Engellilerin Düzeltilmeyen Sorunları / Mustafa İşcan

Değerli okurlar, bugün sizlere 3 Aralık Dünya Engelliler Günü olması nedeni ile ülkemizde engellilerin çalışma hayatında karşılaştığı zorluklar ve genel haklarından bahsedeceğim.

ENGELLİ EMEKLİLİKTE HALEN ÇÖZÜLMEYEN 2 SORUN

Bildiğiniz gibi engellilerin çalışma hayatı ve emeklilikleri konusunda birçok yazım olmuştur, engellilerin en büyük sorunlardan birisi ise engelli emeklilikte işe giriş tarihine göre oluşan geç emeklilikteki sorunun halen düzenlenmemesidir.

1-Konuyu kısaca özetlemek gerekirse; 30.09.2008 tarihinde işe giren yüzde 50 engelli bir kişi, sadece vergi indirim belgesi ile 20 yıl sigortalılık süresi ve 4400 günle SSK’dan (4-a) emekli olurken; bir gün sonra 01.10.2008 tarihinde işe giren yüzde 50 engelli SSK’lı biri ise 16 yıl sigortalılık süresi ve 3700 günle emekli olabiliyor. Yani, 1 gün sonra işe girende hem sakatlık vergi indirimi aranmıyor, hem 4 yıl erken emekli olabiliyor ve 700 gün daha az prim ödeyerek emekli olabiliyor.

2-01.10.2008 tarihinden önce çalışmaya başlayan ve vergi indirim belgesi olmayan engellilere erken emeklilik hakkı da tanınmıyor. Muhakkak vergi indirim belgesi isteniyor ama bir gün sonra işe girenlerden bu vergi indirim belgesi de istenmeden hastaneden alacağı raporla emekli yapılıyor.

Tuhaf ama gerçek. Sahi bu kanunu çıkaranların vicdanı sızlamamışsa hâlâ, 30.09.2008 ve öncesi işe giren engellilerin 4 yıl erken emekliliğini engelleyen kanunu düzeltmek için birilerinin vicdanı da sızlamıyor mu? Ne zaman bitecek bu engellilerin çilesi, merakla bekliyorum.

BM ENGELLİ HAKLARI SÖZLEŞMESİ İLE VERİLEN HAKLAR

Birleşmiş Milletler Engeli Hakları Sözleşmesi’nin 27’nci Maddesi Çalışma ve İstihdam başlığını taşıyor. Bu maddeye göre:

Taraf Devletler, engellilerin çalışma hakkını diğerleriyle eşit bir şekilde tanır. Bu hak, engellilerin açık, kapsayıcı ve erişilebilir nitelikte bir iş piyasası ve çalışma ortamında, serbestçe seçtikleri bir işte hayatlarını kazanmaları fırsatını da içerir.

Taraf Devletler, çalışırken sakatlananlar dahil tüm engellilerin çalışma hakkının hayata geçmesini, yasama tedbirleri dahil uygun tüm tedbirleri alarak, güvence altına almalıdır.

Buna ek olarak: 12 alt maddede ise detaylı olarak bu düzenlemeler belirtilmiştir. Taraf Devletler, engellilerin köle olarak tutulmamalarını sağlamalı ve engellileri zorla çalıştırılmaya ve mecburi çalışmaya karşı diğerleriyle eşit bir şekilde korumalıdır.

ANAYASA’MIZDAKİ KONU İLE İLGİLİ HÜKÜMLER

Anayasa’mızda ise engeliler ile alakalı düzenlemeler aşağıdaki şekildedir. 

Madde 49. Çalışma, herkesin hakkı ve ödevidir.

Madde 50. Kimse, yaşına, cinsiyetine ve gücüne uymayan işlerde çalıştırılamaz. Küçükler ve kadınlar ile bedenî ve ruhî yetersizliği olanlar çalışma şartları bakımından özel olarak korunurlar.

Madde 70. Her Türk, kamu hizmetlerine girme hakkına sahiptir. Hizmete alınmada, görevin gerektirdiği niteliklerden başka hiçbir ayırım gözetilemez.

ENGELLİLERİN ÇALIŞMA HAYATI İLE İLGİLİ HAKLARI

Engellilerin çalışma hayatı ile ilgili hakları 5378 Sayılı Engelliler Kanunu’nda da aşağıdaki şekilde yer alıyor:

Madde 13. Engellilerin meslek seçebilmesi ve bu alanda eğitim alabilmesi için gerekli tedbirler alınır.

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nca yapılan iş ve meslek analizleri doğrultusunda engelliler için Millî Eğitim Bakanlığı ve Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nca mesleki habilitasyon, rehabilitasyon ve eğitim programları geliştirilir. Engellilerin mesleki habilitasyon ve rehabilitasyon hizmetleri, kamu kurum ve kuruluşları ile belediyeler ve diğer gerçek veya tüzel kişiler tarafından da gerçekleştirilebilir. Bu maddeye ilişkin usul ve esaslar, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı, Millî Eğitim Bakanlığı ve Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nca müştereken çıkarılan yönetmelikle belirlenir.

Madde 14. Engellilerin iş gücü piyasası ve çalışma ortamında sürdürülebilir istihdamı için kendi işini kurmaya rehberlik ve mesleki danışmanlık hizmetlerinin geliştirilmesi de dâhil olmak üzere gerekli tedbirler alınır.

İşe başvuru, alım, önerilen çalışma süreleri ve şartları ile istihdamın sürekliliği, kariyer gelişimi, sağlıklı ve güvenli çalışma koşulları dâhil olmak üzere istihdama ilişkin hiçbir hususta engelliliğe dayalı ayrımcı uygulamalarda bulunulamaz.

Çalışan engellilerin aleyhinde sonuç doğuracak şekilde, engelinden dolayı diğer kişilerden farklı muamelede bulunulamaz.

Çalışan veya iş başvurusunda bulunan engellilerin karşılaşabileceği engel ve güçlükleri ortadan kaldırmaya yönelik istihdam süreçlerindeki önlemlerin alınması ve engellilerin çalıştığı iş yerlerinde makul düzenlemelerin, bu konuda görev, yetki ve sorumluluğu bulunan kurum ve kuruluşlar ile işverenler tarafından yapılması zorunludur.

(Kaynak: Milli Gazete | 05.12.2018)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.