İkalenin İşçi Lehine Olması Zorunlu

Anlaşmayla, İşçinin İşten Ayrılmasında SGK İşlemleri

Hukuk sistemimizde sözleşme özgürlüğünün bir sonucu olarak daha önce kabul edilen bir hukuki ilişkinin, sözleşmenin taraflarınca sona erdirilmesi mümkün bulunmaktadır. Aynı şekilde işçiler ile işverenler de ortak iradeleriyle anlaşarak iş sözleşmelerini sona erdirebilmektedir.

Bu sayede işçiler daha çabuk alacak ve tazminatlarına kavuşmakta işverenler de uzun süren meşakatli yargılama süreçlerinden kurtulmaktadır.

Tarafların bu şekilde iş sözleşmesini sona erdirmeleri çalışma hayatında ikale (bozma) olarak bilinmektedir.

İkale sonucunda işçiye yapılacak ödemelerin SGK’ya bildirilip bildirilmeyeceği hususundaki  tereddütlere bu yazımızda açıklık getirilmiştir...

İKALENİN İŞÇİ LEHİNE OLMASI ZORUNLU 

Yargı kararlarına bakıldığında ikale ile ilgili ihtilaflarda iş hukukundaki “işçi yararına yorum” ilkesinin özelikle göz önünde bulundurulduğu görülmektedir.

İşçinin neden ikale yoluna gittiği, bu konuda işverenin zorlamasının bulunup bulunmadığı ayrıca bu yola gitmesinde makul bir yararının bulunup bulunmadığı hususları önem taşımaktadır. Aksi takdirde işverenin işçiyi haksız yere işten çıkarmasının karşılıklı anlaşma yoluyla fesih gibi gösterilmesi suretiyle iş güvencesi hükümlerinin bertaraf edilmesi şüphesi ortaya çıkmaktadır.

İkale yoluyla iş sözleşmesi sona eren işçi, iş güvencesinden yoksun kaldığı gibi, kural olarak feshe bağlı haklar olan ihbar ve kıdem mevcut olduğundan tazminatlarına da hak kazanamayacaktır.

Ayrıca kendi iradesi de ikalede bulunduğu kabul edilmesi hâlinde İşsizlik Sigortası Kanunu kapsamında işsizlik sigortasından da yararlanamayacaktır.

Bütün bu hususlar göz önünde bulundurularak işçinin kayıp ve kazançları karşılaştırıldığında işçinin lehine değilse bu durumda geçerli bir ikale sözleşmesinden söz edilemeyecektir. Bunun için tarafların ikale sözleşmesinde ihbar ve kıdem tazminatı ile iş güvencesi tazminatı hatta boşta geçen süreye ait ücret ve diğer haklardan bazılarını ya da tamamını kararlaştırmalarında fayda bulunmaktadır.

SGK İŞLEMLERİ

SGK uygulamasında iş sözleşmesinin ikale (bozma) suretiyle sonlanması hâlinde yapılacak ödemelerin sigorta primine esas kazanca dâhil edilip edilmeyeceği ve ikale (bozma) tazminatı adı altında yapılan ödemelerin kıdem tazminatı mahiyetindeki toplu ödemeler kapsamında değerlendirilip değerlendirilmeyeceği önem arz etmektedir.

SGK (5510 s.) Kanununda sayma yolu ile bir kısım ödemelerin prime esas kazanca tabi tutulmayacağı düzenlenmiş ve bu kanunda sayılan istisnalar dışında her ne adla yapılırsa yapılsın tüm ödemelerin ve ayni yardım yerine geçmek üzere yapılan nakdî ödemelerin SGK primine esas kazancına tabi olacağı kabul edilmiştir.

Bu itibarla, anılan kanunda, kıdem tazminatı, ihbar tazminatı, iş sonu tazminatı veya kıdem tazminatı mahiyetindeki toplu ödemeler, prime esas kazanca tabi tutulmayacaktır.

Ancak kanunda sayılan istisnalar dışında her ne adla yapılırsa yapılsın tüm ödemelerin ve ayni yardım yerine geçmek üzere yapılan nakdî ödemelerin prime esas kazanca tabi olacağı düzenlendiğinden, iş akdinin ikale (bozma) ile sona ermesi durumunda;

• İkale sözleşmesi ile kararlaştırılan ikale bedelinin hangi kalem alacakları/tazminatları kapsadığının belirtilmesi ve bu alacaklar/tazminatların SGK Kanununda istisna tutulan ödemeler arasında yer alıyorsa sigorta primine esas kazanca dâhil edilmeyecek,
• SGK Kanunundaki istisnalar dışında her ne adla yapılırsa yapılsın tüm ödemeler prime esas kazanca dâhil edilecektir.

İkale sözleşmesi ile kararlaştırılan ikale bedelinin hangi kalem alacakları/tazminatları kapsadığına yer verilmemesi durumunda ise başka bir deyişle ayrım yapılmaması hâlinde bu defa ikale bedeli adı altında yapılan tüm ödemeler SGK sigorta primine tabi tutulacaktır.

            ***

“Hayatta öğrendiğim her şeyi 3 kelime ile özetleyebilirim: Hayat devam ediyor.” Robert Frost

İSA KARAKAŞ

turkiyegazetesi.com.tr

(Kaynak: İsa Karakaş / Türkiye Gazetesi | 24.06.2020)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.