“Toptan Ödeme – Tasfiye – İhya” Ne İşe Yarar? / Şevket Tezel

5434 sayılı T.C. Emekli Sandığı Kanununa tabi olarak beş yıl ila on yıl arası hizmeti olanların bu hizmetleri, eğer sonrasındaki beş yıl içinde herhangi bir statüde sigortalı olmaması halinde 5434 sayılı Kanunun 117 nci maddesi kapsamında tasfiye olmuş sayılıyor.

İhyada Son Durum

Tasfiye edilen bu hizmetlerin ihyası yani canlandırılması mümkün bulunuyor. Zira 5510 sayılı Kanun gereği kesenek veya toptan ödemeleri zamanaşımına uğramış olması nedeniyle hizmetleri tasfiye edilmiş olanların, tasfiye edilmiş sürelerinin 01.10.2008 tarihinden itibaren birleştirilecek hizmetlerden kabul edilmesi gerekiyor.

Bir de kesenek iadesi veya toptan ödeme yapılan hizmetler de söz konusu olabiliyor ve bunların da ihyası mümkün bulunuyor.

İhya Aylık Bağlanma Şartına Bağlı

15.10.2008 tarihi öncesi, Emekli Sandığı iştirakçisi olup bu tarihten sonra 4/a (SSK) sigortalılığı veya 4/b (Bağ-Kur) sigortalılığı bulunmayanlardan;

• Re’sen, sicilen, malûlen veya yaş haddinden emekliye sevk edilenlerden hizmet sürelerinin aylık bağlanmasına yetmemesi nedeniyle tarafına toptan ödeme yapılmak suretiyle hizmetleri tasfiye olanların,
• Kesenek iadesi yapılmak suretiyle hizmetleri tasfiye olanların,
• İstifa etmek suretiyle görevinden ayrılanların,
• Hizmetleri tasfiye edilenlerden veya istifa edenlerden ölenlerin dul ve yetimlerinin,

Borçlandırılacak veya ihya edilecek hizmetleri ile birlikte 5510 sayılı Kanuna göre aylığa hak kazanmaları ve 5434 sayılı Kanuna (mülga hükümleri dâhil) göre aylık bağlanması koşullarını taşımaları halinde borçlanma ve ihya işlemlerinin yapılması icap ediyor.

Kesenekleri iade edilmek veya toptan ödeme yapılmak suretiyle hizmetleri tasfiye olanlar ile borçlanma yapanların bu hizmetleri ihya ve borçlanma için gerekli paranın yatırıldığı tarihten itibaren geçerli hizmet olarak dikkate alınması, ihya ve borçlanma tutarı hesabının ise mülga 5434 sayılı Kanun hükümlerine göre yapılması gerekiyor.

Memurun Ölüm Aylığında 5434 – 5510 Farkı

Tabii bu ihya işlemi daha çok hizmeti 5-10 yıl arası iken ölen iştirakçilerin eş ve çocuklarına 5510 sayılı Kanun gereği Ekim 2008’den sonra önü açılarak bağlanacak aylıklarda önem kazanıyor.

Bu aylıklarda 5510 sayılı Kanun kapsamında bağlandığı için 5510 sayılı Kanunun 34 üncü maddesindeki aylık bağlama şartlarını taşıdıkları sürece ödenmesi mümkün bulunduğunu özellikle vurgulamakta fayda bulunuyor.

Başka Hizmetlerde de İhyanın Yararı

Tasfiye olmuş hizmetlerin hizmete eklenmesi için illa Emekli Sandığı’ndan emekli olmak şart değil. SSK yahut Bağ-Kur veyahut özel banka sandıklarından da emekli olunsa eğer tasfiye olmuş Emekli Sandığı süresi varsa ihya işlemi emeklilik tarihinin öne çekilmesinde faydalı olabilirken, aylık tutarına da katkı sağlıyor. 

Örneklerle İhyanın Yararı

Örneğin 5434 sayılı Kanuna tabi çalışmakta iken 20.10.2006 tarihinde vefat eden ve söz konusu tarih itibariyle 5 yıl 11 ay hizmeti bulunan iştirakçiden dolayı çocuklarına öğrenim çağındaki çocuklarına yetim aylığı bağlanırken eşine toptan ödeme yapılmıştır.  Ekim 2008’den itibaren 5-10 yıl arası hizmeti var iken vefat eden iştirakçilerden dolayı ölüm aylığı bağlanma imkânı doğduğu için eşinin müracaatı halinde toptan ödeme ihyası yapılıp dul aylığı bağlanabilecektir.  

Diğer bir örnekte 5434 sayılı Kanuna tabi çalışmakta iken adi malûl olarak emekliye sevk edilen ancak hizmetinin yetmemesi nedeniyle tarafına toptan ödeme yapılmış olan kişi 6 ay SSK sigortalısı olarak çalıştıktan sonra açıkta iken 02.02.2002 tarihinde vefat etmiştir. Son kez sigortalı olarak çalışan ancak açıkta iken ölmesi nedeniyle hak sahiplerine 2829 sayılı Kanun uyarınca 506 sayılı Kanuna göre aylık bağlanması icap ettiğinden ihya işlemi yapılamayacaktır.

Bir başka örnekte ise yine 5434 sayılı Kanuna tabi çalışmakta iken vefat eden ve vefat ettiği tarihte 4 yıl 5 ay hizmeti bulunan iştirakçinin hizmet süresinin dul ve yetimlerine aylık bağlanmasına yetmemesi nedeniyle eşe, çocuğa ve anneye toptan ödeme yapılmıştır. Dul aylığı bağlanacak eşin, eşi olan müteveffa iştirakçinin askerlikte geçen 8 aylık süresinin borçlandırılarak tarafına aylık bağlanmasını istemesi yeterli bulunuyor. Bu talep ile askerlik süresi borçlanması tahakkuk ettirilerek, tahakkuk eden borç tutarı ile 4 yıl 5 ay hizmetinin ihyası için yatırması gereken paranın tamamının aylık bağlanma talebinde bulunan eşten istenmesi gerekiyor.  

İhya işlemlerinin yapılabilmesi için aylık bağlanması talebi yeterli olacağından ayrıca ihya talep dilekçesi gerekmiyor. Buna karşın borçlanma işlemlerinin yapılabilmesi için muhakkak borçlanma talep dilekçesinin şart olduğunu bir kez daha vurgulayalım. 

(Kaynak: Alitezel | 20.11.2017)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.