kısa çalışma uygulamasına gidildiğinde işveren çalıştırdığı sürelerin sosyal güvenlik primlerini yatırıp ücreti de bankaya yatırması gerekir. Mini istihdam paketi ile kısa çalışma uygulaması ve işten çıkarma yasağı bir ay uzatıldı. İşveren bu süre boyunca ücretsiz izin uygulamasına gidebilir. Ücretsiz izne çıkartılan işçi hiçbir şekilde çalıştırılamaz.

Kısa çalışma döneminde sosyal güvenlik primlerinin yatırılmaması, emekliliği yaklaşan fakat prim günü eksik olan kişilerin emeklilik tarihini geciktirebilir. Prim gününü tamamlamış olanların emeklilik tarihinde ise gecikme olmaz.

Kısa çalışma yaptırılan dönemde fiilen çalıştırıldınız ve bunu kanıtlayabiliyorsanız iş akdini haklı fesih yapabilirsiniz. Bu durumda kıdem tazminatınızı talep ederek işten ayrılabilirsiniz. Ancak, bu hakkı kullanırken iş akdi feshinin mutlaka noter aracılığıyla yapılmasında yarar var. İhtarnamede, kısa çalışmaya tabi tutulduğunuz veya ücretsiz izne çıkartıldığınız dönemde çalıştırıldığınızı, ücretinizin ödenmediğini, sosyal güvenlik priminin yatırılmadığını vurgulayarak, İş Kanunu’nun işçiye iş akdini haklı fesih yapma imkânı veren 24. maddesinin 1. fıkrasının II. bendi kapsamında feshettiğinizi vurgulamalısınız.

Sosyal güvenlik primlerinizin yatırılmasını mahkeme yoluyla talep edebilirsiniz. İşverenin kendi rızasıyla geriye dönük primleri ödemeyi kabul etmesi, kısa çalışma sırasında kanuna aykırı hareket ettiğini itiraf etmesi demektir. Dolayısıyla kendi rızasıyla prim ödemeye yanaşmayacaktır.

ÇALIŞMAYA DEVAM EDECEK KİŞİ EMEKLİLİK DİLEKÇESİNİ NE ZAMAN VERMELİ?

SSK’lı olarak çalışmakta olduğum iş yerinde emekli aylığı bağlatarak çalışmaya devam etmek istiyorum. Emeklilik dilekçesi ne zaman verilmeli? Örneğin 1 Eylül’de emekli aylığının bağlanması gerekiyorsa, dilekçe ağustos ayının içinde mi verilmeli? Yeniden işe giriş işlemi emekli aylığı almaya başladıktan sonra mı yaptırılmalı? (Tuncay İ.)

Tuncay Bey, emekli aylığı bağlattıktan sonra aynı iş yerinde sosyal güvenlik destek primi (SGDP) ödeyerek çalışmaya devam edecek kişilerin öncelikle sosyal güvenlik merkezine veya il müdürlüğüne başvurarak kesin olarak ne zaman emekli olacaklarına dair yazılı bilgi talep etmeleri gerekir. Bu yazıyı aldıktan sonra işverene, emekli aylığı bağlatıp yeniden çalışmaya devam edeceğinizi bildirmelisiniz. İşveren gerekli hazırlıkları yaptıktan sonra ayın son günü işten çıkış yapar. İşverenin çıkış işlemini gerçekleştirdiği gün emeklilik dilekçenizi SGK’ya vermelisiniz. İşveren, SGDP’ne tabi çalışan olarak ertesi gün tekrar işe giriş işleminizi gerçekleştirir. Böylece boşluk ya da çakışma olmadan çıkış-giriş işlemi tamamlanır. Emekli aylığı da 1 Eylül’den geçerli olmak üzere bağlanır.

SSK ve BAĞ-KUR’lularda emekli aylığı, dilekçenin verildiği tarihi izleyen ay başından geçerli olmak üzere bağlanır. Örneğin, 1 Temmuz ile 31 Temmuz tarihleri arasında emeklilik dilekçesi verenlerin aylığı 1 Ağustos’tan başlatılır. Yukarıda anlattığım husus, emekli olduktan sonra aynı iş yerinde çalışmaya devam edecek kişiler için geçerlidir.

Emekli olduktan sonra çalışmayı bırakan veya daha sonra başka bir işte çalışacak olan kişilerin, doğum tarihi itibarıyla yaşı tamamladıkları tarihten itibaren ayın herhangi bir gününde dilekçe vermeleri mümkündür.

SİGORTA GİRİŞİ 2003 OLANLAR 3600 GÜNLE KIDEM TAZMİNATI ALABİLİR Mİ?

Sigorta başlangıcım 2003 yılıdır. Özel güvenlik görevlisi olarak çalışıyorum. 2018 Nisan ayında doğum yaptım, 10 ay izin kullandım. Tekrar hamile kaldım 6 ay çalıştıktan sonra 2019 Ağustos ayında doğum iznine ayrıldım. 26 Nisan’da izinlerim bitti ama pandemiden dolayı işe başlayamadım. Bir hafta senelik izinden kullandım, işveren daha sonra kısa çalışma ödeneğine başvurdu. 3600 gün primim var. İşten ayrılıp kıdem tazminatımı alabilir miyim? (İsmi saklı)

İş Kanunu’na tabi çalışanların kamuoyunda bilinen adıyla 15 yıl sigortalılık 3600 prim günüyle kıdem tazminatı alabilmesi için ilk defa sigortalı çalışmaya 8 Eylül 1999’dan önce başlaması gerekir. 8 Eylül 1999 tarihinden sonra çalışmaya başlayan kadın ve erkek tüm çalışanlar ise ya 25 yıl sigortalılık ve 4500 prim gününü doldurmalı, ya da sigortalılık süresi aranmaksızın en az 7000 prim gününü tamamlamış olmalıdır. Sigorta girişiniz 2003 yılında olduğu için henüz iki koşulu da yerine getiremiyorsunuz. Bu durumda kendi isteğinizle ayrılarak kıdem tazminatınızı alamazsınız.

(Kaynak: Ahmet Kıvanç / Haber Türk | 07.08.2020)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.