Doç. Dr. Hakan ÜZELTÜRK - Vergi iadesinden bütçe açıklarına

Bütçe sonuçlarının açıklanması bazı sıkıntıları da birlikte getirdi. 2007 senesinin ilk 8 ayında bütçe açığı 8.4 milyar YTL oldu. Vergi gelirleri de belirlenen hedeflerin gerisinde gözüküyor. Problemlerden bir tanesi hedeflerin belirlenmesi olarak gözükmektedir. Hedefler ve gerçekleşmeler farklı kurumlar bünyesinde farklı şekillerde oluştuğundan birbirine de uymamaktadır. Buna vergi toplanmasındaki klasik problemleri de ekleyince hedefler tutması zordur. Aslında tutmayacağı çok önceden de belli olmuştu. Oran indirimi de dahil olmak üzere seçim yatırımlarının bu gerçekleşmemede etkisi büyük olmasına rağmen mesele sadece seçimler değildir. Dünya gazetesindeki ilk köşe yazımızda da belirttiğimiz üzere ücretlilere vergi iadesinin kaldırılması çok önemli bir etkendir. Telekom ve TMSF tahsilatları da dahil edilince bütçe açığı rakamlarının aslında kötünün iyisi olduğu görülecektir. Rakamların açıklanmasındaki gecikme de bu kötü rakamlardan kaynaklanmaktadır. Sene sonundaki bütçe açıkları hedeflerinin de bugünkü rakamlar itibarıyla tutması mümkün görünmemektedir.

Vergi gelirlerinin önemli bir kısmını sağlayan KDV ve ÖTV rakamlarındaki gerçekleşmelerin yol açtığı bütçe açığının rakamla ilgili sıkıntıları dışında toplum yapısında çok daha önemli sonuçlar da gerçekleşmektedir. Bunlardan bir tanesi de fiş-fatura toplama alışkanlığının kaybolduğu gerçeğidir. Bu konuda zaten daha önce de bu toplumda bu yönde bir alışkanlık olmadığı iddia edilebilir. Doğrudur da. Fakat en azından vergi iadesi müessesesi bunu bir ölçüde sağlamaktaydı. Vergi güvenlik müesseseleri zaafiyetinin yaşandığı vergi mevzuatı ve sistematiği içerisinde o haliyle vergi iadesi vergi kaçakçılığına karşı küçük de olsa mükellefler bakımından bir semboldü. Ancak doğru önlemler alınmadan kaldırılması hatalı olmuştur.

Sene başında sonucun bu şekilde olacağı söylendiğinde bunun doğru olmadığını söyleyenlere en iyi cevap yazılanlar dışında herhalde bütçe gerçekleşme rakamlarıdır. Her ne kadar sene başında idare ve bazı uzmanlar bu görüşleri ileri sürseler de bugün aksi yönde bir çaba harcandığı anlaşılmaktadır. Bu hafta başında Dünya Gazetesi'nde yer alan habere göre idare belge düzenine ait denetimlere başlanmasına karar vermiştir. Zira vergi dairesi başkanları da belge toplamadaki büyük düşüşe dikkat çekmişlerdir. Bunun için bütçe sonuçlarının beklenmesine gerek olmadığı o kadar aşikârdı ki. Yine de hatanın neresinden dönerseniz kârdır derler. Tabii dönülebilecek midir, göreceğiz. İdarenin bu konuda alışverişlerde fiş alınmasını teşvik için uyarı tabelaları asmayı planladığı da söylenmektedir. Herhalde bu konu tabela asmaktan çok daha ciddi önlemlerin alınması gereken bir konudur. Aslında bu bir zihniyet meselesidir. Hem idare hem de mükellefler bakımından anlayış değişikliğine ve istikrarlı düzenleme ve uygulamalara ihtiyaç bulunmaktadır.

Bütçe rakamlarındaki ilk sekiz ayda görülen sıkıntılar DPT raporlarıyla da ortaya konmuştur. Yıl sonu bütçe hedeflerinin yakalanmasında önemli bir risk olduğunu belirten DPT vergi gelirlerindeki düşmeye de dikkat çekmektedir. Bu durumdan anlaşılması gereken idarenin bırakın mükellefi ve yazılan yazıları devletin diğer kurumlarının uyarılarına karşı da bir önlem almadığıdır. Hatta bunun da ötesinde vergi sistemi bakımından oldukça zayıf dengelerin söz konusu olduğu, vergi bilincinin vergi sisteminin bütün aktörleri bakımından tam olarak oluşmadığı bir ülkenin kırılma noktalarının bile tam olarak anlaşılmadığı görülmektedir. Bu durumda sadece vergi gelirlerinin toplanmasında değil vergi stratejilerinin belirlenmesinde ve kararların alınmasında da önemli hatalar söz konusu olabilmektedir.

Yeni bütçe rakamları bakımından da konu oldukça önem taşımaktadır. 2008 senesinde de bütçe açıklarına sebebiyet verilmemesi için vergi politikalarında belirlenecek tercihler, ulaşılacak hedefler ve tahsilât konusunda çok iyi çalışmak gerekmektedir.

(Kaynak: Dünya Gazetesi | 28.09.2007)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.