Fiili Hizmet Zammında Son Durum / Şevket Tezel

 27.07.2016 tarihli Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Yönetmelik değişikliği Fiili Hizmet Zammı Uygulamasında hakları ve önemli nüansları bir kez daha gündeme taşımış oldu. Biz de bu önemli konuyu ele alalım istedik. Yönetmelik değişikliği çalışanlar hele de kamu çalışanları için çok önemli niteliğe sahip bu haktaki bazı önemli detayları vurgulamamıza yaramış oldu. 

Yıpranmalı hizmet de denilen fiili hizmet zammı emeklilik tarihini öne alan avantajlı haklardan. 5434 sayılı Kanun kapsamındaki bu hakka 2008 öncesinde askerler ve polisler başta olmak üzere MİT mensupları, röntgen işlerinde çalışan kamu görevlileri, TRT çalışanları, basın müşavirleri gibi belli başlı bazı meslekler haiz bulunuyordu.

SSK sigortalıları ise ilave sigortalılık süresi hakkı olarak 506 sayılı Kanun kapsamında gün eklenmeksizin ancak sigortalılık süresini geriye doğru uzatarak erken emeklilikte avantaj sağlıyordu.

2008’de Yeni Uygulama Başladı

2008 Ekim ayından itibaren ilave sigortalılık süreleri kaldırılmış ve bu kapsamdakilerden bazıları fiili hizmet zammı kapsamına alınmışlardı.

Örneğin gemi adamlarının ve gazetecilerin ilave sigortalılık süresi hakkı 01.10.2008’den itibaren kaldırılmış, bunlardan gazeteciler 2013 yılından fiili hizmet zammı kapsamına alınmışlardı.

2008’den itibaren ilk defa verilen fiili hizmet zammı hakkı önceden verilen fiili hizmet zammı hakkından farklı olarak düzenlenmiş bulunuyor.

Örneğin askerler ve polisler her bir yıl görev süresi için üçer ay fiili hizmet zammı kazanırken, 2008’deen sonra bu hakla tanışan itfaiyeciler gibi meslek grupları fiilen saat saat yangın veya tatbikatla uğraştıkları saatler ölçülüp, tatil günleri düşülerek FHZ hesabı yapılıyor.

Röntgen teknisyenleri veya uzmanları 01.10.2008’den önce her bir yıl için üçer ay fiili hizmet zammı kazanırken, 01.10.2008’den itibaren fiilen şuaya maruz kaldıkları saatler toplanmak ve bu sürenin dörtte biri hesabıyla fiili hizmet zammından yararlanıyorlar.

Emeklilik Yaşını Düşürüyor

Fiili hizmet zammı süresi hem 23.05.2002 tarihi itibariyle hizmet süresini çoğaltarak emeklilik yaşını düşürürken, Emekli Sandığı’ndan emekli olunuyorsa aynı zamanda ikinci defa yaştan düşüşe katkı sağlayarak bir kez daha erken emekliliğe katkı sunuyor. İkinci yaştan düşüş uygulaması FHZ uygulamasına 08.09.1999’dan önce dahil olanlar için FHZ süresi kadar, 08.09.1999 ve sonrasında dahil olanlar için ise FHZ süresinin yarısı kadar oluyor.

Önemli Şart: Staj Süresi

01.10.2008’den sonra fiili hizmet zammında önemli bir şart getirilmişti. Bu şart fiili hizmet zammı sürelerinin emeklilik bakımından katkı sağlaması için 3600 günlük bir staj süresi getirilmiş olmasıdır. Bu şart özellikle de ilk defa fiili hizmet zammı kapsamına alınanların önemli bir sorununu teşkil etmektedir. Zira örneğin itfaiyeciler, Asit üretimi yapan fabrika ve atölyelerde çalışanlar, alüminyum, demir-çelik ve çimento fabrikalarında çalışanlar bu kapsamda 01.10.2008’den sonra en az 3600 gün yani dolu dolu 10 yıl bu alanlarda çalışmamış olurlarsa hiçbir fiili hizmet zammı kazanımı kullanamıyorlar.

01.10.2008’den itibaren düzenlenen son Fiili Hizmet Zammı Uygulamasına göre 10 yıllık staj süresinden muaf olan tek grup milletvekilleri oluyor. Maden işçileri beş yıl diğer çalışanlar ise en az 10 yıl o işlerde çalıştıktan sonra fiili hizmetin yaşı düşürücü etkilerinden faydalanma hakkına sahip bulunuyorlar.

Askerler, polisler, gazeteciler, TRT basın çalışanları, MİT mensupları, röntgen teknisyen ve uzmanları bu alanda şanslılar. Zira 01.10.2008 öncesi 506 sayılı Yasa kapsamındaki ilave sigortalılık süreleri de 5434 sayılı Emekli Sandığı Kanunu kapsamındaki fiili hizmet zammı süreleri de 3600 günlük staj süresi kapsamında değerlendirilebiliyor. Haktan yararlanmanın önünü açıyor.

Durum böyle olunca sağlık çalışanlarının fiili hizmet zammı hakkı gelecek mi gelirse hemen emekli olabilir miyim diye heveslenmelerinin ne yazık ki beyhude olduğu ortaya çıkıyor. Zira verilecek hak geriye dönük hizmetleri kapsamadığı gibi hak verildikten sonra en az 10 yıl dolu dolu hizmet edilmedikten sonra bir anlam taşımıyor.

Örneğin sigortalıların Fiili Hizmet Zammına tabi işyerlerinin tespitinin, fiili hizmet süresi zammı uygulamasından yararlandırılıp yararlandırılmayacağı hususlarının SGK’nın denetim ve kontrolle görevli memurları aracılığıyla inceleme yaptırılarak da mümkün olabileceği vurgulanıyor.

Fiililik Şartında Farklı Standartlar Var

Milletvekilleri hariç, fiili hizmet süresi zammı kapsamında olan işyerlerinde çalışan sigortalıların çalışılan ayın bazı günlerinde kapsam dışı işlerde geçen süreleri ile kapsamda olan işlerde fiilen çalışmayarak risklerine maruz kalmadıkları 2429 sayılı Ulusal Bayram ve Genel Tatiller Hakkında Kanunda belirtilen tatil günleri ile yıllık izin, ücretsiz izin, ücretli izin, sıhhi izin ve eğitim kurs sürelerin Fiili Hizmet Zammı kapsamında değerlendirilmeyeceği de vurgulanıyor. Yani milletvekilleri tatilde iken de bayramda iken de fiili hizmet zammı süresi işleyecek iken diğer çalışanlarda fiililik gerekecek.

Bu bakımdan asker ve polislerin biraz daha şanslı. Zira bunların ücretsiz izin süreleri dışındaki diğer süreleri fiili hizmet zammına tabi hizmet olarak değerlendirilecek.

Yeraltı işlerinin maden ocakları (elementer cıva bulunduğu saptanan cıva maden ocakları hariç), kanalizasyon ve tünel yapımı gibi yer altında yapılan işlerde çalışanlar için 11/9/2014 tarihinden itibaren, fiili hizmet süresi zammından yararlandırılacakları dönem içerisinde kalan; yıllık ücretli izin, sıhhi izin, hafta tatili, ulusal bayram ve genel tatil günleri ile eğitim, kurs, iş öncesi ve sonrası hazırlık sürelerinde fiilen çalışma ve söz konusu işlerin risklerine maruz kalma şartı aranmayacak. Madenciler de 2014 yılından itibaren fiililik şartından büyük ölçüde kurtulmuş oldular.

Basın ve Milletvekillerinde FHZ Hakkı 2013’te başladı

Basın ve gazetecilik işyerlerinde ve işlerde çalışanlar ile milletvekilleri 2013 yılı Şubat ayından itibaren fiili hizmet süresi zammından yararlandırılıyor.

En Avantajlı FHZ Kimde?

Fiili hizmet zammından yararlanma bakımından hem en rahat fiililik şartına sahip olması ve yaştan indirilecek FHZ süresinin diğer çalışanlar gibi yarım değil de tam süre oluşu bakımlarından, keza staj süresine tabi olmayışları bakımlarından yer altı maden işçileri de dahil olmak üzere en avantajlı haklara sahip grup milletvekilleri oluyor. Bu da ülkemize özgü bir garip durum maalesef ki.   

(Kaynak: Ali Tezel | 01.08.2016)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.