Vadeli Çeklerin Yılsonu Değerlemesi / Veysi Seviğ

Vergi mükelleflerinin dönem sonu işlemleri ve yükümlülükleri uygulama açısından ayrı bir önem arz etmektedir. Bu bağlamda 7061 sayılı “Bazı Vergi kanunları ve Diğer Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’un 100’üncü maddesi uyarınca Çek Kanunu’nun geçici 3’üncü maddesinde yer alan vadeli çeklerin tahsilat süresinin uzatılmasına yönelik düzenlemeyle vadeli çek uygulamasının devamı öngörülmüştür.

Bilindiği gibi ülkemizde ileri vadeli çek düzenlenebilmektedir. Bu bağlamda da 7161 sayılı ‘Bazı Vergi Kanunları ile Diğer Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’un 100’üncü maddesi ile Çek Kanunu’nun geçici 3’üncü maddesinde yer alan 31.12.2017 ibaresi “31.12.2020” olarak değiştirilmiştir. Ancak mevcut düzenleme gereği olarak söz konusu çek üzerinde ödeme tarihinden önce çekin ödenmek için muhatap bankaya ibrazı geçersizdir.

Ödeme aracı özelliğini taşıyan çekin 31.12.2020 tarihine kadar üzerinde yazılı keşide tarihinden önce tahsil edilmek amacı ile bankaya ibrazının geçersizliğine neden olan bu uygulamaya yönelik olarak 64 no’lu Vergi Usul Kanunu sirküleri ile (30.04.2013) çeklerin reeskonta (muhasebe kayıtlarında güncel değere getirilmesi) tabi tutulmasına imkân sağlanmıştır.

Bilindiği üzere Vergi Usul Kanunu’nun 281 ve 285’inci maddeleri uyarınca alacaklar ve borçlar muhasebe kayıtlarına mukayyet (yazılı) değerleriyle intikal ettirilmektedir.

Bir başka anlatımla ‘alacak mukayyet değerleriyle değerlenir. Mevduat veya kredi sözleşmesine müstenit alacaklar değerleme gününe kadar hesaplanacak faiziyle birlikte dikkate alınır.’ (madde 281)

‘Borçlar mukayyet değerleri ile değerlenir. Mevduat veya kredi sözleşmesine müstenit borçlar değerleme gününe kadar hesaplanacak faiziyle birlikte” hesaplanır. (madde 285)

Uygulamada alacak senetleri için reeskont uygulanması halinde borç senetleri içinde preekont uygulanması gerekmektedir. Daha açıkçası güncel değerleri ile dikkate alınabilecektir.

31.12.2016 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan TC Merkez Bankası Tebliği ile kısa vadeli avans işlemlerinde uygulanacak faiz oranı yıllık yüzde 9.75’tir. (31.12.2016 gün 29935 Sayılı Resmi Gazete)

01.01.2017’den itibaren Çek Kanunu uyarınca karşılıksız kalan çek bedelinin, çekin üzerinde yazılı bulunan düzenleme tarihine göre, kanuni ibraz tarihinden önce yüzde 9.75 temerrüt faiz oranı üzerinden hesaplanacak faizi ile birlikte tamamen ödenmesi halinde yargılama aşamasında konuya ilişkin dava açılmışsa bu dava düşecektir.

TC. Merkez Bankası tarafından 01.01.2018 gün ve 302888 Sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan “Mal ve Hizmet Tedarikinde Geç Ödemelerde Uygulanacak Temerrüt Faiz Oranı Ve Alacağın Tahsili Masrafları İçin Talep Edilebilecek Asgari Giderim Tutarına İlişkin Karar” ile 2018 için uygulanacak temerrüt faiz oranı yıllık yüzde 10.75, alacağın tahsil masrafları için talep edilebilecek asgari giderin tutarı 185 TL olarak tespit edilmiştir.

Dövize bağlı borç ve alacaklarda Vergi Usul Kanunu’nun 280’inci maddesi gereği olarak işlemler yabancı para mevcutları ile yabancı para cinsinden olan borç ve alacaklarını hesap dönemi itibariyle değerlemek zorundadırlar.

Değerlemede Uygulanacak kurlar Maliye Bakanlığı tarafından TC. Merkez bankası tarafından açıklanan kurlar esas alınarak tespit edilmektedir.

Vergi Usul Kanunu’nun 280’inci maddesi uyarınca yabancı paralar borsa rayici ile değerlenir. Borsa rayicinin takarrüründe (oluşumunda) muvazaa olduğu anlaşılırsa bu rayiç yerine alış bedeli esas alınır.

Yabancı paranın borsada rayici yoksa değerlemeye uygulanacak kur maliye Bakanlığı’nca tespit edilir.

Geçici Vergi uygulamasına ilişkin olarak yayımlanan 217 seri numaralı Gelir Vergisi Genel Tebliği uyarınca değerlemenin TC. Merkez Bankası’nca Resmi Gazete’de geçici vergi döneminin kapandığı tarih itibariyle yayımlanan döviz alış kurlarının esas alınması öngörülmüştür.

Dolayısıyla TC. Merkez Bankası’nca 30.12.2017 gün ve 30286 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 2017 sonu dördüncü geçici vergi dönemi ve dönem sonu itibariyle dikkate almak mümkündür.

Aşağıdaki tabloda bazı yabancı para birimlerinin döviz ve efektif kurları yer almaktadır.

Diğer para birimlerinin 30.12.2017 günü itibariyle değerleri, aynı günkü Resmi Gazete’de yer almaktadır.

(Kaynak: İto | 29.01.2018)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.