Ramazan Bordrolarına Özgü Bazı Uygulamalar

Günümüz iş dünyasında işletmeler iş yerine bağlılığı artırmak amacıyla çalışanlarına pek çok sosyal yardımlar ve ilave olanaklar sağlayabiliyorlar. Özellikle, yılbaşı, ölüm, doğum, evlenme, bayram gibi bazı dönemlerde bu yardımlar ve uygulamalar daha da ön plana çıkabiliyor. Ramazan ayı ve bayramı da bu sosyal yardımların gündeme geldiği dönemlerden birisi.

Ramazan ayında genel olarak üç uygulamanın gündeme geldiğini görüyoruz.

Ramazan kolisi

Birincisi Ramazan kolisi olarak isimlendirilen ve içeriğinde belli temel ihtiyaç maddelerinin bulunduğu bir yardım paketinin çalışanlara direkt olarak teslim edilmesi şeklinde oluyor. Bu yöntem çok çalışanı olan veya farklı lokasyonlarda çok sayıda iş yeri olan işletmeler açısından uygulanması biraz zor ve geleneksel bir yöntem. Giderek terk edilen de bir yöntem.

Bu şekilde sağlanan menfaatin özünde bir ayni yardım olduğunda şüphe bulunmuyor. 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 80’inci maddesinde ayni yardımların prime tabi tutulmayacağı açıkça belirtiliyor. Burada ayni yardım olarak sağlanan menfaatin tutarının da bir önemi bulunmuyor.

Nakdi yemek yardımı

Ramazanda gündeme gelen diğer bir uygulama da, iş yerinde yemek verilen işletmelerde oruç tutan çalışanlara yemek yardımı olarak nakdi bir ödeme yapılması. Nakdi yemek yardımı ödemesinin hangi şartlarda istisna tutulabileceği İşveren Uygulama Tebliğinde örnekle açıklanmış durumda. Nakdi yemek yardımında yalnızca günlük asgari ücretin %6’sı kadar tutar primden istisna tutulabilir, bunu aşan ödemenin prime tabi tutulması gerekiyor. Diğer yandan bu istisna tutarı uygulanırken çalışanın aynı zamanda iş yerinde verilen yemek imkanından faydalanmıyor olmasına ve sadece fiili çalışma günleriyle sınırlı olarak uygulanmasına dikkat edilmeli.

Diğer yandan nakit yemek yardımı ödemelerinde herhangi bir gelir vergisi istisnası bulunmadığından, tutarın tamamı vergiye tabi.

Hediye çeki

Diğer bir uygulama ise çalışanlara hediye çeki verilerek alışveriş imkanı sağlanması. Aslında Ramazandan bağımsız genel olarak hediye çeki uygulaması tüm işletmelerde gittikçe yaygınlaşan bir uygulama halini aldı.

Bu yöntemle de çalışanlara belirlenmiş bir tutar kadar mal veya hizmet alma imkânı sağlayan çekler veriliyor. Bu şekilde işverence anlaşma sağlanmış olan mağaza veya marketlerden alışveriş yapılabiliyor. Burada da çalışana bir menfaat sağlandığına şüphe yok.

Peki, böyle bir menfaat ayni yardım kapsamında mı değerlendirilmeli yoksa nakdi yardım olarak mı görülmeli.

Mevzuatta hediye çeki veya alışveriş çeki özelinde açık bir düzenleme bulunmuyor. SGK, soran işverenlere özel yazılı görüş veriyor ancak Kurum uygulamasında kamuya açık özelge uygulaması olmadığı için bunlar yayımlanmıyor.

Çalışanlara Ramazan nedeniyle veya farklı bir dönemde bir alışveriş çeki veriliyor ise bu çekle sağlanan menfaatin belli bir tutarda alışveriş yapma imkânı sağlaması, bir çalışma karşılığı hak edilen ücretin karşılığı olarak değil, bir sosyal yardım mahiyetinde sağlanması prime tabi tutulup tutulmayacağı konusunda karar verirken önemli. Her ne kadar uygulamada pek rastlanılmasa da çalışana yaptığı çalışma karşılığı hak ettiği ücretin bir kısmının veya tamamının bu yolla ödenmesi nakdi bir ödeme olarak değerlendirilecektir. Dolayısıyla verilen çekle sağlanan menfaatin bir sosyal yardım olması halinde primden istisna olması mümkün.

Ayrıca bu şekilde verilen çekin nakde çevrilebilir olmaması, sadece üzerinde yazılı olan tutar kadar bir ihtiyacın giderilmesine yönelik sosyal yardım olması gerekir. Tereddüt edilmesi halinde Kurumdan yazılı görüş istenmesi sağlıklı olur.

Diğer yandan Gelir Vergisi Kanunu’na göre istisnalar dışında ayni olarak sağlanan menfaatler de vergiye tabi olduğundan, Ramazan’da verilen hediye çeki/alışveriş çeki gibi uygulamalar nedeniyle sağlanan menfaatlerin gelir vergisi kesintisine tabi olması gerekiyor.

5510 sayılı Kanun’a göre, tamamen veya kısmen prime tabi tutulmayacak menfaatler açıkça ve sınırlı mahiyette sayılmak suretiyle belirtilmiş olup, istisnalar dışında ne adla yapılırsa yapılsın tüm ödemelerle, ayni yardım yerine geçmek üzere yapılan nakdi yardımların prime tabi tutulması gerekiyor.

Bu nedenle gıda yardımı, Ramazan yardımı vb. isimlerle yapılacak nakdi ödemelerin prime tabi olduğunda şüphe bulunmuyor.

SGK’nın hediye altın uygulamasında yaptığı gibi, yaygın bir uygulama haline gelmeye başlayan hediye/alışveriş çekleri hakkında da genel düzenleyici bir işlemle kuralları belirlemesi hatalı uygulamaları azaltacaktır.

(Kaynak: Erkan Çetin / Dünya Gazetesi | 03.06.2020)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.