İşyeri Devir ve Değişikliklerinde İşçinin Kıdem Tazminatı Ne Olur? / Şevket Tezel

 Kıdem tazminatı işçiler için çok önemli bir hak. Emekliliğinde veya işten çıkarıldığında ele geçecek toplu ödeme anlamı taşıyan kıdem tazminatı iş akdinin fesih şekline bağlı bulunuyor. Yani kıdem tazminatının doğması için işçi-işveren arasındaki iş ilişkisinin sona ermesi şart. Bununla beraber fesih gerçekleşmese bile işyerinin devri, satılması, nakli, emekli olduktan sonra tazminatını almaksızın aynı işveren yanında çalışmaya devam etme gibi durumlarda işçinin kıdem tazminatı hakkının nasıl etkileneceği de merak edilen hususlardan. Bugün de yazımızı bu gibi soruların cevapların ayırdık.

İşyerinin Devri Halinde Kıdem Tazminatı Nasıl ve Kim Tarafından Verilecektir?

Kıdem tazminatı karşısında, işyerinin devri yapılsa bile eski işveren ve yeni işveren birlikte sorumludurlar. İşyerlerinin devir veya intikali yahut herhangi bir suretle bir işverenden başka bir işverene geçmesi veya başka bir yere nakli halinde işçinin kıdemi, işyeri veya işyerlerindeki hizmet akitleri sürelerinin toplamı üzerinden hesaplanır. 12.07.1975 tarihinden itibaren işyerinin devri veya herhangi bir suretle el değiştirmesi halinde işlemiş kıdem tazminatlarından her iki işveren sorumludur. 1475 sayılı İş Kanununun 14. maddesinin 2. fıkrasına göre, işyerini devreden işverenin kıdem tazminatından sorumluluğu bütün süre ve son ücret üzerinden devralan işveren ile beraber müteselsilen sorumluluk şeklinde değil, devir tarihindeki çalıştırılan süre ve devir esnasındaki işçinin ücret seviyesi ile sınırlı bir sorumluluktur. 12.07.1975 Tarihinden evvel işyeri devrolunmuş veya herhangi bir suretle el değiştirmişse devir mukavelesinde aksine bir hüküm yoksa işlemiş kıdem tazminatlarından zaten yeni işveren sorumludur.

İşyerinin El Değiştirmesi Halinde Sırf Bu Nedenle İşçinin Kıdem Tazminatı Hakkı Doğar mı?

İşyeri eğer gerçek kişiye ait bir işyeri ise, işyerini satın alan kişinin, işyerinde eskiden beri çalışan işçinin kıdem tazminatını ödeme imkanı olmayabileceği görüşü ile, bu işyerinde çalışan işçi, işyerinin el değiştirmesi halinde, bu hususun kendisine bildirilmesi veya tebliği tarihinden itibaren 6 işgünü içinde talep etmesi halinde kıdem tazminatına hak kazanabilir.

            Ancak el değiştiren işyeri; anonim şirket veya limitet şirket ise diğer bir tabirle sermaye şirketi ise, işçi işyerinin el değiştirmesi halinde kıdem tazminatına hakkı kazanamaz. 

Aynı İşverenin Değişik İşyerlerinde Çalışan İşçinin Kıdemi Nasıl Hesaplanır?

Aynı işverene bağlı olarak birden fazla işyerinde çalışan işçinin hizmetleri birleştirilir. İşçilerin kıdemleri, hizmet akdinin devam etmiş veya fasılalarla yeniden akdedilmiş olmasına bakılmaksızın aynı işverenin bir veya değişik işyerlerinde çalıştıkları süreler göz önüne alınarak hesaplanır. İşyerlerinin devir veya intikali veya başka bir yere nakli halinde işçinin kıdemi, işyeri veya işyerlerindeki hizmet akitleri sürelerinin toplamı üzerinden hesaplanır

Kıdem Tazminatı Ödenmeksizin Emekli Olup, Aynı İşyerinde Çalışmasını Sürdürürken Tüm Hakları ile Başka Bir Şirkete Devredilmiş Olan İşçiye Emekli Olduğu İşyerindeki Toplam Çalışma Süresi için Kıdem Tazminatını Kim Ödeyecektir?

Kıdem tazminatı ödenmeksizin emekli olup, aynı işyerinde çalışmasını sürdürürken tüm hakları ile başka bir şirkete devredilmiş olan işçiye emekli olduğu işyerindeki toplam çalışma süresi için kıdem tazminatını her iki şirketteki tüm çalışma dönemi dikkate alınarak ödenir. Ancak ihbar tazminatı hesabında emeklilik olgusu ile davacının önceki dönemi tasfiye edilmiş olduğundan işçinin emeklilikten önceki döneminin dikkate alınması mümkün değildir.

Aynı İşyerinde Emekliliğini Müteakiben İkinci Kez Çalışan İşçinin Kıdem Tazminatı Nasıl Hesaplanmalıdır?

Aynı işyerinden ikinci kez alınacak kıdem tazminatının hesabında, ancak emekli olduktan sonraki çalışma süresi için kıdem tazminatı istenebileceğinden emeklilikten önceki kıdem tazminatı ödenmiş çalışma süresi, kıdem tazminatı hesabına katılarak yeniden hesap yapılamaz. Emeklilik nedeniyle hizmet akdinin işçi tarafından sonlandırılmasından sonra tekrar aynı işyerinde çalışmaya devam edilmesi halinde sonraki çalışmanın ayrı bir hizmet akdi olarak değerlendirilmesi gerekir. Çünkü işçinin emeklilik nedeniyle işyerinden ayrıldığını beyan ederek bağlı bulunduğu sosyal güvenlik kurumuna müracaatı halinde, bu tarih itibarıyla kıdem tazminatına hak kazanılırken aynı yerde çalışmaya devam edilmesi halinde sonraki hizmet, doğal olarak ayrı bir hizmet akdi kabul edilir.

İlk Ayrılışı Sırasında Kıdem Tazminatını Almadığı Firmada Daha Sonra Tekrar Çalışmaya Başlayan İşçinin Bu Çalışması Sonucunda Emekliliğe Hak Kazanması Halinde Kıdem Tazminatı Hesabında İlk Çalışmış Olduğu Dönem Hesaba Katılacak mıdır?

Geçmişte çalışılan sürelerle ilgili kıdem tazminatı alınmamış ise, çalışılan süreler birleştirilir ve kıdem tazminatının hesaplamasında esas alınır.  Çünkü 4857 sayılı Yasanın yürürlükten kaldırmadığı tek maddesi olan 1475 sayılı İş Kanunu`nun kıdem tazminatına ilişkin 4.maddesi 4. bendinde ‘İşçilerin kıdemleri, hizmet akdinin devam etmiş veya fasılalarla yeniden akdedilmiş olmasına bakılmaksızın, aynı İşverenin bir veya değişik işyerlerinde çalıştıkları süreler göz önüne alınarak hesaplanır’ denmektedir.

            Mesela, istifa suretiyle kıdem tazminatı almadan ayrılan işçi daha sonra tekrar aynı işyerine dönerse kıdem tazminatı almadan ayrıldığı ilk çalışması da kıdem tazminatı hesabında dikkate alınır.

Aynı İşyerinde Girdi-Çıktı Yapılmak Suretiyle Kıdem Tazminatı Alan İşçinin Son Kıdem Tazminatı Nasıl Hesaplanır?

İşçiye aynı kıdem süresi için bir defa kıdem tazminatı ödeneceği açıktır. Yargıtayca da suiniyetli davranış olarak kabul edilen, işçiyi girdi çıktı yaparak kıdem tazminatından mahrum etmek şeklinde bir uygulama gelişmişse bu durum çerçevesinde işçinin işyerinde çalışmış olduğu toplam süre üzerinden kıdem tazminatı hesaplanır. Aradaki boşluklar düşülerek hesaplanacak toplam süre üzerinden belirlenecek kıdem tazminatından işçinin arada aldığı kıdem tazminatı avans olarak değerlendirilip kanuni faiz işletilerek toplam kıdem tazminatı hakkından mahsup edilir.

İşyerinin Nakli Durumunda, İşçi Yeni İşyerine Gitmek İstemezse Kıdem Tazminatına Hak Kazanır mı?

İşverenin 4857 sayılı İş Kanunu’nun 22. maddesinde düzenlenmiş olan çalışma şartlarında yapmayı düşündüğü değişiklikleri işçiye yazılı olarak bildirmek zorunda olup işçinin 6 gün içinde bu değişiklikleri kabul etmiş olması gerekmektedir. Olumlu cevap vermemesi durumunda, işveren, değişikliğin geçerli bir nedene dayandığını yazılı olarak belirtmek ve bildirim sürelerine uymak şartıyla sözleşmeyi feshedebilir

Kıdem Tazminatı Hesabında İşe Başlama Tarihiyle Hizmet Akdinin İmzalanması Tarihi Farklı ise veya Aynı İşverenin Değişik İşyerlerinde Aralarla Yeniden Akdedilmiş Sözleşmelerle Çalışılmış ise Tazminat Hesabı Nasıl Yapılmalıdır?

4857 Sayılı Kanuna tabi işçinin hizmet akdinin imzalandığı tarihle işe başlama tarihi arasında farklılık varsa, fiilen işe başlanılan tarih esas alınmalıdır. İşçilerin kıdemleri, hizmet akdinin devam etmiş veya fasılalarla yeniden akdedilmiş olmasına bakılmaksızın aynı işverenin bir veya değişik işyerlerinde çalıştıkları süreler göz önüne alınarak hesaplanır.

(Kaynak: Ali Tezel | 30.05.2016)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.