İşçilere Ödenen Primlerin Fazla Mesai Alacaklarına Etkisi / Abdülhalim Eke

Konu: satış temsilcisi, parça başı üretim gibi işlerde çalışan kısaca çalışması arttıkça daha çok ücret geliri (asıl ücret, fazla mesai, prim vb) elde eden işçilerin bu işler nedeni ile elde ettikleri primin fazla mesaiye etkisine dair yargı uygulamalarından örnekler verilecektir.

Örnek karar

 Yargıtay 9. Hukuk Dairesi      2016/485 E.  ,  2016/16921 K.
“…bireysel bankacılık ürünleri satış temsilcisi olarak 22.07.2010 tarihinde işe başladığını, ….Satış temsilcileri genelde belli hedeflerin gerçekleşmesine bağlı olarak prim karşılığı çalışmaktadırlar. Prim, çalışanı özendirici ve ödüllendirici bir ücret ödemesi olup işverence işçiye garanti edilmiş bir temel ücretin üzerine belirli bir usule bağlı olarak ödenen ek bir ücrettir. İşverenin istek ve değerlendirmesine bağlı olabileceği gibi, sözleşme gereği olarak da verilebilir. Fazla mesai ise kural olarak 4857 sayılı İş Kanunu’na göre, kanunda yazılı şartlar çerçevesinde, haftalık 45 saati aşan çalışmalardır. İşçi fazla mesai yapsın yapmasın prim ödemesi var ise bu ek ücrete hak kazanır. Ancak ister gezerek, isterse işyerinde çalışsın satış temsilcisi mesaisi artıkça prim alacağı artacağından, bir anlamda yüzde usulü ile çalışması söz konusu olduğundan fazla çalışma ücretinin yüzde usulünde olduğu gibi sadece zamlı kısmının (% 50) hesaplanması gerekir.
Somut uyuşmazlıkta, davacının davalı işyerinde satış temsilcisi olarak çalıştığı ve yapılan satış miktarına bağlı olarak prim aldığı dikkate alındığında, yukarıdaki ilke kararımızda belirtildiği üzere fazla çalışma hesabında sadece % 50 zamlı kısmın hesaplanması gerekirken prim ödemesinin olmadığı dönemler için saat ücretinin % 150 zamlı miktarına göre hesaplanması hatalı olup, bozmayı gerektirmiştir.”

Denilmiştir.

Aşağıda sıralanacak kararlarda benzer ilkeler nazara alınarak tespit edebildiğimiz çalışma pozisyonları için fazla mesainin 1,5 kat değil 1 katının ödendiği kabul edilerek yalnızca % 50 üzerinden hesaplanacağı gelişen yargı uygulamalarındandır.

EMSAL KARARLARDAN ÖRNEKLER
Sıra	Yargıtay Dairesi	Esas	Karar	Tarih	Pozisyon
1	9	2016/9133	2019/20488	20.11.2019	2.El Araç Alım Satımı
2	9	2015/28265	2019/18979	04.11.2019	Mikser Operatörü
3	9	2016/7701	2019/18051	14.10.2019	Market ve Bakkallara Gıda Dağıtım İşi
4	9	2016/7978	2019/17508	08.10.2019	Akarkayıt Pompacı-Yağ Uzmanı
5	9	2016/6203	2019/16080	18.09.2019	Sayaç Değiştirme Elamanı
6	9	2016/4540	2019/14027	24.06.2019	Araç Kiralama İşi
7	22	2017/22767	2019/11226	21.05.2019	Su Dağıtım Elemanı
8	22	2016/3566	2019/966	15.01.2019	Kesimci Ustası
9	22	2017/11587	2018/7039	19.03.2018	Müşteri Temsilcisi
10	22	2018/10489	2018/24476	15.11.2018	Açıklama aşağıdadır.

10 numarada sıralanan Yargıtay Kararı Bölge Adliye Mahkemeleri tarafından yapılan başvuru üzerine verilmiştir.

Uygulamada çalıştıkça prime hak kazanan kişilerin fazla mesai isteklerinde diğer işçilerden farklı olarak fazla mesai  hesabı 1,5 değil 0.50 üzerinden yapılacaktır. 1 katının primle ücret içinde ödendiği kabul edilmektedir. Benzer durumda olan bir işçinin saat ücreti 20 TL olsa fazla mesai alacağı 1 saat için 10 TL olurken, bu kapsama girmeyen işçiler için 20 asıl+ % 50 zamlı kısmı 10= 30 TL 1 saat için fazla mesai ödenmelidir.

Kararların var olan işyeri uygulamalarını değiştireceği düşünüldüğünde işçileri de fazla mesaili alacağı daha çok çıkacağı hallerde primsiz ücrete yönlendirmesi, prim almadan çalışmayı seçmeleri mümkün olacaktır.

Yukarıda sayılan 11 kararın tamamı Yargıtay’ın resmi sayfasından emsal kararla tarama bölümünden alındığından doğrulatmak veya ayrıntı isteyenlerin kararları oradan alması faydalıdır. ( www.yargitay.gov.tr )

(Kaynak: Ali Tezel | 08.02.2020)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.