İşten Çıkarma Yasağının Kapsamı ve İstisnaları

İlk defa 2020/Mart "Torba Yasa" ile  kısa çalışma uygulamasından yararlanabilmek için daha önceden bulunmayan iş yerinde kısa çalışma uygulanan dönemde işçi çıkarma yasağı yürürlüğe konulmuştur.

Akabinde İş Kanununa eklenen geçici madde ile, kısa çalışmadan faydalansın ya da faydalanmasın istihdamın korunması amacıyla Kanun kapsamında olup olmadığına bakılmaksızın her türlü iş sözleşmesinin, belirli istisnalar dışında işverenler tarafından işçi çıkarılması yasaklanmıştır. 17 Nisan 2020 tarihinden itibaren 3 ay ile sınırlı olmak üzere yürürlüğe konan işçi çıkarma yasağı 17 Temmuz 2020’de sona erecektir Ancak bu süre tekrar uzatılacaktır.

3 ay daha işçi çıkarma yasağı

Torba Kanun ile işçi çıkarma yasağına ilişkin 3 aylık süreleri, gerekli hâllerde Cumhurbaşkanının 6 aya kadar uzatabileceğine dair hükme yer verilmiştir. Bu çerçevede istihdamın ve çalışanların korunması amacıyla fesih yasağının 3 ay daha uzatılacağı Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanı Z. Zümrüt Selçuk tarafından tüm kamuoyuna duyuruldu.

İşçi çıkarma yasağı deniz, hava, basın ve diğer tüm sektör ve iş yerlerinde iş veya hizmet sözleşmesine tabi olanları kapsıyor. Bu konuda belirli-belirsiz, kısmi-tam süreli iş sözleşmesi ayrımı da bulunmuyor. 

Belirtilen uygulamaya aykırı olarak iş sözleşmesini fesheden işveren veya işveren vekiline, sözleşmesi feshedilen her işçi için 2 bin 943 TL tutarında idari para cezası verilecek.

İşçi çıkarılamayacak hâller

İşçi çıkarma yasağı,  işveren iradesi ile yapılacak fesihleri kapsamakta olup bütün fesihler için söz konusu değildir. Aşağıda yer verilen SGK işten çıkış kodları ile belirtilen fesihler işçi çıkarma yasağı kapsamında bulunmaktadır.

01-Deneme süreli iş sözleşmesinin işverence feshi, 04-Belirsiz süreli iş sözleşmesinin işveren tarafından haklı sebep bildirilmeden feshi, 15-Toplu işçi çıkarma, 22-Diğer nedenler, 27-İşveren tarafından zorunlu nedenlerle ve tutukluluk nedeniyle fesih ve 28-İşveren tarafından sağlık nedeniyle fesih,  31-Borçlar kanunu, sendikalar kanunu, grev ve lokavt kanunu kapsamında kendi istek ve kusuru dışında fesih. Belirtilen bu hâllerde işçi çıkarılması cezayı gerektirmektedir.

Fesih yapılabilecek hâller

SGK işten ayrılış kodlarına göre 29 kodlu “İşveren tarafından işçinin ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırı davranışı nedeni ile yapılacak fesihler” işten çıkarma yasağı kapsamında yer almamaktadır. Bu yönden bir yasaklama getirilmedi. İşverenin fesih yetkisini kullanabileceği sebeplerden bazıları şunlar:

• İşçinin, işveren yahut aile üyelerinden birinin şeref ve namusuna dokunacak sözler veya davranışlarda bulunması, yahut işveren hakkında şeref ve haysiyet kırıcı asılsız ihbar ve isnatlarda bulunması.
• İşçinin, işverenin başka bir işçisine cinsel tacizde bulunması.
• İşçinin, işverenin güvenini kötüye kullanmak, hırsızlık yapmak, işverenin meslek sırlarını ortaya atmak gibi doğruluk ve bağlılığa uymayan davranışlarda bulunması.
• İşçinin, iş yerinde 7 günden fazla hapisle cezalandırılan ve cezası ertelenmeyen bir suç işlemesi.
• İşçinin işverenden izin almaksızın veya haklı bir sebebe dayanmaksızın ardı ardına 2 iş günü veya bir ay içinde iki defa herhangi bir tatil gününden sonraki iş günü ya da bir ayda 3 iş günü işine devam etmemesi.
• İşçinin yapmakla ödevli bulunduğu görevleri kendisine hatırlatıldığı hâlde yapmamakta ısrar etmesi.
• İşçinin kendi isteği veya savsaması yüzünden işin güvenliğini tehlikeye düşürmesi, iş yerinin malı olan veya malı olmayıp da eli altında bulunan makineleri, tesisatı veya başka eşya ve maddeleri 30 günlük ücretinin tutarıyla ödeyemeyecek derecede hasara ve kayba uğratması.

İşçinin iradesi işten çıkışlar yasa kapsamında değil

İşveren tarafından yapılmayan, tamamen işçinin iradesi ile yapılan fesihler işten çıkarma yasağı kapsamında değildir.

Belirli/ belirsiz süreli iş sözleşmesinin işçi tarafından feshi (istifa), Emeklilik nedeniyle işten ayrılma, işçi tarafından işverenin ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırı davranış nedeni ile fesih, Deneme süreli iş sözleşmesinin işçi tarafından feshi, işçi tarafından sağlık nedeniyle fesih… de bu kapsamdadır.

Uygulanacak ceza ve yaptırımlar

Belirtilen uygulamaya aykırı olarak işçi çıkaran işveren veya işveren vekiline, sözleşmesi feshedilen her işçi için 2 bin 943 TL tutarında idari para cezası verilecektir.

Diğer yandan yasaya aykırı bir şekilde işçi çıkaran işverene ait iş yerinde kısa çalışma uygulanmakta ise belirtilen idari para cezasının yanı sıra işçilere ödenen kısa çalışma ödenekleri yasal faizi ile birlikte İş-Kur tarafından işverene ödettirilecektir

              ***

“Bir çocuğun bir erişkine her zaman öğretebileceği 3 şey vardır: 1. Nedensiz yere mutlu olmak, 2. Her zaman meşgul olabilecek bir şey bulmak, 3. Elde etmek istediği şeyi var gücüyle dayatmak.” Paulo Coelho

(Kaynak: İsa Karakaş / Türkiye Gazetesi | 15.06.2020)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.