Envanter Zamanı Geldi / Yusuf Keleş

Birçok vergi ve muhasebe uygulaması günümüzde daha çok elektronik ortamda hazırlanıyor ve tamamlanıyor olmakla beraber, yapılması gereken ve süresi geçmemesi gereken iş ve işlemler o kadar fazla ki mali müşavirlerin ve meslek mensuplarının yapacakları işleri planlı olarak yürütmeleri çok büyük önem arz ediyor.

 

 

 

Yıl sonuna kadar yapılması gereken bazı işler şimdiden sıraya alınmaz ve bir program çerçevesinde takip edilmezse zamanın yeterli gelmeyeceğini şimdiden hatırlatayım.

Mal ve alacak/borç envanterinizi yapın: Envanter çıkarmak, Vergi Usul Kanunu'nda bilanço günündeki mevcutları alacakları ve borçları saymak, ölçmek, tartmak ve değerlemek suretiyle kesin bir şekilde ve müfredatlı olarak tespit etmek şeklinde tanımlanıyor. Envanter olarak isimlendirilen bu işlem sene sonunda işletmenin kâr-zarar durumunun ortaya çıkarılması ve bilançonun hazırlanması aşamasında yapılması gereken teknik bir çalışmadır. Envanter işlemi muhasebe kayıtlarıyla gerçek durum arasındaki farkın ortaya konmasını sağlar. Yani sene içerisinde satılmış, kırılmış, bozulmuş olan bir mal, demirbaş veya ödenmiş olan bir borç kayıtlarda hâlâ mevcut ve ödenmemiş görünüyor olabilir. Bu durum ancak sene sonunda yapılacak fiili ve kaydi envanter ile ortaya çıkacaktır.

Envanter işleminden sadece stokların sayılması anlaşılmamalıdır. Envanterin bütün hesaplar için yapılması gerekiyor. Envanter sonrasında ayrıntılı bir şekilde listeler, tablolar vs. düzenlenmelidir. Böylece sene sonunda işletmeler kendi mali durumlarını daha net olarak görebilecekleri gibi, yıllar sonra geçirecekleri incelemelerde müfettişlerin veya vergi dairesi yetkililerinin kendilerine yöneltecekleri sorulara daha rahat cevap verebilirler. Çünkü inceleme geçiren mükelleflerde, satılan araçlara ait giderlerin kayıtlara yansıtıldığı, satılan malların hâlâ stoklarda tutulduğu, şirket kasalarında normalde bulunmayan tutarlarda paralar bulundurulduğu gibi hususlar tespit edilebiliyor ve bu sebeplerden vergi ve cezalar tarh edilebiliyor. Unutulmamalıdır ki işletmenin kârlılık durumunun doğru ve gerçekçi tespit edilmesi envanter ve değerleme işlemlerinin hatasız yapılmasına bağlıdır.

Envanter yapılırken en azından aşağıdaki hususlara dikkat edilmesinde fayda var.

*Fiili sayım; işletmenin yapısına göre her malı tasnif edip, her tür maldan kaç adet, kaç kilo, kaç metre olduğunun tespit edilerek envanter listesine alınması şeklinde yapılmalı. Listeler hazırlanırken malın işletme mülkiyetinde olup olmadığına bakılmalı. Yani satılmak üzere gönderilen fakat faturası düzenlenmemiş (konsinye) ve emanet mallarla satın alınıp kayıtlara yansıtılmış olduğu halde işletmeye henüz gelmemiş mallar envanter listesine dahil edilmeli. Öte yandan satılmış ve kayıtlara intikal ettirilmiş fakat henüz işletmeden çıkmamış mallarla emanet olarak işletmeye bırakılmış mallar envanter listesine dahil edilmemeli. Envanter çalışması neticesinde dönem başı stok + dönem içi alışlar = dönem içi satışlar + dönem sonu stok eşitliğinin sağlanması gerekiyor.

Kasada yüksek tutarda para tutulmamalı

Kasa sayımı yapılmalı ve fiili durumla kaydi durum arasında fark bulunması halinde bu farkın sebebi araştırılarak gerekli düzeltme yapılmalıdır. Bu konuyla ilgili diğer bir önemli husus kasa bakiyesinin işletmenin büyüklüğüne ve iş hacmine göre yüksek kabul edilecek meblağda olmaması gerektiğidir. Birçok işletmede kasa hesabının günlük ihtiyaçları aşacak şekilde yüksek tutarda olduğu görülüyor. Bu gibi durumlarla karşılaşan inceleme elemanları bu kadar paranın kasada bulundurulamayacağını ve bu paraların işletme ortakları tarafından şahsi ihtiyaçlar için kullanıldığını kabul edecek, örtülü kazanç dağıtımı gerekçesiyle vergi ve ceza hesaplayacaklardır. Hizmet Hareketi'ne yakın olduğu iddiasıyla fişlenen firmalar nezdinde yürütülen incelemelerde şahit olduğum en yaygın vergileme konusu bu husustur. Vergi kanunları ve mahkeme kararları göz önüne alındığında haksız sayılabilecek bu vergileme maalesef şirket sahiplerinin gereksiz yere ağır cezalar ödemesine sebep oldu.

Fireler gider kabul edilir

Kasadaki dövizler, alınan çekler, verilen çekler, bankalar, alıcılar, alacak senetleri, satıcılar, cari hesaplar, amortismanlar tek tek kontrol edilmeli ve ilişkili kişi veya kuruluşlarla (müşteri, satıcı, banka vs.) mümkünse yazılı olarak mutabakata varılmalıdır.

Mal ve emtiaların taşınma, depolama, üretim gibi işlemlere tâbi tutulması aşamalarında fiziken yok olması veya kullanılamaz hale gelmesi durumunda meslek odaları tarafından ilan edilen fire oranları kapsamındaki tutarlar maliyete aktarılabilir. Fire oranlarını aşan kayıplar kanunen kabul edilmeyen giderdir. Öte yandan malların bozulması, kullanma tarihinin geçmesi gibi sebeplerle imha edilecek olması halinde; takdir komisyonlarına bedel takdiri yaptırmak şartıyla ticari kazancın tespitinde indirim konusu yapılması mümkün.

 

(Kaynak: Zaman Gazetesi | 25.11.2015)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.