Eski ve Yeni Madencilerin Emeklilik Hesabı Nasıl Yapılmalı? - 1 / Şevket Tezel

 Ben yer altı maden işçisiyim. Emeklilik konusunda bir sürü değişiklik oldu. Madencinin emeklilik şartları 2008 öncesi ve sonrası ve en son hali nedir bilemiyoruz. Kendi adıma değil diğer bütün madenci arkadaşlarım adına soruyorum. Bu konuda müthiş bir bilgi kirliliği var. SGK personeli bile doyurucu bilgi veremiyor. Bu sualimi bir sosyal sorumluluk görevi olarak cevaplarsanız iletinizi işyerimizin ilan panosuna asıp tüm arkadaşların yararına ilan edeceğim. Ali Osman Suna/Tavşanlı-KÜTAHYA

Sayın Suna

Yer altı maden işyerlerinde çalışanların farklı emeklilik hakları hep merak edilmiş ve sizin de vurguladığınız üzere bu konuda bir bilgi karmaşıklığı da söz konusu olagelmiştir. Bu konuda anahtar görevi görecek bir yazı ile sizlere ışık tutmaya çalışalım.  

Yeraltında zor şartlarda hem ölümle burun buruna hem de sağlık için elverişli olmayan tozlu ve havasız şartlarda çalışanların emekliliğini kolaylaştırma Yasa Koyucunun amaçları arasında yer almıştır. 

Ama değişen mevzuatımızda bu avantajlı emeklilik yöntemleri de kendi içerisinde değişikliğe uğramıştır. 

Hizmet akdine tabi çalışan konumunda olan maden işçilerinin emeklilik haklarını kavrayabilmek için 01.10.2008'den önce maden işyerlerinin yer altı işlerinde çalışmaya başlayanlar ile bu tarihten sonra başlayanlar olmak üzere ikiye ayırmak gerekiyor. 

5510 sayılı Kanun’un yürürlük tarihi olan 01.10.2008 tarihinden önce maden işyerlerinin yer altı işlerinde sürekli veya münavebeli olarak çalışmaya başlayanların emeklilik haklarını da üç başlık halinde görmek mümkün.

Yani emeklilik durumunu merak eden maden işçisi önce 01.10.2008'den evvel yer altı maden işyerlerinde çalışmışsa aşağıdaki üç şarta göre durumunu sorgulamalı, şayet 01.10.2008'den önce yer altı maden işyerinde çalışmamışsa 5510 sayılı Kanundaki şartlara göre değerlendirme yapmalıdır. 

Durum sorgulaması yaparken 20 veya 25 yıllık sigortalılık sürelerinin saptanmasında sigortalıların tüm hizmet sürelerinin dikkate alınacağı, 5 bin gün prim gün sayısının hesabına salt maden yeraltı sürekli ve münavebeli (gruplu) hizmetlerin, 4 bin günün hesabına ise sadece münavebeli hizmetlerin katılacağını bilmek gerekiyor.

1 Ekim 2008'den Önce Yer Altı Maden İşyerlerinde Çalışmaya Başlayanlar

1 Ekim 2008'den önce yeraltı maden işlerinde sürekli veya münavebeli olarak çalışanlar için normal emeklilikten daha kolay sağlanan üç ayrı emeklilik metodu öngörülmüş bulunuyor.

Yeraltında Sürekli Çalışanların Günden Emekliliği

En az 20 yıldan beri Bakanlıkça tespit edilen maden işyerlerinin yeraltı işyerlerinde sürekli çalışan ve bu işlerde en az 5000 gün malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi ödeyen sigortalılara yazılı talepleri halinde yaş şartı aranmaksızın yaşlılık aylığı bağlanması gerekir.

Örnek – 1:

Maden işçisi 01.01.1979 doğumlu Ali Bey yer altı maden işyerinde 01.06.1997’den beri sürekli çalışmakta ve bu kapsamda 4600 günü bulunmakta ise maden işçisi Ali Bey 01.06.2017 tarihine kadar 400 gün daha aynı kapsamda çalışırsa 01.06.2017 tarihinde emekli olabilecektir. Ali Bey o tarihte 38 yaşında olsa bile yaştan etkilenmeyecektir.

Yeraltında münavebeli çalışanların günden emekliliği

En az 25 yıldan beri Bakanlıkça tespit edilen maden işyerlerinin yer altı işlerinde yeraltı münavebeli işlerinde çalışan ve bu işlerde en az 4000 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi ödeyen sigortalılara da yine yaş şartı aranmaksızın 8100 gün prim ödemiş sigortalılar gibi yaşlılık aylığı bağlanması gerekir.

Örnek - 2:

Maden işçisi 02.08.1972 doğumlu Veli Bey yer altı münavebeli işyerinde 08.07.1991’den beri 3800 gün çalışmıştır. Veli Bey 08.07.2016 tarihinde 25 yılı dolduruncaya kadar 200 gün daha bu kapsamda çalışırsa 08.07.2016 tarihinde emekli olabilecektir.

Yeraltında Çalışanların 50 Yaştan Emekliliği

50 yaşını dolduran ve malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortalarına tabi çalışmalarının en az 1800 gününü maden işyerlerinin yeraltı işlerinde geçirmiş olan sigortalıların emekliliğini de ikiye ayırmak gerekiyor. Bunlardan sigortalı olarak işe giriş tarihi 08.09.1999’dan önce olanlara 5000 gün veya 15 yıllık sigortalılık süresi ve en az 3600 gün, sigortalı olarak işe giriş tarihi 08.09.1999’dan sonra olanlara ise 7000 gün veya 25 yıllık sigortalılık süresi ve en az 4500 prim gün sayısı koşullarının yerine gelmesi halinde yaşlılık aylığı bağlanması gerekiyor.

Görüleceği üzere bu üçüncü yöntemde çalışma yaşamının 1800 günü yeraltı maden işyerlerinde geçmiş olanların yer üstü çalışmalarıyla birlikte tüm günleri birleştirilip 50 yaşını doldurmaları halinde sigortalılık başlangıçlarının 08.09.1999 tarihinden önce veya sonra olmasına göre gün sayılarına tabi olarak emeklilikleri söz konusu oluyor.

Burada belirleyici durumda olan yeraltında çalışılmış asgari 1800 gün şartının tamamlanmasında 01.10.2008 öncesi ve sonrası günlerinde birleştirilebileceğine dikkat çekmek gerekiyor. Bu halde ayrıca yeraltında geçen çalışma süresinin dörtte birinin gün sayısına ilave edilmesi gerekiyor ve durum gerekli gün sayısının tamamlanmasına önemli katkı sağlıyor. Mamafih eklenen bu süre ayrıca yaştan indirim sağlamıyor. 

Örnek - 3:

01.05.1998 tarihinde başladığı sigortalılığında 01.10.2008'den önce çalışmaya başladığı yer altı maden işyerlerinde 2160 gün, diğer işyerlerinde 780 gün çalışması olan 09.12.1963 doğumlu Sami Bey’in 2160 günlük çalışmadan 540 gün zammı var demektir. 15 yıl sigortalılık süresi bulunan ve 50 yaşını da doldurmuş bulunan Sami Bey 120 gün daha prim öderse emekli olabilecektir.

Örnek - 4:

Sami Bey’in sigortalılığa 01.01.2002’de başlayan 01.07.1967 doğumlu kardeşi Hami Bey’in ise 01.10.2008'den önce yer altı maden işyerlerinde geçmiş 1700 günü, normal işyerlerinde geçen 2000 günü bulunmaktadır. Hami Bey yer altı maden işyerlerinde en az 100 gün daha çalışırsa toplam günü 1800+450+2000=4250 günü olacak, 250 gün daha prim ödemesi halinde 2027’de veya 7 bin günü doldururduğunda hemen emekli olabilecektir. 25 yıl ve 4500 günle 2027’de emekli olma yerine 7 bin günü hedeflemesi daha yerinde olacaktır. 7 bin günü çabuk doldurması açısından da yer altı maden işyerlerinde çalışmaya devam etmesi daha isabetli olacaktır.

-Devam Edecek-

(Kaynak: alitezel.com | 03.12.2015)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.