Kamu Kurumlarında Çalışan İşçilerin Kıdem Tazminatlarında Farklı ve Önemli Noktalar / Şevket Tezel

 Kamuda da işçi çalıştırma söz konusu olduğundan memurlar için emekli ikramiyesi, sözleşmeli personel için iş sonu tazminatı neyse kamu işçileri için de özle sektör çalışanları gibi kıdem tazminatı söz konusu oluyor. Yasa aynı olsa da birçoğu yargı kararlarıyla oturan yerleşik uygulamalar bakımından kamu işçilerinin kıdem tazminatında ayrık noktalar mevcut bulunuyor.

Bugün de kıdem tazminatı uygulaması bakımından özel sektör ve kamu sektörü arasındaki önemli farkları ele alalım.

Askerlik Süresi Kıdem Tazminatı Hesabına Dâhil midir?

Sadece kamu kurum ve kuruluşlarından emekli olan işçinin muvazzaf askerlikte geçen süreleri iş akdini yaşlılık, malûllük veya toptan ödeme almak amacıyla feshetme şartıyla kıdem tazminatı hesabında dâhil edilerek değerlendirilir. 1475 sayılı İş Kanununun halen geçerliliğini sürdüren 14/4. maddesi uyarınca, kamu işyerinde çalışan işçilere özgü olmak üzere Sosyal Sigortalar Kurumu'na borçlanılan muvazzaf askerlik hizmetinin kıdem tazminatı hesabında dikkate alınabilmesi için, iş akdinin, yaşlılık veya malûllük aylığı ya da toptan ödeme almak amacıyla feshedilmiş bulunması gerekir. Bu sürenin kıdem tazminatı hesabına dâhil edilebilmesi için işçinin askerliğini çalışırken borçlanarak ödemesini yapmış olması da şarttır. Ödenecek kıdem tazminatının hesabında sadece kamu sektöründe dikkate alınan askerlik süresinin, işe başlamadan önce veya çalışma süresi içinde geçirilmiş olmasının önemi yoktur. Ancak bu konuda bir nüans olarak Yargıtay, kararlarında işçinin ölümü halinde muvazzaf askerlikte geçen sürenin kıdem tazminatı hesabında dikkate alınabilmesi için gereken “hizmet akdinin yaşlılık veya malûllük aylığına ya da toptan ödemeye hak kazandığından bahisle işçinin hizmet sözleşmesini feshetmiş olması” şartı yerine gelmediği için borçlanılmış askerlik süresinin kıdem tazminatı hesabında dikkate alınamayacağını belirtmiştir.

Yani 15 yıl ve 3600 günden faydalanarak kendi iradesiyle tazminatlı olarak ayrılan kamu işçisinin ayrılırken alacağı bu tazminat hesabında askerlik hizmeti dikkate alınmaz.

Eğer diğer şartlar sağlanmış ancak askerlik borçlanmasının tamamı ödenmemişse ödenen kısım kıdem tazminatı hesabına dâhil edilir.

Kamu kuruluşları deyimi, genel, katma ve özel bütçeli idareler ile 468 sayılı Kanun'un dördüncü maddesinde sayılan kurumları kapsar.

İşçi Birkaç Kamu İşyerinde Çalışmışsa Kıdem Tazminatını Hangi Kurum Ödeyecektir?

T.C. Emekli Sandığı Kanunu ve Sosyal Sigortalar Kanunu'na veya yalnız Sosyal Sigortalar Kanunu'na tabi olarak sadece aynı ya da değişik kamu kuruluşlarında geçen hizmet sürelerinin birleştirilmesi suretiyle Sosyal Sigortalar Kanunu'na göre yaşlılık veya malûllük aylığına ya da toptan ödemeye hak kazanan işçiye kıdem tazminatının, bu kamu kuruluşlarında geçirdiği hizmet sürelerinin toplamı üzerinden son kamu kuruluşu işverenince ödenmesi gerekir. Ancak kamuda birleştirme yapılsa da kamu kuruluşlarında işçinin hizmet akdinin önceden kıdem tazminatı ödenmesini gerektirmeyecek şekilde yani 4857 sayılı İş Yasasının 25/II. bendine göre işten çıkarma, istifa şeklinde sona ermesi suretiyle geçen hizmet süreleri kıdem tazminatının hesabında dikkate alınmaz.

İşçi Hem Kamu Hem de Özel İşyerinde Çalışmışsa Borçlanılan Askerlik Süresi Kıdem Tazminatı Hesabında Göz Önünde Bulundurulacak mıdır?

Bu durumda 1475 sayılı İş Kanununun 14/5.maddesi uyarınca emeklilik halinde kamu kuruluşlarında geçen hizmet sürelerinin birleştirilmesi esası borçlanılan askerlik süresinin kamu kurumundaki hizmet ile birleştirilmesi içinde kabul edilmiştir. Belirtmek gerekir ki birleştirme için son işverenin de kamu kuruluşu olması ve varsa önceki kamu işyerindeki ayrılışının istifa ve kıdem tazminatını hak etmeyecek şekilde olmaması gerekir. Bu takdirde işçinin kamu işyerlerindeki hizmet süreleriyle askerlik süresi kıdem tazminatı hesabında dikkate alınır.

İş Sözleşmesi Haklı Bir Neden Olmaksızın Kamu İşverenince Feshedilen İşçinin Borçlanmış Olduğu Askerlik Süresi Kıdem Tazminatı Hesabına Dâhil Edilir mi?

İşverenin verim düşüklüğü gerekçesiyle, yani işçinin verimsizliğinden kaynaklanan geçerli nedenle iş sözleşmesini feshetmesi halinde 4857 sayılı İş Kanunu'nun 17. maddesi uyarınca, ihbar ve kıdem tazminatlarının askerlik süresi hariç olarak ödenmesi halinde sosyal güvenlik hukuku yönünden hizmet birleştirmesi gerçekleşmemiş olduğundan, iş sözleşmesini işverenin feshetmiş olması, işçinin yaşlılık aylığı veya toptan ödeme almak amacıyla başvuru yapmamış olması nedeniyle işçinin kıdem tazminatı hesabına borçlanmış olduğu askerlik süresi ilave edilmez.

Bu durumdaki işçi eğer ihbar tazminatını henüz almadan önce ihbar öneli içinde yaşlılık aylığı bağlanması için Sosyal Sigortalar Kurumuna başvurmuş ve kendisine tahsis yapılmışsa feshin emeklilik suretiyle gerçekleştiğinin kabulü gerekeceğinden borçlanılan askerlik süresi de kıdem tazminatı hesabında nazara alınır.               

(Kaynak: Ali Tezel | 10.06.2016)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.