'Müşteri Çekleri'yle Ödemede 'Ciro Farkı' / Abdullah Tolu

Vergi uygulamaları bakımından mal, hizmet, hak ve demirbaş alım bedelleri ile genel gider kapsamındaki harcamaların ödenme şekli oldukça önemli.

Ödeme şekilleri sizi müteselsil sorumluluktan kurtarabileceği gibi, yüklü vergi tarhiyatları ile karşı karşıya da bırakabilir. KDV iadeniz varsa, kolayca almanızı sağlayabilir ya da iadenizi engelleyebilir.

Ha şimdi haklı olarak diyeceksiniz ki, ödemeye ilişkin bu düzenleme yeni mi çıktı? Hayır, yeni çıkmadı, yaklaşık 30 yıldır var. Peki, bu kadar süre geçmesine rağmen, ödeme şekli hala neden problem olmaya devam ediyor? Kimse bilmiyor mu? Yoksa dikkat mi etmiyor?

Maalesef, çoğu kişi hala müşteri çekleriyle yapılan ödemelerde müteselsil vergi sorumluluğundan kurtulmak için ne yapılması gerektiğini bilmiyor, bilenler de dikkatsiz davranıyor. Bunun cezasını kim mi çekiyor? Tabi ki, ödemeyi belirlenen usule uygun olarak yapmayan şirketler!

Maliye Bu Konuda Ne Diyor?

Maliye, vergi mükelleflerinin müteselsil sorumluluktan kurtulmaları ve yapacakları işlemlerde sorun yaşamamaları için KDV dahil ödemelerini aşağıdaki şekillerde yapmalarını istiyor ve bu şekillerde yapılan ödemeleri kendi mevzuatı açısından yeterli kabul ediyor (KDV Genel Uygulama Tebliği IV/E-5):  

- 5411 sayılı Bankacılık Kanunu hükümlerine göre faaliyette bulunan bankalar vasıtasıyla (internet bankacılığı dahil) EFT veya havale vb. şekillerde yapılan ödemeler (ödemeye ilişkin banka dekontlarında satıcının (veya adına hareket edenlerin) adı-soyadı (tüzel kişilerde unvanı) ile bankadaki hesap numarasını ve vergi kimlik numarasının doğru olarak yazdırılması şart),

- Türk Ticaret Kanununun 785. maddesinin (1) numaralı fıkrası kapsamında emre veya hamiline düzenlenen çeklerle yapılan ödemeler,

- İşletme kredi kartlarıyla yapılan ödemeler,

- Tapu devri, kamu kurum ve kuruluşları aracılığıyla (ön ödeme avansı şeklinde kamu kurum ve kuruluşlarının veznesine ödeme gibi) yapılan ödemeler,

- PTT yoluyla yapılan ödemeler (ödeme sırasında düzenlenecek belgede, satıcının veya adına hareket edenlerin adı-soyadı (tüzel kişilerde unvanı ile hesap numarası ve vergi kimlik numarası doğru olarak yazdırılmak kaydıyla).

Maliye, aşağıdaki ödeme şekillerini ise vergi uygulaması bakımından yeterli ve geçerli ödeme olarak kabul etmiyor:

- Herhangi bir hesaba bağlı olmaksızın gönderilen havaleler,

- Kasadan yapılan ödemeler,

- Şirket ortağı veya çalışanlarına ait kredi kartı ile yapılan ödemeler,

- Senet mukabili yapılan ödemeler,

- Şirketler arasında mahsuplaşma yoluyla yapılan ödemeler.

Müşteri Çekleriyle Ödemede Ciro Farkı: Tam Ciro – Beyaz Ciro

Ödemelerin, bankacılık sistemi içinde kaldığı sürece mükelleflerin ödemelerini kendi çekleri ya da ciro ettikleri müşteri çekleri ile yapmaları mümkün.  Ciro, çek üzerindeki hakların başka bir kişiye kayıtsız ve şartsız devredilmesi için yapılıyor. Ciro eden kimseye ciranta deniliyor.

Tam Ciro’da; ciranta, çekin arka yüzüne ciro yapacağı kimsenin adı ve soyadı (varsa unvanı) ile “Ödeyiniz” kelimesini yazarak, altına imzasını atıyor. Beyaz Ciro’da ise, ciranta, çekin arka yüzüne sadece “Ödeyiniz” kelimesini yazarak altını imzalıyor.

Çek uygulamasında iki ciro şekli arasındaki fark işte bu. Ancak, çeklerin ciro şekli vergi uygulaması bakımından farklı ve önemli sonuçlar doğuruyor.

Maliye, Tam Ciro’yu Kabul Ediyor, Beyaz Ciro’yu Etmiyor!

Mükelleflerin Türk Ticaret Kanununun 785. Maddesine uygun olarak düzenledikleri emre veya hamiline çeklerle (kendi çekleri) yaptıkları ödemelerde herhangi bir sorun yok, bunlar vergi uygulamasında geçerli ödeme olarak kabul ediliyor.

Sorun, müşteri çekleri ciro edilerek yapılan ödemelerde ortaya çıkıyor.

Maliye, müteselsil sorumluluk ve işlemlerin gerçek olduğunun ispatına yönelik olarak müşteri çekleriyle yapılan ödemeleri;

- Tam ciro yani çekin arka yüzüne ciro edenle ciro edilenin isim, unvan vb. ile vergi kimlik numarası belirtilerek yapılması halinde, kendi açısından yeterli ve geçerli bir ödeme olarak kabul ediyor,

- Beyaz ciro şeklinde yapılması (ciro edenle ciro edilenin isim, unvan vb. ile vergi kimlik numarası belirtilmeden) halinde ise, kendi açısından yeterli ve geçerli bir ödeme olarak kabul etmiyor (12 Nisan 2003 tarihli ve 1 Sıra No.lu VUK Sirküleri).

Sorun yaşamamak için, müşteri çekleriyle ödemelerde tam ve beyaz ciro arasındaki bu küçük ayrıntıya dikkat etmekte fayda var.

Sonuç Olarak;

Vergi mükelleflerinin müşteri çekleriyle yaptıkları mal, hizmet ve diğer ödemelerde müteselsil sorumluluk ve işlemlerin gerçekliğinin ispatı açısından sorun yaşamamaları için, bu çekleri TAM CİRO şeklinde cirolamaları şart. Aksi halde, Maliye ile ciddi sorunlar yaşayabilirler. Çünkü, Maliye, müşteri çekleri ile yapılan ödemelerde, çekin tam ciro ile devrini geçerli ödeme kabul ediyor, beyaz ciro ile devrini yeterli ve geçerli bir ödeme olarak kabul etmiyor. Şu an uygulamada, müşteri çekleri ciro edilerek yapılan ödemelerde bu ayrıntıya dikkat edilmemesi nedeniyle ciddi sorunlar yaşanıyor.

Müşteri çekleriyle yapılan ödemelerde bu çeklerin arkasına ciro edenle ciro edilenin adı, unvanı, adresi ile vergi kimlik numaralarını yazmak bu kadar zor mu? Neden yazılmıyor ya da yazmaktan imtina ediliyor? Ağır yaptırımları dikkate alındığında, söz konusu ödemelerde neden tam ciro yapılmadığını anlamakta zorlanıyoruz! 

Siz bu konuda ne düşünüyorsunuz çok merak ediyorum.

Devletimize güveniyoruz, Devletimizin yanındayız.

(Kaynak: Ogün Haber | 16.04.2020)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.