Kıdem Tazminatı Hesaplarken Ezbere Değil Yargı Kararını Da Değerlendirerek Hesaplayın / Vedat İlki

 İşçi belirli yada belirsiz iş sözleşmesine göre çalışsın, Kanun’da belirtilen  hallerde kıdem tazminatı ödenmesi mümkündür. Belirli süreli iş sözleşmelerinde, belirli sürenin bitimi sözleşmenin kendiliğinden son bulması durumunda veya tarafların anlaşarak sözleşmeyi sona erdirmelerinde, kıdem tazminatı ödenmesi söz konusu değildir.

Deniz İş Kanunu’nun 20. maddesi , Basın İş Kanunu’nun 6, 11 ve 18. maddelerinde kıdem tazminatı düzenlemelerine yer verilmiştir.

 Kıdem tazminatı ödenebilmesi için, işçinin aynı işverene ait aynı ya da farklı işyerlerinde, sürekli veya aralıklı olarak en az bir yıl çalışmış olmasıdır.

İşyerinin, başka bir işverene devredilmesi yada miras yoluyla intikal etmesi, işçilerin aynı sözleşmeyle çalışmaya devam etmeleri halinde, kıdemlerini etkilemez.

KIDEM TAZMİNATI TAVAN MİKTARI

İşçinin kıdeminin her yılı için, son aldığı brüt ve giydirilmiş 30 günlük ücret ödenecektir. Yıldan artan süreler (aylar ve günler) için de aynı oranda ödeme yapılır (İşK. md. 14/I). Kanun’daki 30 günlük ücret tutarı,iş ve toplu  sözleşme ile artabilir. Kıdem tazminatının miktarı “tavan”ı geçemez. 2016 yılının ilk yarısı için tavan 4.092,53 TL’dir. 

Basın İş Kanunu’nda tavan sınırlaması yoktur. Deniz İş Kanunu’nda ise İş Kanunu’na paralel esaslar yer almakta ve aynı tavan tutarı uygulanmaktadır.

Kıdem tazminatının üst sınırı, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’na tâbi en yüksek dereceli devlet memuru olan Başbakanlık Müsteşarı’nın bir yıl için alacağı emekli ikramiyesi miktarı kadardır. İşçiye her yıl için ödenecek kıdem tazminatı bu tavanı aşamaz (İşK. md. 14/XIII). 

Kıdem Tazminatı tutarı  her yıl  1 Ocak ve 1 Temmuz tarihlerinde memur ma­aşlarına zam yapıldıkça artmaktadır.

HESAPLANMASINDA DİKKATE ALINAN DEĞERLER

Kıdem tazminatının hesaplanmasına esas alınacak ücrete, asıl ücretten başka, işçiye haftalık, aylık veya yıllık ödemelerle sağlanmış para ve parayla ölçülmesi mümkün sözleşmeden veya Kanun’dan doğan ve süreklilik gösteren (arızî olmayan) tüm menfaatler, uygulamada kabul edildiği gibi, “brüt” olarak dahil edilir (İşK. md. 14/XI)

Yıllık yapılan ödemelerde, geleceğe yönelik olarak kararlaştırılmış ödemeler değil, son bir yıl içinde fiilen yapılmış olanlar dikkate alınacaktır.

Süreklilik gösteren gıda, sağlık, giyim, yakacak, yemek, ulaşım, konut, aile, çocuk yardımı gibi nakdî veya aynî yardımlar, kıdem tazminatının hesaplanmasında dikkate alınır.

Buna karşılık; işyerinin kuruluş yılı için ödenen ikramiye, hafta tatili, ulusal bayram ve genel tatil günleri için ödenen ücretler, yıllık izin ücreti, fazla çalışma ücreti, jübile/kıdem teşvik ikramiyesi, işçi sağlığı ve iş güvenliği amacıyla verilen iş elbisesi ve koruyucu malzeme bedelleri, kıdem tazminatının hesaplanmasında esas alınmayan ödemeler olarak belirlenir.

SON BİR YIL İÇİNDE FİİLEN YAPILAN ÖDEMELER HESAPLAMA DA DEĞERLENDİRİLİR:

KIDEM TAZMİNATI HESABINA DAHİL OLAN ÖDEMELER

1- Çıplak ücret,

2- Yemek yardımı,

3- Kasa tazminatı,

4- Gıda yardımı,

5- Yakacak yardımı,

6- Eğitim yardımı,

7- Konut yardımı,

8- Giyecek yardımı,

9- Erzak yardımı,

10- Sosyal yardım niteliğindeki ayakkabı ya da bedeli,

11- Unvan tazminatı,

12- Aile yardımı,

13- Çocuk zammı,

14- Temettü,

15- Havlu ve sabun yardımı (işyerinde kullanılacak ise tazminat he­sabında dikkate alınmaz),

16- Taşıt yardımı,

17- Yıpranma tazminatı,

18- Kalifiye-Nitelik zammı,

19- Sağlık yardımı,

20- Mali sorumluluk tazminatı,

21- Devamlı ödenen primler.

 

KIDEM TAZMİNATINDA DİKKATE ALINMAYAN ÖDEMELER

1- Evlenme yardımı,

2- Hastalık yardımı

3- Doğum yardımı,

4- Ölüm yardımı,

5- İzin harçlığı,

6- Teşvik ikramiyesi ve primleri,

7- Seyahat primleri,

8- Fazla çalışma ücreti,ulusal ve genel tatil,hafta tatili ücretleri

9- Harcırah (Yolluk),

10- Bir defalık verilen ikramiyeler.

 

ÇIPLAK ÜCRET DEĞİL GİYDİRİLMİŞ ÜCRET DİKKATE ALINIR

Kıdem tazminatının hesaplanmasında kullanılacak bir günlük giydirilmiş brüt kazanç bulunur.

 

365 GÜN DİKKATE ALINIR

 Bunun için, işçiye sağlanmış aylık ödeme veya menfaatlerin bir günlük miktarı, bunların 30’a bölünmesi suretiyle tespit edilir. Son bir yıl içinde işçiye yıllık olarak sağlanan aynî veya nakdî ödemelerin de, Yargıtay'a göre, 365’e bölünerek bir günlük miktarı bulunur.

Aylık ödemeler 30’a, yıllık ödemeler 365’e bölünerek bulunan bir günlük kazançlar toplanarak, kıdem tazminatının hesaplanmasında kullanılacak bir günlük giydirilmiş brüt ücret bulunur.

 30 GÜN YADA TİS BELİRLENEN ÜCRETLE ÇARPILIR

Kıdem tazminatı hesabında kullanılacak bir günlük ortalama giydirilmiş brüt ücret, 30’la çarpılarak, bir yıl için ödenecek kıdem tazminatı bulunmuş olur. Sözleşmeyle her yıl için ödenecek 30 günlük ücret miktarı arttırılmış, örneğin 40 veya 45 gün olarak öngörülmüşse, çarpım 30  değil, iş  ve toplu sözleşmede öngörülen rakam ile yapılır.

Yıldan artan ay ve gün süreleri de orantılı olarak bulunur.

HER YIL BELİRLENEN TAVANI AŞMAZ

Kıdem Tazminatında, tavan kontrolü yapılmalıdır. Bulunan bir yıllık kıdem tazminatı tavanı aşıyorsa, tavan miktar alınarak hesaplama yapılacaktır. Tavanı aşmıyorsa, bulunan miktar üzerinden hesaplama sürdürülür.

İşçinin ücreti tavanı aşıyorsa,günlük ücret kıdem tazminatında hesaplanmaz.

GELİR VERGİSİ KESİLMEZ/DAMGA VERGİSİ KESİLİR

Gelir Vergisi Kanunu md. 25/VII’ye göre, İş Kanunu ve Deniz İş Kanunu’na göre ödenen kıdem tazminatından gelir vergisi kesilmez. Basın İş Kanunu’na göre ödenen kıdem tazminatının ise 24 aylığı aşmayan miktarı vergi dışıdır. binde 7,59 damga vergisi kesintisi yapılarak, işçiye ödenecektir.

Kıdem süresini hesaplamak  için, kıdemin sonu olan tarihten, kıdemin başlangıcı olan tarih çıkartılır. Kıdeme dahil olmayan, örneğin makul süreyi aşan hastalık izinleri(İhbar süresi+6 hafta), grev veya lokavtta geçen süreler, bunlar kıdem tazminatı süresinden düşülür.

Kıdem tazminatının, fesih tarihinden yada işçinin ölümü tarihinden itibaren (İşK md. 32/V) gecikme süresi için hesaplanacak mevduata uygulanan en yüksek faizle (bankalarca mevduata uygulanan en yüksek faiz) birlikte ödenmesine karar verilir. (İşK. md. 14/XI).

Kıdem tazminatının taksitler halinde ödenmesi için işçi ile işveren anlaşabilirler.

Kıdem tazminatı, 10 yıllık zamanaşımı süresine tabidir.

 Kıdem Tazminatı hesaplarken ezbere,basma kalıp değil kurallara uygun yapılması gerekir.

(T.C YARGITAY 7. HUKUK DAİRESİ Esas No. 2015/2861 Karar No. 2015/1523 Tarihi: 16.02.2015)

Kuralına uygun yapılmadan hesaplanan kıdem tazminatı farklarınızı yargı kararı ile alabilirsiniz.(Kıdem Tazminatı tavan sınırı altında kalanlar)

Kıdem tazminatı hesabında esas alınacak ücret, işçinin son ücretidir. İş sözleşmesinin feshedildiği anda geçerli olan ücrettir. İhbar öneli tanınmak suretiyle yapılan fesihte önelin bittiği tarihte fesih gerçekleştiğinden, önelin bittiği tarihteki ücret esas alınmalıdır. Bildirim öneli tanınmaksızın ve ihbar tazminatı da ödenmeden (tam olarak ödenmeden) işverence yapılan fesih durumunda ise, bildirim öneli sonuna kadar işyerinde uygulamaya konulan ücret artışından, iş sözleşmesi feshedilen işçinin de yararlanması ve tazminatının bu artan ücret esas alınarak hesaplanması gerekir.

Kıdem tazminatı hesabında dikkate alınması gereken ücret, işçinin brüt ücretidir.

Tazminata esas aylık ücret, saat ücretinin önce 7,5 sonra da 30 ile çarpımı sonucu belirlenmelidir.(saat ücreti x7,5x30=aylık ücret)

Son ücret kavramı, işçinin iş ilişkisi kapsamında iş gördüğü ve ücrete hak kazandığı en son ücreti ifade eder. İş ilişkisinin askıya alınması ve askı süresi içinde iş sözleşmesinin feshedilmesi durumunda kıdem tazminatı hesabında dikkate alınması gereken ücret, iş sözleşmesinin askıya alınmasından önce hak kazanılan son ücret olmalıdır.

Kıdem tazminatına esas alınacak olan ücretin tespitinde 4857 sayılı İş Kanununun 32'nci maddesinde sözü edilen asıl ücrete ek olarak işçiye sağlanan para veya para ile ölçülebilen menfaatler göz önünde tutulur. Buna göre ikramiye, devamlılık arz eden prim, yakacak yardımı, giyecek yardımı, kira, aydınlatma, servis yardımı, yemek yardımı ve benzeri ödemeler kıdem tazminatı hesabında dikkate alınır. İşçiye sağlanan özel sağlık sigortası yardımı ya da hayat sigortası pirim ödemeleri de para ile ölçülebilen menfaatler kavramına dahil olup, tazminata esas ücrete eklenmelidir. Satış rakamları ya da başkaca verilere göre hesaplanan pirim değişkenlik gösterse de, kıdem tazminatı hesabında genişletilmiş ücret kavramı içinde değerlendirilmelidir.

Dikkate Alınmayan Rakamlar:

İşçiye sağlanan koruyucu elbise, işyerinde kullanılmak üzere verilen havlu, sabun yardımı, arızi fazla çalışma, ulusal bayram genel tatil, hafta tatili alacakları dikkate alınmaz.

365 Güne Bölünür:

Ücret dışındaki para veya para ile ölçülebilen menfaatlerin, tazminata yansıtılmasında son bir yıl içinde yapılan ödemeler toplamının 365’e bölünmesi suretiyle bir güne düşen miktarın belirleneceği kabul edilmektedir.

 

Yıl içinde düzenli ve belirli periyotlarla ödenen parasal haklar bakımından ise, kıdem tazminatının son ücrete göre hesaplanması gerekir. Gerçekten işçinin son ücreti üzerinden kıdem tazminatı hesaplandığına ve yıl içinde artmış olan ücretlerin ortalaması alınmadığına göre, ücretin ekleri bakımından da benzer bir çözüm aranmalıdır. Yol ve yemek yardımı gibi ödemeler için de yapmak olanaklıdır. İşçiye aylık olarak yapıldığı varsayılan bu gibi ödemelerin son ay için ödenen kısmının fiilen çalışılan gün sayısına bölünmesi suretiyle bir güne düşen tutar tespit edilmelidir.

(Kaynak: Ali Tezel | 24.03.2016)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.