Tutukluluk, Haciz ve Grev Halinde Kıdem Tazminatı Nasıl Etkilenir? / Şevket Tezel

 İşçinin işverene ve işyerine bağlılığının bir ödülü olan kıdem tazminatı değişiklik düşüncesi nedeniyle gündemden düşmeyen bir hak. Değişiklik olacak mı olmayacak mı kesin bir şey söylemek mümkün değil ancak bir gerçeklik var ki kıdem tazminatının mevcut haliyle yeterli olarak bilinip bilinmediği hususu.

İşçinin iş yapma işverenin ücret ödeme karşılıklı yükümlülüklerini sona erdiren fesih halleri şekline ve kimin yaptığına göre işçinin kıdem tazminatına hak kazanmasına veya kazanmamasına neden oluyor. Tutukluluk ve grev gibi olağanüstü devamsızlık halleri ile haciz gibi haller feshe ve dolayısıyla tazminat haklarına etkisi bakımından önemli durumlar oluyor. Keza sözleşmenin belirli süreli olmasıyla taşeron ilişkisi olması da tazminat haklarına etkisi olan özel durumlar oluyor. Bugün de bu gibi konularda kıdem tazminatı hakkının nasıl etkilendiği konusunu ele alalım istedik.  

 

Belirli Süreli İş Sözleşmeleri ile Çalışan İşçi Kıdem Tazminatı Alabilir mi?

Belirli süreli hizmet akitlerinde kıdem tazminatına hak kazanmak için en az bir yıl çalışmış olmak zorunludur. İşçi belirli süreli iş sözleşmesi ile çalışsa da süre ve işten ayrılma bakımlarından diğer şartları sağlaması halinde kıdem tazminatına hak kazanacaktır. Bir başka deyişle kıdem tazminatına hak kazanma bakımından “belirli süreli iş sözleşmesi ile çalışıyor olma”  durumu tek başına kıdem tazminatı hakkını engelleyici bir öge değildir. Ancak Kıdem tazminatı, hem belirli süreli hizmet sözleşmesine göre çalışan işçilere hem de belirsiz süreli hizmet sözleşmesine göre çalışan işçilere ödense de belirli süreli hizmet sözleşmelerinde, sözleşmede belirlenen sürenin kendiliğinden son bulması halinde veya tarafların anlaşarak sözleşmeyi sona erdirmeleri halinde kıdem tazminatı ödenmeyebilir.

 

Asıl işveren Alt İşveren (Taşeron) İşçisinin Kıdem Tazminatı Alacağından Sorumlu Tutulabilir mi?

Burada işçinin aynı alt işverenin işçisi iken çeşitli dönemlerde çeşitli asıl işverenlerin işyerlerinde mi çalıştığı yoksa kimi örneklerde rastlandığı gibi iş yaşamı boyunca münhasıran bir asıl işveren işyerinde mi çalıştığı hususu önem taşımaktadır. Uygulamada çokça rastlanan şekilde aynı alt işverenin işçisi olarak uzmanlık sahibi olduğu işte ihtiyaç duyan çeşitli asıl işverenlerin işyerinde çalışmış ise asıl işveren sadece taşeron veya müteahhidin ödemediği ücretlerden istihkak oranında sorumlu olup; ihbar, kıdem tazminatı ve diğer işçilik haklarından sorumlu tutulmaz. Ancak alt işveren işçisi münhasıran bir asıl işverenin işyerinde çalışarak yasal haklarının doğmasına neden olan çalışma süresini bir tek asıl işverenin yanında geçirmişse kıdem tazminatı yükümlülüğünde asıl işveren elbette müteselsilen sorumlu olacaktır.

 

Tutuklanan İşçinin İşlediği Suçun İşyeri ile İlgisi Bulunup Bulunmamasının Kıdem Tazminatı Hakkı Açısından Önemi Var mıdır? 

Tutuklanan işçinin işlediği suçun işyeri ile ilgisi bulunup bulunmamasının kıdem tazminatı hakkı açısından önemi yoktur. 4857 sayılı İş Kanunu’nun işverenin derhal fesih hakkını düzenleyen 25. maddesine göre işçinin tutukluluk veya gözaltı süresinin sözleşmenin feshi halinde uyulması gereken “bildirim süresini” aşması durumunda işveren suçun işyeriyle ilgisi bulunsa ve derhal fesih hakkını kullansa dahi işçiye kıdem tazminatı ödenecektir.  Ancak işçi yedi günden fazla hapisle cezalandırılan ve ertelenmeyen bir ceza alırsa o takdirde suçun işyeri içinde veya dışında olması önem kazanır. Zira işçi yedi günden fazla hapisle cezalandırılan ve ertelenmeyen bir ceza gerektiren söz konusu suçu iş yerinde işlemiş olması durumunda kıdem tazminatı alamayacaktır.

Kıdem Tazminatı Ödemesinden Hemen Önce Usulüne Uygun Olarak Bildirilen Borcundan Dolayı İşçinin Bu Tazminatına Haciz Konabilir mi?

İşçinin çalıştığı işyerine, işçinin herhangi bir borcundan dolayı icra dairesinden ödeme emri gelmiş ve işverenden alacağı haklara haciz konmuşsa, bu sırada işçiye ödenecek kıdem tazminatına haciz konabilecektir.

İşverenlerin Kıdem Tazminatından Doğan Sorumluluğu Şahıslara veya Sigorta Şirketlerine Sigorta Ettirilebilir mi?

Kıdem tazminatından doğan sorumluluğu işveren şahıslara veya sigorta şirketlerine sigorta ettiremez.

Grevde Geçen Süreler Kıdem Tazminatı Hesabında Dikkate Alınır mı?

“Grev ve lokavt süresince hizmet akitleri askıda kalan işçilere bu dönem için işverence ücret ve sosyal yardımlar ödenemez, bu süre kıdem tazminatı hesabında dikkate alınamaz” hükmünü amir 2822 sayılı Toplu İş Sözleşmesi, Grev ve Lokavt Kanununun 42. maddesinin 3. fıkrasına göre, grevde geçen süre kıdem tazminatı hesabında dikkate alınamaz.

Kapıcıların Kıdem Tazminatında Hesabında Ne Gibi İstisnai Farklılıklar Vardır?

İşyerinde kapıcı ve kaloriferci olarak çalışıp, kapıcı konutundan yasa gereği bir kira ödemeksizin faydalandığı gibi aydınlatma, yakıt ve su parası da ödemeyerek para ile ölçülebilen menfaatlerden süreklilik arz eder bir şekilde faydalanmaktadır. Böyle olunca kıdem tazminatı hesabında belirlenecek günlük ücrete bu menfaatlerin de yansıtılması suretiyle kıdem tazminatının hesaplanması gerekmektedir.

Genelde Apartmanlarda Değişen Kiracılar Yüzünden Kapıcılara Başta Olmak Üzere İşçilere Çalışırken Verilen Kıdem Tazminatı İşçinin İşten Ayrılırken Alacağı Kıdem Tazminatından Nasıl Mahsup Edilecektir?

İşçiye iş akdi devam ederken herhangi bir fesih işlemi olmadan işveren tarafından kıdem tazminatı adı altında belgeye dayalı ödemeler yapıldığının kanıtlanması halinde işverence yapılan bu ödemeler Yargıtay’ın kararlılık kazanmış uygulamalarına göre de avans niteliğinde kabul edilmektedir. Bu nedenle bu ödemeler, ödeme tarihlerinden itibaren hesaplanacak kıdem tazminatı tutarından düşülmesi gerekmektedir.

(Kaynak: Ali Tezel | 03.06.2016)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.