2019’da Ücretliler ve Engelli Çalışanlar Daha Fazla Vergi Ödeyecek / Şevket Tezel

Ücretlilerin tabi olacağı Gelir Vergisi dilimleri her yıl yeniden değerleme oranı kadar artırıldığı belirtilse de aslında o kadar da verilmiyor. Hükûmet istese bu oranı çalışan lehine değiştirebilse de kolay kolay bu yola tevessül etmiyor. TÜİK verilerine göre, 2018’dan 2019’a geçiş döneminde yeniden değerleme oranı yüzde 23,73 oldu. Dolayısıyla 2018 yılında 14 bin 800 lira olan yüzde 15’lik vergi dilimi 2019 yılında 18 bin TL’ye çıkarılmıştı.

Yani ilk dilim olan %15’lik dilimin artışı %21,62’de kalarak %23,73’lük yeniden değerleme oranı kadar bile olmadı.

Vergi Dilimlerinde Yavaş Artış Sürüyor

Zaten vergi dilimlerinin verilen zam oranlarına göre daha az artıyor oluşu ücretlinin her yıl biraz daha fazla vergi vermesine neden oluyordu. En altta bulunan asgari ücretli bile son 5 yıldır yılın son aylarında yüzde 20’lik vergi dilimine giriyor.

Asgari ücret ve vergi dilimleri arasındaki ilişkiden kaynaklanan bu anomali durumu somut olarak görmek son yıllardaki rakamsal verilerin ışığında daha mümkün.

Zira bir sorunu anlamak için önce nereden kaynaklandığını görmek gerekiyor. Asgari ücretin SSK işçi payı ve işsizlik sigortası primi işçi payını dışladığımızda önemli kısmı gelir vergisi matrahını oluşturur.

Yıllar	Ocak Ayı Memur Maaş Katsayıları		Vergi Dilimleri						2005’teki 20.000 TL’nin maaş katsayılarıyla artmış hali	Artan brüt ücrete göre vergi	Verginin brüte oranı
		Artış oranı (%)	15%	Artış oranı (%)	20%	Artış oranı (%)	27%	Artış oranı (%)
2005	0,0401		6.600		8.400		15.000		20.000
2006	0,04265	6,36	7.000	6,06	11.000	30,95	22.000	46,67	21.272	4.133,39	0,1943
2007	0,046985	10,16	7.500	7,14	11.500	4,55	24.000	9,09	23.434	4.622,16	0,1972
2008	0,049486	5,32	7.800	4,00	12.000	4,35	24.900	3,75	24.681	4.887,95	0,1980
2009	0,053505	8,12	8.700	11,54	13.300	10,83	28.000	12,45	26.686	5.230,16	0,1960
2010	0,057383	7,25	8.800	1,15	13.200	-0,75	28.000	0,00	28.620	5.747,39	0,2008
2011	0,061954	7,97	9.400	6,82	13.600	3,03	30.000	7,14	30.900	6.262,93	0,2027
2012	0,066187	6,83	10.000	6,38	15.000	10,29	33.000	10,00	33.011	6.662,96	0,2018
2013	0,073737	11,41	10.700	7,00	15.300	2,00	34.000	3,03	36.777	7.574,67	0,2060
2014	0,076998	4,42	11.000	2,80	16.000	4,58	33.000	-2,94	38.403	7.928,81	0,2065
2015	0,079308	3,00	12.000	9,09	17.000	6,25	37.000	12,12	39.555	8.049,88	0,2035
2016	0,088817	11,99	12.600	5,00	17.400	2,35	39.000	5,41	44.298	9.230,39	0,2084
2017	0,096058	8,15	13.000	3,17	17.000	-2,30	40.000	2,56	47.909	10.185,49	0,2126
2018	0,10855	13,00	14.800	13,85	19.200	12,94	46.000	15,00	54.140	11.497,71	0,2124
2019	0,130597	20,31	18.000	21,62	22.000	14,58	58.000	26,09	65.136	13.886,63	0,2132

Yukarıdaki tablodan görüleceği üzere asgari ücretin yüzde 20’lik gelir vergisi dilimine girme sorunu 2014 yılından bu yana ortaya çıkan bir sorundur. 2014-2015 yıllarında Aralık ayında yüzde 20’lik vergi dilimine girilmiş, nihayet 2016 yılındaki sıra dışı artış nedeniyle Ağustos değil Ekim ayında yüzde 20’lik vergi dilimine girmişti. Bu olumsuzluğa karşı Ekim ayında yapılan yasal düzenleme ile bekar asgari ücretlinin yüzde 20’lik dilime giren tutarı asgari geçim indirimine ilave edilerek çözülmüştü. Bu durumda çok çocuklu ve eşi çalışmayan işçilerin asgari geçim indirimi kayıp bekar işçi düzeyine kadar düşmüştü.  Ekim-Aralık 2016 ayları arasında asgari ücretliden yüzde 20 gelir vergisi tahsil edilmesi böylece önlenmişti.

Sonraki yıllarda da aynı sorun oluştu ve hep pansuman düzenlemelerle en azından bekar asgari ücretliler %20’lik dilime göre vergi ödemekten kurtuldular. Diğer asgari ücretliler ise kısmen korundular.

Bu kısır döngüye neden olan çarpıklık ortadan kaldırılacak iken pansuman otomatikleştirildi. Zira nihayet 11.06.2018 tarihli ve 30448 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 7103 sayılı Kanunla 193 sayılı Kanunun 32 nci maddesine eklenen fıkra ile;

“Net ücretleri, bu Kanunun 103 üncü maddesinde yazılı tarife nedeniyle bu maddedeki esaslara göre sadece kendisi için asgarî geçim indirimi hesaplanan asgarî ücretlilere, içinde bulunulan yılın Ocak ayına ilişkin ödenen net ücretin (ilgili yılda geçerli asgarî ücretin dönemsel olarak farklı tutarlarda belirlenmiş olması halinde, yeni asgarî ücretin geçerli olduğu aylar için artışın uygulandığı ilk aydaki ücret üzerinden Kanunun 103 üncü maddesinde yer alan tarifenin ilk dilimindeki oran baz alınarak hesaplanan net ücretin) altında kalanlara, bu tutar ile bu tutarın altında kalındığı aylara ilişkin olarak aylık hesaplanan net ücreti arasındaki fark tutar, ücretlinin asgarî geçim indirimine ayrıca ilave edilir. Bu fıkrada geçen net ücret, yasal kesintiler sonrası ücret tutarına asgarî geçim indiriminin ilavesi sonucu oluşan ücreti ifade eder.”

Hükmü ile bu koruma genelleştirilmiş oldu.

Ancak düzenlemeden görülmektedir ki korunan bekar asgari ücretli olmaktadır. Evli eşi işsiz ve çocukları da olan asgari ücretli işçi için (örneğin 3 çocuklu) maaşının 1829,02 + 228,32 = 2057,34 TL olan asgari ücreti bu koruma sonucu aynı kalmayacak ve 1829,02 + 191,88 = 2020,90 TL seviyesine düşecektir. Zira Eylül 2019 ayında kısmen yüzde 20 gelir vergisine dahil olacak asgari ücretlinin maaşında gelir vergisinden kaynaklı olarak 108,73 TL düşüş meydana geldikten sonra 1948,61 TL olduktan sonra bekar asgari ücretlinin maaşı olan 2020,90 TL’ye fiksleneceğinden aylığında 36,44 TL düşüş meydana gelmesi kaçınılmaz olacaktır.

Yani 7103 sayılı Kanunla getirilen düzenleme her asgari ücretliyi gelir vergisinden kaynaklı ücret düşüklüğünden korumamakta, evli, eşi işsiz ve çocukları da olan asgari ücretlilerde bu koruma kısmi bir koruma niteliği taşımaktadır.

Engelli Vergi İndiriminde de Kayıp Olacak

Aynı mantık engelli vergi indirim hakkında da geçerli bulunuyor.

Engelliler engel oranlarına göre ücret veya aylıklarının belli bir bölümünü gelir vergisinden istisna tutabiliyorlar.

ENGELLİLİK  İNDİRİMİ TUTARLARI (Gelir Vergisi Kanunu 31. Madde)
		2015		2016		2017		2018		2019
	Artış Oranı (%)	Artış Oranı (%)	İstisna Tutarı (TL)	Artış Oranı (%)	İstisna Tutarı (TL)	Artış Oranı (%)	İstisna Tutarı (TL)	Artış Oranı (%)	İstisna Tutarı (TL)	Artış Oranı (%)	İstisna Tutarı (TL)
I. Derece Engelliler Asgari % 80		10	880	2,27	900	0	900	11	1000	9,09	1200
II. Derece Engelliler Asgari % 60		10	440	4,55	460	2,17	470	13,95	530	22,64	650
III. Derece Engelliler Asgari % 40		5,26	200	5	210	0	210	14,29	240	20,83	290

 

Memur maaş artışlarının enflasyon oranlarına göre yapıldığı düşünülürse tablo engellinin vergi indirim hakkının da diğer çalışanlar gibi giderek daha fazla vergiye tabi olarak verimsizleştiğini net bir biçimde ortaya koyuyor. Zira engellinin gelir vergisinden muaf tutulacak kısmında artış ücret artışlarına ve hata yeniden değerleme oranlarına göre dahi kısıtlı ve düşük tutuluyor.

Örneğin 2017 yılında 1. ve 3.derece engellinin vergiden muaf tutarlarında artış hiç yapılmazken 2.derece engellinin vergiden muaf tutarı yüzde 2,17 oranında artırılmış bulunuyor.

2018 yılında da artışlar beklenenin altında kalsa da 2019 yılına göre daha az kötü bulunuyor. Zira 2019 yılında da artışlar yeniden değerleme oranlarının enflasyonun altında kaldığı görülmekle bu yıl asgari ücretliler ile birlikte engelli vergi indirimi hakkı olan çalışanların daha fazla vergi vereceği açık bulunuyor.

Yani tabiri caizse “Batı veya Doğu cephesinde değişen bir şey yok”, vergi yükü bu yıl da daha fazla ücretlilerin üzerinde kalacak.

(Kaynak: Ali Tezel | 08.04.2019)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.