İşe İade Davasında Sosyal Güvenlik Yükümlülükleri / Erkan Çetin

İş Kanunu’na göre otuz ve üzerinde işçi çalıştıran işyerinde en az altı aylık kıdeme sahip işçinin belirsiz süreli iş sözleşmesinin feshedilmesi halinde işverenin, işçinin yeterliliğinden veya davranışlarından ya da işletmenin, işverenin veya işin gereklerinden kaynaklanan geçerli bir nedene dayanması gerekmektedir. Bu fesih nedeni yargı denetimine tabi olduğundan, uygulamada İş Mahkemelerinde görülmekte olan pek çok uyuşmazlığa sebep olmaktadır. Mahkeme tarafından geçerli nedenle fesih şartlarının oluşmadığına karar verilmesi ve kararın da kesinleşmesi halinde işverence işçinin işe iadesi sağlanacak veya mahkeme kararında belirtilen maddi yükümlülükler yerine getirilmek kaydıyla işçi işe başlatılmayacaktır. Bu noktada usulüne uygun işe iade başvurusu yapan işçi işe başlatılsa da, başlatılmasa da sosyal güvenlik mevzuatı açısından yerine getirilmesi gereken bazı yükümlülükler bulunmaktadır.

Ek bildirge düzenleme yükümlülüğü

Mahkeme kararı sonucu işçinin işe iadesine karar verilmesi ve kararın da kesinleşmesine halinde işçinin on işgünü içinde işe başlamak için başvuruda bulunması gerekmektedir. İşçinin usulüne uygun başvurusu üzerine işverence işçi işe başlatılsa da, başlatılmasa da fesih tarihinden itibaren en fazla dört aylık ücretinin aynen çalışmış gibi hesaplanarak işçiye ödenmesi ve yapılan ödemelerin ve sigortalılık hizmetlerinin de Sosyal Güvenlik Kurumu’na ek bildirge ile bildirilmesi gerekmektedir. Bu noktada işçinin işe başlatılması veya başlatılmamasına göre dikkat edilmesi gereken süreler bulunmaktadır. İşçinin kesinleşen mahkeme kararının tebliğinden itibaren on işgünü içinde işe başlamak için işverene başvuruda bulunması ve işverenin usulüne uygun daveti üzerine işe başlaması halinde, işverenin davetine ilişkin tebligatın alındığı tarihi takip eden ayın 23’üne kadar ek aylık prim ve hizmet belgelerinin SGK’ya verilmesi halinde yasal süresinde verilmiş olacaktır. İşçinin usulüne uygun başvurusu üzerine işe başlatılmaması halinde ise, işçinin işe başlamak için işverene yaptığı başvurunun tebliğ alındığı tarihi takip eden ayın 23’üne kadar ek aylık prim ve hizmet belgelerinin SGK’ya verilmesi halinde yine yasal süresinde verilmiş sayılacaktır.

Örneğin, lehine kesinleşmiş mahkeme kararı kendisine 10 Şubat 2016 tarihinde tebliğ edilen işçi, 15 Şubat 2016 tarihinde işverene başvuruda bulunmuştur. İşveren, işçiye işe başlatacağına dair tebligatı 5 Mart 2016 tarihinde yapmış ve işçi de işe başlamıştır. Bu durumda işveren tarafından 23 Nisan tarihine kadar ek aylık prim hizmet belgelerinin verilmesi gerekmekte ise de bu tarihin tatil olması nedeniyle ilk işgünü olan 25 Nisan tarihine kadar verilmesi halinde süresinde verilmiş olduğu kabul edilecektir. Aynı örnekteki işverenin işçiyi işe başlatmaması halinde ise işçinin işe başlamak için yaptığı başvuraya ilişkin tebligatın işverence alındığı tarihi takip eden ayın 23’üne kadar, yani işçinin işverene 15 Şubat tarihinde yaptığı başvuruyu takip eden 23 Mart’a kadar ek aylık prim ve hizmet belgelerinin SGK’ya verilmesi halinde yasal süresinde vermiş sayılacaktır.

Dikkat edilmesi gereken diğer bir konu da verilecek olan bildirgeler ek nitelikte olacağından, daha önce asıl bildirgede seçilmiş olan teşvik kanun numarasının aynısının seçilmesidir. Bu durumda, örneğin daha önce asıl bildirgede 5510 Kanun numarası seçilmiş ise, geriye yönelik düzenlenecek ek bildirgelerde de 5510 Kanun numarasının seçilmesi halinde beş puanlık Hazine indiriminden yararlanılabilecektir.

Primlerin ödenmesi yükümlülüğü

Usulüne uygun yapılan işe iade başvurusu üzerine işçinin işe iade başlatılması halinde, işverenin işe davet tebligatının sigortalı tarafından alındığı tarihi takip eden ayın sonuna kadar; işçinin işe iade alınmaması halinde ise işçinin işe iade için yapmış olduğu başvuru tebligatının işverence alındığı tarihi takip eden ayın sonuna kadar tahakkuk eden primlerin ödenmesi halinde, yasal süresi içinde ödenmiş sayılacak ve gecikme cezası/gecikme zammı uygulanmayacaktır.

İşten ayrılış bildirgesi düzenleme yükümlülüğü

Kesinleşen mahkeme kararı üzerine feshin geçersiz hale gelmesi ve işçi adına dört aylık daha sigortalılık hizmet bildirimi yapılması nedeniyle ilk işten ayrılış bildirgesi de geçersiz hale gelmektedir. Dolayısıyla ilk fesih tarihinden sonra verilecek dört aylık sürenin son günü için tekrar sigortalı işten ayrılış bildirgesi verilmesi gerekmektedir. Söz konusu işten ayrılış bildirgesi de sigortalının kesinleşen mahkeme kararının tebliğinden itibaren işverenin işçiyi işe başlatmaması halinde, sigortalının işe başlamak için işverene yaptığı başvuruya ilişkin tebligatın işverence alındığı tarihini takip eden ayın sonuna kadar verilmesi halinde yasal süresinde verilmiş sayılacak ve idari para cezası uygulanmayacaktır. Örneğin, kesinleşen mahkeme kararına istinaden işçinin işe başvuru tebligatının işverence 25 Mart’ta alınması halinde, işveren işçiyi işe başlatmazsa, 30 Nisan tarihine kadar işten ayrılış bildirgesi verilmelidir.

Sonuç olarak; sosyal güvenlik mevzuatında işe iade kararlarına istinaden geriye yönelik verilecek ek bildirgelerin, sigortalı işten ayrılış bildirgesinin ve tahakkuk eden primlerin ödenmesi ile ilgili özel süreler belirlendiğinden, işverenlerin idari para cezası, gecikme cezası ve gecikme zammı ile karşılaşmamak için sürelere dikkat etmeleri gerekmektedir.

SGK’ya yapılacak bildirim şekli ve yeri

İşi iade kararına istinaden düzenlenen ek aylık prim ve hizmet belgelerinin ve işten ayrılış bildirgesinin işyerinin işlem gördüğü Sosyal Güvenlik Müdürlüğü’ne bir dilekçeyle ve bu dilekçeye mahkeme kararı ile işçinin ve işverenin yapmış olduğu bildirimlere ilişkin tebliğatların birer nüshasını da eklenerek sunulması gerekmektedir.

(Kaynak: Dünya Gazetesi | 29.04.2016)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.