Şevket TEZEL - Bulgaristan daki Süreleri Borçlanmak Ne Getirir Ne Götürür?

80’li yılların sonundan itibaren bugüne kadar Bulgaristan’dan ülkemize göç ederek yurttaşımız olan soydaşlarımız Bulgaristan’daki iki yıla kadar askerlik sürelerini borçlanabiliyor, fakat çalışma sürelerini borçlanamıyorlardı. İki ülke arasında bir sosyal güvenlik anlaşması da yapılamayınca çalışma yaşamlarına Bulgaristan’da başlayan yurttaşlarımızın bu ülkedeki çalışma süreleri ülkemize göçle birlikte sıfırlanmış oluyordu.

 

Bu sorunu SSGSS Yasası ile birlikte 3201 sayılı Yasaya eklenen geçici 6 ncı madde ile zorunlu göçe tabi tutulan ve 65 yaş ile özürlü aylığı da dahil olmak üzere emekli veya malûl aylığı almayan yurttaşlarımıza sosyal güvenlik anlaşması imzalanmamış ülkelerdeki (Örneğin Bulgaristan’daki) çalışma sürelerini borçlanarak oradaki çalışma sürelerini geri kazanmanın yolu açılmış oldu.

 

SSGSS Yasasına bağlı çerçeve değişikliklerle birlikte yürürlüğe gireceği beklenen bu değişiklik yasanın 8 Mayıs 2008 günü RG’de yayımlanmasıyla birlikte yürürlük tarihi de kesin olarak ortaya çıkmış oldu. Bu durumda bundan böyle Bulgaristan’dan ülkemize göç ederek yurttaşlık niteliği kazananlar oradaki çalışma sürelerini borçlanmaya başlayabilecekler.

 

Bu konuda merak edilen çok fazla husus olduğunu gösteren çok sayıda okurumun sorularını baz alarak açıklayayım.

 

Borçlanma Bedeli

Aynı yasayla dövizle yurtdışı borçlanması kalktığı için en az borçlanma bedeli olarak her ay için asgari ücretin yüzde 32’si kadar ödenecek. Yani şu an borçlanılsa her ay için en az 194,69 YTL ödenmesi gerekecek. Örneğin 7 yıl için bu asgari rakam 16.353,96 YTL olacak. Bu durumda ilk sigortalılık süresi de 7 yıl geriye gidecek.

Yurtdışı borçlanmaları bulunulan ülkenin dövizi üzerinden borçlanılabilirken, ülkemizden borçlananlar YTL ile ödeyebilecek.

Borçlanma bedeli artık günlüğü 3,5 $ üzerinden fiks olmayacağından bu rakam bir ay için 194,69 YTL’den 1265,47 YTL ‘ye kadar değişen miktarlarda seçilebilecek. Ülkemizdeki sigortalılık başlangıcı 1 Mayıs 1990 tarihinde olan ve Bulgaristan’daki çalışma süresi 3 yıl 9 ay borçlanmak isteyen bir kişi 8.761,05 YTL ödeyecek ve sigortalılık başlangıcı 1 Ağustos 1987’ye gerileyecek. Bu durumda emeklilik için tabi olacağı yaş 46’dan 44’e düşecek.

 

Borçlanma Ödemeleri Süresiz Olmayacak

Borçlanma fırsatlarını çoğaltan, borçlanma bedellerini artıran SSGSS Yasası ödeme süresini kısıtlıyor. Sigortalılar yurtdışı borçlanmalarını yasadan önce süre kısıtlaması olmadan ödeyebilirlerken 3201 sayılı Yasada değişiklikle tahakkuk ettirilen borç tutarının, tebliğ edildiği tarihten itibaren üç ay içerisinde ödenmesi gerekecek. Ödeme yapılan gün sayısı prim ödeme gün sayısına ve prime esas kazanca dahil edilecek, tahakkuk ettirilen prim borcunu tebligat tarihinden itibaren üç ay içerisinde ödemeyenler için yeniden başvuru şartı aranacak.

 

İŞVERENLER İÇİN ÇALIŞMA HAYATI

 

Emekli Aylığı Emekliyle Birlikte Yaşlanıyor

Bağ-Kur ve SSK mağdurlarına yol gösterdiğiniz için size ve SÖZCÜ’ye minnettarız. Benim de sorunum Bağ-Kur aylıkları hakkındadır. Bağ-Kur’a askerlik borçlanması dahil 25 yıl prim ödeyerek 31.08.2005 tarihinde Bağ-Kur’dan 13.basamaktan emekli oldum. Oysa benden sonra benden daha düşük basamaktan 12.basamaktan emekli olan bir başka arkadaşım benden daha fazla aylık alıyor. Bu durumun nasıl oluştuğu ve Bağ-Kur aylıklarının genel olarak düşük olması hakkında bilgi verir misiniz? Aydın KAÇMAZ/BURSA

 

Sayın Okurum,

Sorununuz tüm SSK ve Bağ-Kur sigortalılarının ortak sorunu olan emekli aylıklarının bağlanmasında kullanılan sistemin 1999 yılında 4447 sayılı Yasayla değiştirilmesinden kaynaklanıyor. Bunun en başta gelen sebebi hem SSK hem de Bağ-Kur sigortalılarını etkileyen yönü büyüme hızı rakamlarının bağlanmış olan emekli aylıklarına yapılacak artışlarda dikkate alınmıyor oluşundan kaynaklanıyor. Oysa bu Yasadan önce Bağ-Kur emekli aylıkları ve emekli aylıklarını belirleyen basamaklara esas gelir tabloları memur maaş katsayısı kadar artırıldığı için memur aylıklarına paralel artış yapılmış oluyor, 24 Basamaklı Gelir Tablosu da aynı oranda artırılıyordu. Sizden sonra bağlanan bir başka Bağ-Kur emekli aylığı aynı koşulları içerse de daha fazla büyüme hızı rakamlarına tabi olduğu için daha fazla bağlanabiliyor.

İkinci nedeni ise 1999 yılından önce Bağ-Kur’dan aynı basamaktan emekli olan kişiler yaklaşık olarak aynı aylığı almaktayken yine 4447 sayılı Kanunla Bağ-Kur emekli aylıklarının bağlanması konusunda getirilen diğer bir değişikliktir. Bu değişikliğe göre 2000 yılı öncesinde Bağ-Kur’lular bulundukları en son basamaklarının gelir tutarının yüzde 70’i oranında emekli aylığı alıyorlarken 1999’dan itibaren en son basamaktan değil basamakların ortalamasına göre aylık bağlanması yöntemi getirildiğinden, ağırlıklı hesaplama sistemi aylıkların düşük bağlanmasına neden olmuştur.

Örneğin siz 2000 öncesi sisteme göre 13.gelir basamağının yüzde 70’i oranında aylık bağlanacakken 1999 yılında getirilen 4447 sayılı Yasayla gelir basamaklarınızın ortalamasına göre aylık bağlanması yöntemine tabi oldunuz. Bu da ayılığı düşürücü rol oynadı.

5510 sayılı Yeni SSGSS Kanunu ise bu soruna yeni aylıklarda büyüme hızı rakamlarının %100’ü yerine %30’nu ekleyerek düşüş meydana getirmek suretiyle yeni aylıkları düşürmek suretiyle eski aylıklara yaklaştırarak orta yolu buluyor (!). Yani 1999 yılı Ağustosunda getirilen sistem emeklilerinin giderek daha az parayla yetinmek zorunda olduğunu, emekli aylıklarının da emekliyle birlikte giderek yaşlandığını (!) ortaya koymuş oluyor.

(Kaynak: Sözcü Gazetesi | 16.05.2008)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.