Atfen Suç Tespiti / Bumin Doğrusöz

Naylon fatura deyişi, aslında hukuki olmayan bir deyiştir. Naylon faturanın hukuktaki adı, sahte veya muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belgedir. Bu kavramların tanımı, Vergi Usul Kanunu'nun (VUK) 359. maddesinde yer almıştır. Anılan maddeye göre sahte belge, gerçek bir muamele veya durum olmadığı halde bunlar varmış gibi düzenlenen belge; muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belge ise gerçek bir muamele veya duruma dayanmakla birlikte bu muamele veya durumu mahiyet veya miktar itibariyle gerçeğe aykırı şekilde yansıtan belgedir. Bu tür belge kullanımlarında uygulanacak idari para cezası aynı olmakla birlikte, hürriyeti bağlayıcı ceza her iki tür belge için ayrı ayrı düzenlenmiştir. Bu sebeple, vergi inceleme raporlarında ve iddianamelerde, bu ayırıma dikkat edilmesi, fiilin hangi tür belge kapsamında görüldüğünün delilleri ile açıklanması gerekmektedir.

Ancak uygulamada, bu türlerde belge kullananların saptanmasına ve haklarında tarhiyat yapılmasına yönelik olarak hazırlanan inceleme raporlarında, yeterli titizliğin gösterildiğini söylemek zordur. Bir mükellefle ilgili en ufak bir olumsuzlukta (adres değişikliğini bildirmeme, ortaklara ulaşamama, ticareti terk etmiş olma, şirket devredilip yeni ortakların bir süre sonra ortadan kaybolması vb.) o mükellefin baştan beri sahte belge üretmekle iştigal ettiği kabul edilmektedir. Bildiğim bir olayda ulaşılamayan ve defter ve belge ibraz etmeyen 6 yıllık bir şirketin baştan beri sahte belge düzenlemekle iştigal ettiği ve bu maksatla kurulduğu ileri sürülerek yazılmış rapora istinaden kullanıcılara raporlar yazıldı. Kullanıcılardan biri uzlaşma aşamasında, bunun böyle olamayacağını çünkü düzenleyen şirketle ilgili kredi borçları ile ilgili bankaların takipler yaptığını, şirketin 3 kamyonunu haczedip sattırdıklarını belgeleyerek, taraflar arası ticaretin o döneme denk geldiğini kanıtlayarak iyi bir şekilde uzlaştı. Davaya gitse kesin kazanırdı. Çünkü sadece sahte belge üretmek için kurulan hiçbir şirketin kredi borcu ve üç kamyonu olmaz.

Özellikle bir mükellefin anılan türde belgeler düzenlediğinin tespit edildiği hallerde, o mükellef hakkında yazılan Raporlara atıf yapılmak suretiyle, bu mükelleften belge alan herkes için seri halde ve sadece söz konusu belgenin deftere kaydedildiğini saptayan bir tutanağa dayanılarak, taraflar arası ticari ilişki ve ödeme şekli incelenmeksizin Raporlar üretilmektedir. Söz konusu mükelleften belge alanlara, sadece diğer rapora atıfla yazılan rapor tebliğ edilmekte, hatta diğer raporda belgelerin niçin sahte kabul edildiği bile yazılmamaktadır.

Atıf yapılan raporun tebliğ edilmemesi, önce İdarenin kişilere karşı bütün işlemlerini gerekçelendirmesi zorunluluğunu ihlal etmektedir. Başka raporlara atıf yapılarak düzenlenen Raporların, atıf yapılan rapor eklenmeksizin tebliğ edilmesi, Vergi Usul Kanunu'nun ikmalen ve re’sen tarh işlemlerini içeren vergi /ceza ihbarnamesinin tebliğinde ayrıca bu ihbarnamenin dayanağını oluşturan İnceleme raporu veya takdir Komisyonu kararının da tebliğ edilmesini de zorunlu kılan 35/son ve 366/son maddelerine de aykırı bir durum yaratmakta, yapılan tebliği usulsüz kılmaktadır.

Bu şekilde atıf yapılan rapor eklenmeksizin tebliğ, işlem temelinin gizlenmesi kadar, ceza açısından da suçun bütün unsurları ile saptanıp saptanmadığının da delillendirilememesi anlamını taşımaktadır. Bu husus ise mükelleflerin yargı önünde savunma haklarını kısıtlamakta, vergi veya ceza yargısında doğal olarak yargıç, atıf yapılan raporlara erişmeye çalışmaktadır. Bu çaba ise bir sürü gereksiz yazışma ve zaman kaybına yol açmaktadır.

Atıf yapılan Raporla, belgelerin niçin sahte veya muhteviyatı itibariyle yanıltıcı kabul edildiğinin işleme muhatap olan kişi ile yargıç tarafından bilinmesi, işlemlerin hukuka uygunluğunun sağlanması ve dolayısıyla hukuk devleti ilkesinin yaşama aktarılabilmesi açısından son derece önemlidir. Burada, atıf yapılan Raporun tebliğ edilmemesi, vergi mahremiyeti gibi konu ile ilgisi olmayan bir gerekçeye dayandırılamaz.

Öte yandan, sahte veya yanıltıcı belge düzenlediği iddia olunan kişi ile bu belgeyi kullanan kişi arasındaki ilişki birçok halde incelenmeyerek, sadece atıfla yetinilmektedir. Bu da, atıf yoluyla yazılan Raporu, hukuki açıdan sakatlamaktadır. Zira komisyon karşılığı fatura düzenlediği kabul olunan bir kişinin dahi kestiği bütün faturaların bu kapsamda olup olmadığının, yanılgınlığı ileri sürülen faturaya bağlı mal hareketini belgeleyen sevk irsaliyesinin bulunup bulunmadığının, para hareketini belgeleyen çek veya banka dekontu gibi belgelerin olup olmadığının ve en önemlisi envanter kayıtlarının, mal veya hizmetin akıbetinin ayrıca incelenmesi gerekmektedir. 
Atıf yapılan rapordaki düzenlenen belgeleri yanıltıcı veya sahte olarak nitelendirme sebebi, aslında birçok halde, sadece belge düzenleyen hakkında işlem yapılmasını gerektirmekte, taraflar arası ticari ilişki ayrıca incelenmeden belgeyi kullanan hakkında işlem yapılmasını mümkün kılmamaktadır. Örneğin belgeyi düzenleyenin adresinde bulunamaması, KDV beyannamelerini vermemiş olması veya sadece vergi incelemesi yapma yetkisi bulunmayan kolluk kuvvetleri tarafından alınan ifadeye dayanılarak tanzim olunan raporlar bu niteliktedir ve bu raporlara atfen inceleme raporu düzenlenmesi olanaklı değildir.

Bu noktada ileri sürülen vergi mahremiyeti gerekçesi ise, tutarlı bir gerekçe olmaktan uzaktır. Hakkında sahte belge düzenlediği iddia olunan kişiye ait raporu vergi mahremiyeti gerekçesi ile gizleyerek, bu rapora dayanılarak suçlanan diğer kişilerin savunma hakları kısıtlanamaz. 
NOT : Bu yazımı daha önce yayınlamıştım. Ancak atıf yoluyla suç isnadı içeren raporların sayısı yine artmıştır. Maliye Bakanlığı'nca bir iç genelge ile ortadan kaldırılabilecek bu soruna, Vergi Konseyi Vergi Usul Hukuku üzerinde çalışırken tekrar gündeme getirmek istedim.

(Kaynak: Dünya Gazetesi | 12.04.2018)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.