Kısa Çalışma ve Kısa Çalışma Ödeneği Kime Nasıl Yarar Sağlar? / Şevket Tezel

 Kısa çalışma genel ekonomik kriz veya zorlayıcı nedenler karşısında zor durumda kalan işverenin, bir süreliğine bu uygulamadan yararlanarak işlerini düzeltmesi ve böyle dönemleri daha hafif bir şekilde atlatmasını amaçlayan bir uygulama.

4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu’nun Ek-2. maddesinde kısa çalışma “işverenin genel bir ekonomik kriz veya zorlayıcı bir nedenle geçici bir süre için faaliyeti kısmen ya da tamamen durdurması veya haftalık çalışma sürelerini önemli ölçüde azaltması”olarak ifade ediliyor.

Yani kısa çalışmanın, biri işyerindeki faaliyetin kısmen veya tamamen durdurulması; diğeri ise işyerindeki faaliyet devam etmekle birlikte, haftalık çalışma sürelerinin önemli ölçüde altında çalıştırılma olmak üzere iki şekilde karşımıza çıkması mümkün bulunuyor.

 

Şu anki durum nedir?

 

Kısa Çalışma Ödemeleri
		(Bin TL)
DÖNEMLER	HAK EDEN KİŞİ SAYISI	ÖDEME MİKTARI
2009	190.223	162.506
2010	27.147	39.194
2011	5.821	4.244
2012	2.840	3.003
2013	978	824
2014	66	74

2015 yılında ise sadece Şubat ayında 666 kişiye 132.339 TL kısa çalışma ödemesi yapılmış bulunuyor. Bu da 2014 yılı sonu ve 2015 yılı başında önemli sayıda işyerinin zor duruma düştüğünü gösteriyor.  Zira 2015 yılı ilk iki ayındaki bu rakam 2010 yılından öncesine göre en çok sayıda kısa çalışma uygulamasıyla karşılaşacağımızı da haber veriyor.

İşçinin kısa çalışma ödeneğinden yararlanabilmesi hangi koşulların varlığına bağlıdır?

4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanununa göre sigortalı sayılan kişileri hizmet akdine tabi olarak çalıştıran işverenin, genel ekonomik, sektörel veya bölgesel kriz ile zorlayıcı sebeplerle işyerindeki haftalık çalışma sürelerini geçici olarak önemli ölçüde azaltması veya işyerinde faaliyeti tamamen veya kısmen geçici olarak durdurması hallerinde, işçilere kısa çalışma ödeneği ödenmesi gerekiyor.

Kısa çalışma uygulaması bakımından “Genel Ekonomik Kriz”

Ulusal veya uluslararası ekonomide ortaya çıkan olayların, ülke ekonomisi ve dolayısıyla işyerini ciddi anlamda etkileyip sarstığı durumlardır.

Kısa çalışma uygulaması bakımından “Bölgesel Kriz”

Ulusal veya uluslararası olaylardan dolayı belirli bir il veya bölgede faaliyette bulunan işyerlerinin ekonomik olarak ciddi şekilde etkilenip sarsıldığı durumlardır.

Kısa çalışma uygulaması bakımından “Sektörel Kriz”

Ulusal veya uluslararası ekonomide ortaya çıkan olaylardan doğrudan etkilenen sektörler ve bunlarla bağlantılı diğer sektörlerdeki işyerlerinin ciddi anlamda sarsıldığı durumlardır.

Kısa çalışma uygulaması bakımından “Zorlayıcı Sebepler”

İşverenin kendi sevk ve idaresinden kaynaklanmayan, önceden kestirilemeyen, bunun sonucu olarak bertaraf edilmesine olanak bulunmayan, dışsal etkilerden ileri gelen, geçici olarak çalışma süresinin azaltılması veya faaliyetin tamamen veya kısmen durdurulması ile sonuçlanan deprem, yangın, su baskını, salgın hastalık, seferberlik ve benzeri nedenlerdir. (Suriye’deki iç savaş, Japonya'da yaşanan tsunami ve deprem gibi dışsal nedenler bu gerekçe kapsamına giriyor.)

Kısa çalışma için başvuru nasıl yapılır?

Genel ekonomik, sektörel veya bölgesel kriz ile zorlayıcı sebeplerle işyerinde kısa çalışma yapılmasını talep eden işveren, İş-Kur birimine, varsa toplu iş sözleşmesi tarafı sendikaya yazılı bildirimde bulunur.

İşveren bildiriminde;

a) Genel ekonomik, sektörel veya bölgesel kriz ile zorlayıcı sebeplerin işyerine etkilerini ve zorlayıcı sebebin ne olduğunu,

b) İşyerinin unvanını, adresini, varsa toplu iş sözleşmesi tarafı sendikayı ve sosyal güvenlik işyeri sicil numarasını,

c) Varsa iddiasını kanıtlayıcı somut belgeleri

belirtmek zorundadır.    

İnceleme esnasında; kısa çalışma yaptırılacak işçilere ilişkin bilgileri içeren liste, işveren tarafından İş-Kur’ca belirlenen formatta hazırlanarak, manyetik ve yazılı ortamda İş-Kur yetkilisine teslim edilir.

Kısa çalışma ödeneği işveren için ne anlama gelmektedir?

Kısa çalışma ödeneği verilmesi durumunda işveren bu ödeneğin devamı süresince;

• İşçilere ücret ödeme yükümlülüğünden,
• İşveren sigorta primi ödeme yükümlülüğünden,
• Gelir vergisi ödeme yükümlülüğünden

            kurtulmuş olmaktadır.

Kısa çalışma ödeneği nasıl hesaplanır?

Günlük kısa çalışma ödeneğinin miktarı, 4857 sayılı İş Kanunu’nun 39. maddesine göre uygulanan aylık asgari ücretin brüt tutarının % 150’sini geçmemek üzere, sigortalının son on iki aylık prime esas kazançları dikkate alınarak hesaplanan günlük ortalama brüt kazancının % 60’ı oluyor.

 

Örnek; Son dört aylık prime esas kazançların aylık ortalaması, 1201,50 - 1.500,00 - 3500,00 – 6000 TL olan dört sigortalının alacağı kısa çalışma ödeneği miktarı şu şekilde hesaplanır.

 

	Son Dört Aylık Prime Esas Kazançların Ortalaması	Hesaplanan Kısa Çalışma Ödeneği Miktarı	Damga Vergisi %0,759	Ödenecek Net Kısa Çalışma Ödeneği Miktarı
Son 4 Ay Aylık Ort. 1.201,50 TL	1.201,50 x %60	720,90	5,47	715,43
Son 4 Ay Aylık Ort. 1.500 TL	1.500,00 x%60	900,00	6,83	893,17
Son 4 Ay Aylık Ort. 3.500 TL	3.500,00 x %60	1802,25*	13,68	1788,57*
Son 4 Ay Aylık Ort. 6.000 TL	6000,00 x %60	1802,25*	13,68	1788,57*

 

" Görüleceği üzere son dört aylık kazancı ortalama 3500 TL ve 6000 TL olan bir işçilerin kısa çalışma ödeneği aslında rakamsal olarak daha fazla çıkarken bu konudaki üst sınırı aşamadığı için 1201,50x%150=1802,25 TL’de kalmaktadır.

Kısa çalışma ödeneği nasıl ödenir?

Kısa çalışma ödeneğinin süresi üç ayı aşmamak üzere kısa çalışma süresi kadardır ve işyerinde uygulanan haftalık çalışma süresini tamamlayacak şekilde, çalışılmayan süreler için aylık olarak hesaplanır.

Kısa çalışma ödeneği, ekonomik gelişmelerin işyerinin faaliyetleri üzerine etkileri doğrultusunda uygunluk tespitinde belirtilen süreyi aşmamak kaydıyla fiilen gerçekleşen kısa çalışma süresi üzerinden verilir.

Kısa çalışma ödeneğinin süresi üç ayı aşmamak kaydıyla kısa çalışma süresi kadardır ve kısa çalışma ödemeleri, hak edilen işsizlik ödeneğinden mahsup edilmektedir. Kısa çalışma ödeneğinin süresini altı aya kadar uzatmaya ve işsizlik ödeneğinden mahsup edilip edilmeyeceğini belirlemeye Bakanlar Kurulu yetkili bulunuyor.

Zorlayıcı sebeplerle işyerinde kısa çalışma yapılması halinde, ödemeler 4857 sayılı Kanun’un 24. maddesinin (III) numaralı bendinde ve 40. maddesinde öngörülen bir haftalık süreden sonra başlar. Bu bir haftalık süre içerisinde ücret ve prim yükümlülükleri işverene aittir.

İşçinin kısa çalışma ödeneği aldığı süre için 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu gereği ödenecek sigorta primi, İşsizlik Sigortası Fonu tarafından SGK’ya aktarılır.

Kısa çalışma ödeneğinin, işçinin kendisine, aylık olarak her ayın sonunda ödenmesi gerekiyor.

Kısa çalışma ödeneği haczedilebilir mi?

Kısa çalışma ödeneği nafaka borçları dışında haciz veya başkasına devir veya temlik edilemez.

Kısa çalışma ödeneği alınan dönemde sağlık yardımı verilir mi?

5510 sayılı Kanun gereği kısa çalışma ödeneği alınan sürede, işçi genel sağlık sigortası kapsamındadır. Bu sebeple sağlık hizmetlerinden ve diğer haklardan genel sağlık sigortalısı ile bakmakla yükümlü olduğu kişiler yararlandırılıyor. Böylece kısa çalışma ödeneği alan işçi ve bakmakla yükümlü olduğu kişilerin ödenek alınan sürede hastalık ve analık sigortası yardımlarından yararlanmaları amaçlanıyor.

(Kaynak: alitezel.com | 25.05.2015)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.