Çalışan Cephesinden Otomatik BES / Erkan Çetin

 Önceki yazılarımızda otomatik BES’i işveren cephesinden ele almıştık. Bu yazımızda da getirilen sistemin asıl etkileyeceği çalışan cephesinden bazı hususlara değineceğiz. Sisteme dahil olup, katkı payı ödeyecek olan çalışanların bazı hususları iyi biliyor olmaları önem arzediyor.

Sistem güvenli mi?

Öncelikle zorunlu tasarruflarla ilgili geçmişte bazı kötü tecrübeler bulunuyor. Bu nedenle özellikle bu tecrübeleri yaşamış olan nüfusta yine benzer tereddütler dile getiriliyor. Geldiğimiz noktada gerek bilgi işlem altyapılarının gelişmesi, gerekse de edinilmiş tecrübelerle bu konudaki altyapı geliştirilmiştir. Bireysel emeklilik şirketleri ve fonlar hem kamu otoriteleri, hem de bağımsız denetim kuruluşları tarafından birçok denetime ve raporlamaya tabi tutulmaktalar. Bu anlamda sistemin güvenilirliğini geçmiş tecrübelerle kıyaslamak doğru olmayacaktır.

Çalışana faydası ne olacak

Özellikle kişisel tasarruf eğilimi düşük bireyler açısından sistemde kalmaları faydalı olacaktır. 
Otomatik katılımın üç temel menfaati olduğu söylenebilir.

İlk olarak gönüllü sistemde katkı payı ödeyenler açısından hakettikleri yüzde yirmibeş devlet katkısı hesaplarına yatırılmaya devam edecek, otomatik BES kapsamında ödenen katkı paylarından dolayı da ayrıca devlet katkısı hakedecekler. Şunu belirtmek gerekir ki, halen gönüllü bireysel emeklilik hesabı olanlar da otomatik katılıma tabi olacaklar.

Diğer yandan cayma hakkını kullanmayarak sistemde kalan çalışanların hesabına bin Liralık bir katkı daha yapılacak.

Ancak sistemden ayrılıp tekrar otomatik BES’e dahil edilenler açısından bu katkı tekrar verilmeyecek. Ancak belirtmek gerekir ki, gerek yüzde yirmibeş devlet katkısı gerekse de bin Liralık katkıyı haketmek için belli sürelerle sistemde kalmak gerekiyor. En az üç yıl sistemde kalan bir katılımcı bu katkıların yüzde onbeşini hakedebilecek. Tamamını haketmek için ise sistemde en az on yıl kalmak ve 56 yaşını doldurmak şartlarının sağlanması gerekiyor.

Son olarak da gönüllü sistemde olmayan bir avantaj daha var. Sistemde en az 10 yıl kalıp, 56 yaşını da doldurduktan sonra birikimini toplu olarak almayıp, en az on yıllık gelir sigortası yaptırarak aylık belli bir tutar olarak almak isteyenlere birikimlerinin yüzde beşi devlet katkısı olarak verilecek.

Çalışan olarak herhangi bir şirketle anlaşılabilir mi?

Çalışanın BES şirketini seçme konusunda herhangi bir yetkisi bulunmamaktadır. Şirket seçimi işverenin görevi olup, çalışan şirketle herhangi bir sözleşme de imzalamayacaktır. Ancak çalışan faizli/faizsiz fon seçiminde bulunabilir.

Katkı payı miktarı

Çalışanların ay içinde işverenleri tarafından hesaplanan sigorta primine esas kazançlarının en az yüzde üçü net maaşlarından kesilerek katkı payı olarak şirkete aktarılacak. 2017 yılında asgari ücretle çalışan bir kişi için en az 53 Lira kesinti yapılacak, kesinti oranı daha yüksek oranda belirlenebilecektir.

Ara verme hakkı kullanılabilir mi?

Çalışan en az üç işgünü önceden işverene veya şirkete ara verme talebini ileterek en fazla üç ay süre ile katkı payı ödemelerine ara verebilir. Çalışan talebini yinelemek suretiyle üç aylık süreyi uzatabilir.

Sistemden cayma veya ayrılma

Kapsama giren çalışanlar herhangi bir sözleşme imzalamaksızın sisteme otomatik olarak dahil edilecekler. Çalışan kendisine sisteme dahil edildiğinin bildirilmesini takip eden iki ay içinde cayma hakkını kullanabilir. Bu durumda çalışan cayma hakkını kullansa da en az bir katkı payı kesintisi ödeyecek.

Cayma hakkını kullanmayan çalışan iki aylık süreden sonra da istediği zaman sistemden ayrılabilir. Bu durumda, kendisine hesabında biriken katkı payları ve varsa neması ödenecek. Ayrıca, belirlenen sürelerle sistemde kalmış olması halinde haketmiş olduğu devlet katkıları da ödenecek.

Cayma ile ayrılma arasındaki temel fark, cayma süresi içinde ayrılan çalışan birikmiş parasını ve varsa nemasını kesinti olmaksızın alırken, ayrılma hakkında katılımcının seçmiş olduğu fonlara göre, kar/zarar durumuna göre hesabındaki parası ödenecek. Yani cayma süresi içinde zarar etmeme garantisi varken, ayrılma hakkında böyle bir garanti bulunmamakta.

Hangi kesintiler yapılacak

Gönüllü sistemde bulunan giriş aidatı, yönetim gider kesintisi gibi kesintiler otomatik BES’de bulunmuyor. Şirketlerin yapabileceği tek kesinti fon işletim gider kesintisi olacak.

Otomatik BES’ten ayrılan tekrar girebilir mi?

Otomatik BES’e dahil olup ayrılan bir çalışan sonrasında tekrar kendi isteği ile sisteme giremeyecektir. Ancak sistemden ayrılan bir çalışanı iki yılda bir tekrar otomatik BES kapsamına dahil etme konusunda Hazine Müsteşarlığı zorunluluk getirebilecektir. Ayrıca, işveren değiştiren işçinin yeni işvereni de kapsamda ise burada tekrar otomatik BES kapsamına alınacaktır.

(Kaynak: Dünya Gazetesi | 27.01.2017)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.