YMM Vedat ÖZDAN - Optimum nakit akımı ve KDV planlaması

Türkiye'de yapılan ticari, sınai, zirai ve mesleki faaliyetler katma değer vergisine tabidir. Katma değer vergisi tahakkuk esasına dayanır. Kanun, bedelin tahsiliyle ilgilenmez. Serbest meslek kazançlarında tahsil esasıyla katma değer vergisinde vergiyi doğuran olay arasında bu nedenle ihtilaf vardır. Bu ihtilaf haricinde nakit akımını mevzuat olanaklarından yararlanarak ayarlamak mümkündür.

Nakit akımında denge neden önemlidir?

Bir işletme, nakit giriş ve çıkışlarını nakit akım tablosu yardımıyla izler. Teferruatı ihmal edersek işin özü şudur: Aylık nakit akım tablosu bakiyelerinin yıl sonu toplamı kasa ve banka mevcudunuzu verir. İstediğiniz kadar kârlı olun nakit akımını iyi ayarlayamazsanız zora düşersiniz. Dünya böyle! Nakit problemi yaşamak prestij kaybına yol açar. Çünkü dengesizlik sirayet eder. Size "mal" satanın da, kredi verenin de hatta emek verenin de bir "nakit dengesi" vardır. Bir Kopenhag kriteri olan "işleyen bir piyasa ekonomisine sahip olmak" bu nedenle "ahde vefa" ilkesine dayanır.

Bir profesyonelseniz arızi dahi olsa şirketinizde yaşanan nakit sıkıntısı, hakkınızda menfi kayıt düşülmesine vesile olur. Daha da ileri gidelim: Elinizdeki nakdi, alternatif kullanım alanlarına göre daha "düşük getirili" bir "harcama" kaleminde kullanıyorsanız, yine "sorun" var demektir. Aşırıya kaçan yardımcı madde, hammadde ve mamul stoku, nakit yönetiminin zayıflığına (poor) karinedir. Çünkü ne olursa olsun "aşırı stok"un bir finansman maliyeti vardır. "İsraf" kadar "aşırı ihtiyat" da kınanır. Dönem başındaki kasa ve banka mevcudu veriyken nakit akım tablosunda bizi, ay içindeki nakit giriş ve çıkış kalemleri ilgilendirir. Bu kalemlerin hepsinde KDV yoktur, ama KDV'li kalemleri kullanarak nakit akım dengesinde iyileşme sağlanabilir. Bu da bir KDV risk yönetimi, KDV planlaması, bütçe tasarımı ve nakit dengesinin doğru tahmin (forecast) edilmesi işidir.

Sağlıklı nakit bütçesi nedir? Neden gereklidir?

Bütçelemede genelde standart maliyetler kullanılır. Satışların doğru tahmini kilit öneme sahiptir. İmalatçıysanız, ki öyle varsayalım, satış tahminlerinize göre hammadde, yardımcı malzeme ve dolaysız işçilik bütçeleriniz hazırlanır. Gerçekleşen maliyetler ile standart maliyetler arasındaki standart sapma ne kadar düşükse bütçe o kadar sağlıklıdır. KDV riskinizi ne kadar iyi yönetirseniz yönetin, bütçeniz ne kadar sağlıklı olursa olsun nakit akımınız buna rağmen optimum dengeden uzak olabilir. "Optimum denge nedir?" sorusuna değişik cevaplar vererek kurulmuş modeller vardır. Ama bu modellerin hepsi satış hacminin doğru tahminine dayanır. W. Baumol Modeli, Miller-Orr Modeli... Hangi modeli seçerseniz seçin her ay için sürekli güncellenen (update) bir nakit bütçesiniz olmalı.

KDV, nakit akımınızı nasıl etkiler?

Nakit dengenizi çok başarılı tahmin etmiş olsanız, mevzuata yüzde 100 oranından uygun olsanız, daha geniş bir ifadeyle KDV riskiniz sıfır olsa dahi mevzuat olanaklarından yararlanarak nakit dengesinde etkinlik artırıcı ayarlamalar yapabilirsiniz. "Nakit Akım Tablonuzda" bazı kalemler "İndirilecek KDV", bazı kalemlerse "Hesaplanan KDV" rakamlarınızı etkiler. Bu yolla "Ödenecek KDV" ve/veya "Sonraki Döneme Devreden KDV" rakamlarınızın büyüklüğünü ayarlayabilirsiniz.

KDV'li nakit giriş ve çıkışları nelerdir?

"Nakit Akım Tablosu"nda bir işletmenin KDV tahsil ederek nakit girişi sağlayacağı işlemleri şunlardır:

" Mal/hizmet/sabit kıymet satışları.

Aynı işletmenin KDV ödemek suretiyle nakit çıkışına neden olan işlemleri ise şunlardır:

" Sabit kıymet, mal, hammadde ve yardımcı malzeme alışları,

" Fason işçilik bedelleri,

" Genel yönetim giderleri,

" Genel üretim giderleri.

Burada bizi ilgilendiren ödemeleri nakit yapmak ya da borçlanmak arasında yapılacak bir tercihle nakit dengesini sağlamak değildir. Peşinde olduğumuz şey "ceteris-paribus" ödenecek KDV rakamınızı azaltarak nakit dengenizi iyileştirmektir.

KDV ödeme döngüsünü nasıl kontrol edebilirsiniz?

Unutmayın: Amacınız nakit giriş-çıkışlarını miktar ve zaman itibariyle dengede tutmaksa, KDV'nin de buna katkısı olabilir. Basit ama gerçek, KDV ödemelerinizi kısmen de olsa ertelemek veya azaltmak elinizde. Bunun değişik yolları vardır. Örnek: İçinde bulunduğunuz ay içinde bir nakit sıkışıklığı varsa "Dahilde İşleme İzin Belgesi" veya "Geçici Kabul İzin Belgesi" (Belge) alarak hammadde ve yardımcı madde tedarikini hem yurtiçinden, hem de yurtdışından KDV ödemeksizin yapabilirsiniz. Aynı şekilde makine-teçhizat alımlarınızı "Yatırım Teşvik Belgesi"yle KDV ödemeksizin yapabilir veya finansal kiralama yoluyla indirimli orandan da temin edebilirsiniz. İzleyen ay içinde ödenecek KDV'niz varsa içinde bulunulan ay içinde hammadde ve yardımcı madde stokunuzu artırabilirsiniz; vesaire...

KDV planlaması: İade varsa ne yapmalı?

Bir işletmenin nakit akımını etkileyen en önemli etken KDV iadesidir. İade olabilmesi için, iade hakkının doğduğu vergilendirme döneminden iade talep edilen tarihe kadarki her vergilendirme döneminde "Sonraki Döneme Devreden KDV" çıkmalıdır. Bir başka deyişle hiçbir vergilendirme döneminde "Ödenecek KDV" çıkmamalıdır. KDV planlamasında temel değişken stok devir hızıyla oynamaktır. Kimi zaman optimum nakit dengesi için stok devir hızınızın artması dahi gerekebilir. Bu nedenle iade sürecinin iyi yönetilmesi icap eder. İade sürecinizi en kısa sürede nasıl sonuçlandırabilirsiniz? Satışını yaptığınız mal ya da hizmet için yüklendiğiniz KDV'nin iadesi mümkünken nakit akımlarınızı nasıl yönetmelisiniz? Belgeniz varsa, istisna veya indirimli oran kapsamındaki satışlarınız için hammadde ve yardımcı madde tedariklerinizi belgeli mi, yoksa belgesiz mi yapmalısınız? Hammadde ve yardımcı madde tedarikini ne zaman ve ne miktarda yapmalısınız? İade almak için ne zaman başvurmak en rasyoneldir? Potansiyel vergi borçlarınız için şimdiden mahsuben iade talep edebilir misiniz? Bu ve buna benzer soruların cevapları vardır ve bu cevaplar meslek sırrı değildir.

(Kaynak: Dünya Gazetesi | 19.09.2007)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.