Sürekli ve Geçici İş Göremezlik Kavramı / Vedat İlki

İş Kazası / Meslek Hastalığı sebebiyle işinden geçici bir süre çalışamayacağı hekim raporuyla, belirlenen sigortalıya, istirahatli  olduğu  her gün için SGK tarafından yapılan parasal yardıma geçici iş göremezlik ödeneği denir. 

Sürekli iş göremezlik ödeneği ise, sigortalının iş kazası / meslek hastalığı sonucu oluşan hastalık ve engeller nedeniyle mesleğinde çalışamayacak derecede kazanma gücünü tümden/kısmen yitirmiş olmasını ya da mesleğini sürdürmekle birlikte, çalışma gücünün en az % 10 azalmış bulunması durumudur.

Sürekli iş göremezlik geliri 5510 sayılı SS ve GSSK “İş Kazası, Meslek Hastalığı, Hastalık ve Analık Sigortasından Sağlanan Haklar” başlıklı 16. maddesinde yazılı parasal, sürekli ödenen gelir ve yardımlardan biridir.

Bu gelirin en önemli amacı sigortalının iş kazası veya meslek hastalığı sonucu çalışma gücünde bir kayba uğramasına bağlı olarak ortaya çıkacak gelir kaybını telafi etmekte , ayrıca iş kazası ve meslek hastalığı sonucu vefat eden hak sahiplerinde ölüm geliri bağlanır.

 

SÜREKLİ İŞ GÖREMEZLİK GELİRİ

5510 sayılı SS ve GSSK 19. maddesinde “İş kazası veya meslek hastalığı sonucu oluşan hastalık ve engeller nedeniyle SGK’ca yetkilendirilen sağlık hizmeti sunucularının sağlık kurulları tarafından verilen raporlara istinaden SGK Sağlık Kurulunca meslekte kazanma gücü en az % 10 oranında azalmış bulunduğu tespit edilen sigortalı, sürekli iş göremezlik gelirine hak kazanır.” denilir.

Sigortalının iş kazasının etkisinde  kaldığı yada  meslek hastalığına tutulduğu sırada yapmakta olduğu mesleğinde kazanma gücünü kaybetmesidir.

Sürekli iş göremezlik tespiti SGK Sağlık Kurulu’na gönderilecek belgeler arasında, ilk işe giriş sağlık raporu, iş kazası ve meslek hastalığı bildirim belgesi, olayın 5510 sayılı SS ve GSS Kanun’a göre iş kazası olup olmadığı veya sigortalının meslek hastalığına yakalandığı işyerine ait çalışma şartlarını net olarak belirtir İş ve SGK Müfettiş soruşturma raporu , tutanaklar , mahkemelerce iş kazası veya meslek hastalığı olduğunun kabul edildiğine dair belgeler, çalışır veya çalışamaz raporu, geçici iş göremezlik ödeneği belgesi, iş kazasından sonra veya meslek hastalığının tedavisi için başvurduğu hastanelerden alınan epikrizler ile tedavisi tamamlanıp bulguları sekel hâlini aldıktan sonra, son durumunu gösterir sağlık kurulu raporu ve dayanağı tüm belgeler bulunur. SGK Sağlık Kurulu’nca, Çalışma Gücü ve Meslekte Kazanma Gücü Kaybı Oranı Tespit işlemleri Yönetmeliği’nde belirtilen usul ve esaslara göre çalışma gücü veya meslekte kazanma gücü kaybı tespit edilir.

Sürekli iş göremezlik geliri bağlanabilmesi için, sigortalının çalıştığı işten ayrılması, iş yerini kapatması veya devretmesi şartı aranmaz. Sürekli iş göremezlik geliri almakta iken çalışan kimsenin geliri de kesilmez. Sigortalı olarak çalışıp hem de sürekli iş göremezlik geliri almaya devam edebilir. Sürekli iş göremezlik geliri, sigortalının mesleğinde kazanma gücünün kaybı oranına göre hesaplanır.

Sürekli tam iş göremezlikte sigortalıya, aylık kazancının % 70’i oranında gelir bağlanır.

Sürekli kısmî iş göremezlikte sigortalıya bağlanacak gelir, tam iş göremezlik geliri gibi hesaplanarak bunun iş göremezlik derecesi oranındaki tutarı kendisine ödenir.

Sigortalı, başka birinin sürekli bakımına muhtaç ise gelir bağlama oranı % 100 olarak uygulanır.

Sürekli iş göremezlik hali, ikiye ayrılmaktadır.

a.)Sigortalının meslekte kazanma gücünün % 100’ünü kaybetmesi durumunda sürekli tam iş göremezlik hâli,

b.)%10 ilâ % 99,99’unu kaybetmesi durumunda ise sürekli kısmi iş göremezlik,

 hâli söz konusu olur.

Sigortalı iş kazası veya meslek hastalığı sonucu meslekte kazanma gücünü % 10’dan daha az kaybetmişse sürekli iş göremezlik geliri bağlanmaz.

Sigortalıya gelir bağlanması ve işverenlerin de, varsa, kendi kusurları oranında bağlanan gelirin peşin sermaye değerine katılması gerektiği kaçınılmazdır.

İşe başladığı gün iş kazası geçiren sigortalıya dahi sürekli iş göremezlik ödeneği verilir.

Sigortasız çalıştırılması halinde dahi sigortalılık niteliğine sahip olması koşuluyla sürekli iş göremezlik ödeneğinden faydalanabilir

GEÇİCİ İŞ GÖREMEZLİK

 

İş kazası veya meslek hastalığı nedeniyle mesleğinde çalışamaz duruma gelen sigortalının uğradığı gelir kaybı, SGK’ca geçici iş göremezlik ödeneği veya sürekli iş göremezlik geliri olarak ödenen parasal yardımlarla ödenir. 

Geçici iş göremezlik ödeneği; iş kazasına uğrayan veya meslek hastalığına tutulan sigortalıya belirli bir süreyle sınırlı olarak sağlık durumuna göre tedavi ve istirahat süresince  ödenir. 

İş kazası ve meslek hastalığı nedeniyle iş göremezliğe uğradığı SGK’ca yetkilendirilen hekim veya sağlık kurulu raporu ile tespit edilen sigortalıya geçici iş göremezlik ödeneği verilebilmesi için, hastalık ve analık hallerinden farklı olarak, herhangi bir sigortalılık süresi veya prim ödeme gün sayısı şartı  aranmaz.

 İşe başladığı gün iş kazası geçiren sigortalıya dahi geçici iş göremezlik ödeneği verilir.

Sigortasız çalıştırılması halinde dahi sigortalılık niteliğine sahip olması koşuluyla geçici iş göremezlik ödeneğinden faydalanabilir.

İş kazası veya meslek hastalığı nedeniyle iş göremezliğe uğrayan sigortalıya her gün için, 5510 sayılı Kanun’un EK-5. maddesinde yer alan tarım ve orman işlerinde süreksiz olarak çalışan sigortalılara ise; iş kazasının olduğu tarihten en az on gün önce tescil edilmiş olmaları, sigortalılıklarının sona ermemiş olması ve prim ve prime ilişkin herhangi bir borcunun bulunmaması şartıyla 5510 sayılı Kanun’a göre iş kazası veya meslek hastalığından dolayı geçici iş göremezlik ödeneği verilir.

4/1-b kapsamında sigortalı sayılanlara, iş kazası veya meslek hastalığı halinde genel sağlık sigortası dâhil prim ve prime ilişkin her türlü borçlarının ödenmiş olması şartıyla yatarak tedavi süresince veya yatarak tedavi sonrası bu tedavinin gereği olarak istirahat raporu aldıkları sürede her gün için geçici iş göremezlik ödeneği verilir.

İş kazası veya meslek hastalığı halinde, verilecek geçici iş göremezlik ödeneği, yatarak tedavilerde sigortalının günlük kazancının 1/2'si, ayaktan tedavilerde 2/3'üdür.

 

HESAPLAMA FORMÜLÜ

Meslekte kazanma gücünü % 100 oranında kaybedenlere diğer bir anlatımla sürekli tam iş göremezlik durumuna düşenlere bağlanacak sürekli iş göremezlik geliri, sigortalının tespit edilecek günlük kazancının 30 ile çarpılması suretiyle tespit edilen aylık kazancının % 70’idir. Ancak sigortalının sürekli birinin bakımına muhtaç olması halinde gelir bağlama oranı % 100 olarak uygulanacaktır.

Sigortalının meslekte kazanma gücünün % 10 ile % 99,99 oranında kaybettiğinin tespiti halinde ise sigortalılara sürekli kısmi iş göremezlik geliri bağlanmaktadır.

Sigortalılara bağlanacak sürekli kısmi iş göremezlik geliri, hesaplanacak günlük kazancın 30 katının % 70’inin meslekte kazanma gücü kaybı oranına tekabül eden kısmı kadardır. Sürekli kısmi iş göremezlik gelirlerinde de sigortalının başkasının bakımına muhtaç olduğunun anlaşılması halinde gelir bağlama oranı yine gelir bağlama oranı olan % 70’in % 100’ ü olacaktır.

Sürekli iş göremezlik gelirinin hesaplanması

Gelir sigortalının;

Tam iş göremezliği halinde(%100); Günlük kazanç x 30 x % 70 veya kısaca GK x 21,

Kısmi iş göremezliği halinde(%99,99-%10) ise Günlük kazanç x 30 x % 70 x SİD (sürekli iş göremezlik derecesi) veya kısaca GK x 21 x SİD,

formüllerine göre hesaplanacaktır.

Sigortalının başkasının bakımına muhtaç olması durumunda % 70 olan gelir bağlama oranı % 100 olarak dikkate alınacak ve Gelir = GK x 30 x SİD formülüne göre hesaplanacaktır.

Bu şekilde hesaplanan gelir, günlük kazanç hesabına giren son takvim ayı itibariyle hesaplanan gelir olup, gelirin başlangıç tarihi yılın ilk altı aylık döneminde ise Ocak ödeme dönemi için aylıklara uygulanan artış oranı kadar, yılın ikinci altı aylık döneminde ise, Ocak ödeme dönemi artışı uygulanmaksızın Temmuz ödeme dönemi için aylıklara uygulanan artış oranı kadar artırılarak, sigortalının gelir başlangıç tarihindeki geliri hesaplanacaktır.

Gelir alt sınırı

İş kazası veya meslek hastalığı sonucu bağlanacak gelirlerde alt sınır kontrolü sadece başka birinin sürekli bakımına muhtaç durumdaki sigortalılar için öngörülmüştür. Başka birinin sürekli bakımına muhtaç olan sigortalılara bağlanacak gelirler, prime esas kazanç alt sınırının aylık tutarının % 85’inden az olmayacaktır.

(Kaynak: Ali Tezel | 13.07.2016)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.