Gençler, Sosyal Güvenlikten Habersiz ve Ümitsiz / Mehmet Bulut

 Gençlerimiz sosyal güvenlik algısında alarm veriyor. Hem temel bilgileri yetersiz hem de kurallara uymama eğilimleri fazla. Çözüm ise sosyal güvenliğin daha iyi anlatılmasında.

Geçen hafta uzun süredir üzerinde çalıştığım bir bilimsel araştırmayı Turgut Özal Üniversitesi bünyesinde ekip arkadaşlarım ile birlikte tamamladık ve rapor haline getirdik. Araştırmanın konusu ‘Türkiye'de Üniversite Öğrencilerinin Sosyal Güvenlik Algı Düzeyleri'. Yani üniversiteli gençler sosyal güvenliğe nasıl bakıyorlar, bilgileri ve memnuniyetleri ne düzeyde, sosyal güvenlik yükümlülüklerine ilişkin ahlak düzeyleri ne durumda, bunu belirlemeye çalıştık. Bugün siz okuyucularımla bu araştırmanın çarpıcı sonuçlarını paylaşacağım.
    Türkiye'de bu konuda şimdiye kadar yapılan en kapsamlı çalışma özelliği taşıyan araştırma 12 şehirde bulunan, 17 devlet ve 6 vakıf üniversitesi olmak üzere toplam 23 üniversitede 1000 üniversite öğrencisinin katılımı ile gerçekleştirildi.

Gençler sosyal güvenlikten bihaber
Yapılan araştırmada en dikkat çekici sonuçlardan birisi, üniversite gençliğinin sosyal güvenlik olgusundan ve haklarından haberdar olmaması.
Öyle ki en fazla üniversite öğrencilerini ilgilendirmesine karşın gelir testi uygulamasından bilgi sahibi olanların oranı sadece %21,7 seviyesinde kaldı. Üniversiteli gençlerin %78,3'ü ise gelir testi hususunda bilgi sahibi değil.
    Bu duruma benzer şekilde üniversite gençliğinin sadece %26'sı kendisinin ne zamanemekli olacağını biliyor. Buna benzer şekilde üniversite gençleri hastaneye gittiklerinde ceplerinden para çıkıp çıkmayacağı konusunda da bilgi sahibi değiller. Araştırmaya katılan gençlerin sadece %26'sı bu konuda bilgi sahibi iken %74'ünün herhangi bir bilgisi yok.

Gençler için emeklilik hayal gibi
Araştırmada üniversite gençliğinin sosyal güvenlik algılarına yönelik yöneltilen en önemli sorulardan birisi sosyal güvenlik dendiği zaman akıllarına ilk olarak ne geldiğiydi. Bu soruda gençler en fazla cevabı %67,8 ile hastane/sağlık olarak verdiler. Bunu ise %15,8 ile iş kazaları izledi. Emeklilik ise sadece %12,2'de kaldı.
    Bu sonuç gösteriyor ki gençler sosyal güvenliğin daha çok kısa vadeli yönünü önemsiyor. Buna karşın sosyal güvenliğin uzun vadeli unsuru olan emeklilik gençler açısından fazla göz önünde bulundurulmadı. Yani; gençler ya uzun vadeli düşünmek istemiyorlar ya da emeklilik, şartlar itibariyle kendileri için bir hayal gibi görünüyor.
    Ayrıca üniversite gençliğinin sadece %27'si emekli olacağı zaman geçim sıkıntısı çekmeyeceğini düşünmekte iken %73'ü geçim sıkıntısı çekeceğini veya emin olmadığını ifade etti. Bu durum da gençlerin gelecek endişesini ve ümitsizliğini ortaya koymakta.

‘Sigortasız çalışmam!’ diyorlar
Araştırmada üniversiteli gençlerin sigortasız çalışıp çalışmama eğilimi de ölçülmeye çalışıldı ve bu amaçla da işverenleri sigortasız çalışmalarını isterse kabul edip etmeyecekleri soruldu. Bu soruya gençlerin %80,6'sı sigortasız çalışmayı kabul etmeyecekleri şeklinde cevap verirken %19,4'ü kabul edeceklerini ya da emin olmadıklarını ifade ettiler.
    Buna karşın sosyal güvenlik ahlak düzeyinin ölçülmesine yönelik sorulan tuzak sorularda gençlerin bu eğiliminin kırıldığı görüldü. Örneğin, işverenin daha fazla ücret vereceğini söylemesi halinde sigortasız çalışmayacağını söyleyenlerin oranı %69 oranında çıktı. Yani sigortasız çalışmama eğilimi maddi çıkar durumunda %80.6'dan %69'a geriledi.

Sahte sigortalı olabilirim! Primimi süresinde yatırmam!
Araştırmada üniversiteli gençlerin sadece %47.5'i bir işyerinden sahte sigortalı gösterilmeyi kabul etmeyeceğini ifade etti. Dolayısıyla gençler arasında sahte sigortalılık eğiliminin yüksek olduğu ve sosyal güvenlik ahlakı açısından olumsuz bir tablonun bulunduğu görüldü.
    Bunun yanı sıra gençlerin %37'si hak etmemesine karşın birilerine para vererek (yani rüşvetle) emekli olabileceğini ifade etti. Yine gençlerin %35'i daha az prim ve vergi ödemek için muhasebecisine talimat verebileceğini, daha fazla ücret verse de işçisini asgari ücretten SGK'ya bildireceğini ve aylığının kesilmemesi için yalan beyanda bulunabileceğini belirtti.
    Gençlerin %43'lük bir kesimi ise sürekli çıkan af yasaları nedeniyle vergi ve primlerini süresinde ödemeyi düşünmediklerini ifade ettiler. 

Kimse sosyal güvenlik sisteminden memnun değil
Araştırma, üniversite gençliğinin sosyal güvenlik sisteminden memnun olmadığını da ortaya koydu. Nitekim katılımcıların sadece %20'si sosyal güvenlik sisteminin iyi işlediğini düşünmekte iken %80'i sistemin kötü işlediğini ya da emin olmadığını belirtti.
    Aynı şekilde üniversite gençliğinin %29'u sağlık sisteminden memnun olduğunu belirtirken, sadece %8.6'sı emekli aylıklarının yeterli seviyede olduğunu düşünmekte. Bunun yanı sıra ülkemizde toplanan primlerin doğru harcandığına inanan gençlerin oranı ise sadece %10.

Sosyal güvenlik gençlere daha iyi anlatılmalı
Üniversiteli gençlerin sosyal güvenlik ahlak düzeylerini tespite yönelik sorulan sorulara verilen olumlu cevap oranlarının ortalaması alındığında ortalama ahlaklı eğilim oranı % 65.6 olarak çıkmakta. Dolayısıyla gençlerin ortalama %34.4'ü sosyal güvenlik yükümlülükleri karşısında ahlaklı bir eğilim göstermiyor. Bu tablo orta ve uzun vadede kayıtdışılık ile sosyal güvenlik suiistimallerine yönelik ülkemizdeki olumsuz tablonun değişmeyeceği varsayımını da kuvvetlendiriyor.

İş ahlakını es geçmeyin
Üniversite gençliğinin uzun vadeli düşünceden uzak durması ve bunun da dolaylı olarak kayıtdışı çalışmaya yönelmelerine neden olması hususu göz önünde bulundurularak sosyal güvenliğin uzun vadeli faydalarından, gerekliliğinden ve sağladığı haklardan yola çıkarak gençlerin bilinçlendirilmesi gerekli. Bunun yanı sıra sosyal güvenlik suiistimallerinin gerek bireysel gerekse de toplumsal zararları gençlere anlatılmalı. Çünkü sadece haklar ve faydalar açısından bilinçlendirmenin ahlaki davranışlar üzerindeki etkisi çok kısıtlı. Bu sebeple eğitimler her iki yönüyle ele alınarak verilmeli.

(Kaynak: Meydan Gazetesi | 30.09.2015)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.