İş Güvencesi Olmayan İşçiye Kötü Niyet Tazminatı / Ahmet Kıvanç

İş güvencesinden yararlanamayan işçilerin de hakları bulunuyor. İş Kanunu’nun sağladığı iş güvencesi haklarından yararlanamayan işçilerin en büyük güvencesini “kötü niyet tazminatı” oluşturuyor. İşçi sayısı 30’un altındaki işyerlerinde haksız yere işten atılan işçiye, ihbar tazminatının üç katı tutarında kötü niyet tazminatı ödenmesi gerekir. Dört yıllık bir işçi, 6 maaş tutarında kötü niyet tazminatına hak kazanır. Habertürk’ten Ahmet Kıvanç, iş güvencesinden yararlanamayan işçilerin sahip olduğu haklarını yazdı.

Dünkü yazımızda, 4857 sayılı İş Kanunu uyarınca iş güvencesi kapsamındaki işçilerin işe iade haklarını anlatmıştık. Bugün de iş güvencesi kapsamında yer almayan işçilerin haklarını anlatacağız.

Önce işe iade hakkından kimlerin yararlanabileceğini hatırlatalım. İş güvencesi, İş Kanunu’nun 18, 19, 20 ve 21. maddelerinde düzenleniyor. Buna göre, işe iade davası açabilmek için işçinin iş akdinin feshedildiği tarihte işyerinde en az 30 kişinin çalışması, en az altı aylık kıdeminin bulunması ve belirsiz süreli iş sözleşmesine tabi olması koşulları aranıyor.

İş güvencesi kapsamında bulunmayan işçilerin hakları ise İş Kanunu’nun, ihbar tazminatlarını da içeren 17. maddesinde düzenleniyor. İşçinin alabileceği kötü niyet tazminatı da ihbar tazminatına göre belirleniyor.

Dolayısıyla önce ihbar tazminatı haklarını hatırlamakta yarar var. Herhangi bir süre konulmayan işçi işveren arasındaki iş sözleşmesine “belirsiz süreli sözleşme” deniliyor.

Belirsiz süreli iş sözleşmelerinin feshinden önce, durumun karşı tarafa bildirilmesi gerekiyor. Bildirim (ihbar) süresi, işçinin o işyerindeki çalışma süresine göre değişiyor.

İhbar süresi, işi 6 aydan az sürmüş işçi için iki hafta; 6 aydan 1.5 yıla kadar sürmüş işçi için 4 hafta; 1.5 yıldan 3 yıla kadar sürmüş işçi için 6 hafta; 3 yıldan fazla sürmüş işçi için ise 8 haftadır. İş akdi feshedilmeden önce karşı tarafa bu kadar süre önce bildirimde bulunmak gerekir. Bildirim yükümlülüğüne uymadan iş akdini fesheden, karşı tarafa bu sürelerin karşılığı olan ücret tutarında tazminat ödemek zorundadır.

İHBAR TAZMİNATININ 3 KATI KÖTÜ NİYET TAZMİNATI

İş güvencesi bulunmayan, başka bir ifadeyle işçi sayısı 30’un altındaki işyerlerinde çalışanların iş sözleşmesinin, fesih hakkı kötüye kullanılarak sona erdirildiği durumlarda işçiye ihbar süresinin 3 katı tutarında kötü niyet tazminatı ödenir. İhbar süresine uyulmadan iş sözleşmesinin feshedilmesi durumunda ayrıca ihbar tazminatının da ödenmesi gerekir.

Buna göre, asgari ücretle çalışan ve iş güvencesinden yararlanamayan bir işçi dört yıldır çalışmakta olduğu işten haksız yere çıkartılırsa 8 haftalık ihbar tazminatının yanı sıra bunun 3 katı; yani 6 aylık brüt maaş tutarında kötü niyet tazminatına hak kazanır. Bu durumda brüt 2 bin 558.40 liralık aylık kazanç üzerinden 5 bin 117 lira ihbar tazminatı, 15 bin 350 lira da kötü niyet tazminatı hesaplanır. İhbar tazminatı tutarından, işçinin o tarihte tabi olduğu vergi oranı üzerinden gelir vergisi ve damga vergisi kesilir.

Bu noktada akla, “Kötü niyet tazminatından vergi kesilir mi?” sorusu geliyor. Gelir Vergisi Kanunu’nun 25. maddesi uyarınca, kötü niyet tazminatları vergiden muaf. Dolayısıyla, kötü niyet tazminatından sadece binde 7.59 oranında damga vergisi kesilir.

Kötü niyet tazminatı, işyerindeki çalışması 6 aydan az sürmüş işçi için 6 hafta (1.5 ay); 6 ay ile 1.5 yıl arasında süren işçi için 12 hafta (3 ay); 1.5 yıl ile 3 yıl arasında sürmüş işçi için 18 hafta (4.5 ay); çalışması 3 yıldan fazla sürmüş işçi için ise 24 haftalık (6 aylık) brüt ücret tutarındadır. Bir işyerindeki çalışması 6 aydan az olan işçiyi haksız işten atan işveren 1.5 aylık brüt ücret tutarında kötü niyet tazminatı ödemek zorunda kalır.

KÖTÜ NİYET TAZMİNATI SADECE İŞVERENE UYGULANABİLİR

Kötü niyet tazminatını ihbar tazminatı ile karıştırmamak gerekir. İhbar tazminatını, bildirimsiz olarak iş akdini kim feshederse, karşı tarafa o öder. Dolayısıyla, işçi de bildirim sürelerine uymazsa ihbar tazminatı ödemekle yükümlüdür. Buna karşılık, kötü niyet tazminatı sadece işveren tarafından ödenir.

İşçi haklı bir nedenle iş akdini kendisi feshettiğinde ise kötü niyet tazminatı alamıyor.

İŞ GÜVENCESİ KAPSAMINDAKİ İŞÇİLER KÖTÜ NİYET TAZMİNATI ALAMAZ

Yukarıda anlattığımız iş güvencesi kapsamındaki işçiler, işe iade davasını kazandıkları takdirde işe başlatılmadıklarında 4 aydan 8 aya kadar işe başlatmama tazminatı alabiliyor. Bu nedenle, iş güvencesi olan işçilerin ayrıca kötü niyet tazminatı hakkı bulunmuyor. Kötü niyet tazminatı sadece iş güvencesi bulunmayan işçilere tanınan bir haktır.

BEŞ YILLIK ZAMAN AŞIMI

Kötü niyet tazminatında beş yıllık zaman aşımı uygulanıyor. İş akdinin feshinden itibaren beş yıl içinde kötü niyet tazminatı talep edilmezse, hak kayboluyor.

Kötü niyet tazminatı ne kadar?
Çalışma süresi	Tazminat tutarı
6 aydan az	3.547
6 - 18 ay arası	7.093
18 - 36 ay arası	10.639
36 aydan fazla	14.135
Not: Asgari ücretli işçi için hesaplanmıştır
Damga vergisi kesildikten sonra net tutar

(Kaynak: Haber Türk | 25.04.2019)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.