Kurumlar Vergisi Matrahının Hesaplanması / Mehmet Emin Akyol

 I- GİRİŞ

Tekdüzen Hesap Planına göre tespit edilen kâr, ticari kâr olup vergi matrahı olan mali kârdan farklı bir tutardır. Bu nedenle kurumlar vergisi mükellefleri kurum kazancı üzerinden ödenecek vergiyi bulurken, mali kârı ayrıca hesaplamak durumundadır. Tekdüzen Hesap Planına göre bilanço düzenlenirken dönem kârı üzerinden ödenecek vergiler hesaplanıp kayda alınacağından bilanço çıkarılması aşamasında bu hesaplamanın yapılması gerekir.

Kurumlar vergisi mükellefleri ticari kârdan hareketle mali kârın tespitine ilişkin hesaplamayı kurumlar vergisi beyannamesi üzerinde de yapmaktadır. Kurumlar vergisi beyannamesi bu esasa göre hazırlanmış olup, ticari kâra yapılan ilave ve indirimlerle kurumlar vergisi matrahının hesaplanmasını da göstermektedir.

II- KURUMLAR VERGİSİ MATRAHININ HESAPLANAMSI 

Ticari kârdan hareketle kurumlar vergisi matrahı olan mali kârın ve ödenecek kurumlar vergisi tutarının hesaplanması aşağıda tabloya göre ve bu tabloda yer alan sıra dahilinde yapılmalıdır.

TİCARİ KÂR VEYA ZARAR (690 DÖNEM KÂRI VEYA ZARARI HESABININ BAKİYESİ )

(+)  KANUNEN KABUL EDİLMEYEN GİDERLER

(+)  TİCARİ KÂRA YAPILACAK DİĞER İLAVELER

1- Emisyon primleri ,           2- Gider yazılan sponsorluk harcamaları,           3- Gider yazılan bağış ve yardımlar.

(-)  TİCARİ KÂRDAN YAPILACAK İNDİRİMLER

1- Senetsiz borçlar için hesaplanan reeskont faiz gelirleri,          2- Önceki dönemde, senetsiz alacaklar için hesaplanan reeskont faiz giderleri,          3- Karşılık ayrılmış kıdem tazminatlarından yıl içinde ödenen tutarlar,          4- Personele dağıtılan temettü tutarı,          5- VUK’da öngörülmeyen karşılık giderlerinden dönem içinde 644-Konusu Kalmayan              Karşılıklar Hesabına kaydedilen tutarlar.

 

 

(-)

ZARAR OLSA DAHİ İNDİRİLECEK İSTİSNA KAZANÇLAR

1- Tam mükellefiyete tabi başka bir kurumun sermayesine katılma nedeniyle elde edilen kazançlar, 2- Tam mükellefiyete tabi başka bir kurumun kârına katılma imkanı veren kurucu senetleri ile diğer intifa senetlerinden elde edilen kâr payları, 3- Tam mükellefiyete tabi girişim sermayesi yatırım fonu katılma payları ile girişim sermayesi yatırım ortaklıklarının hisse senetlerinden elde ettikleri kâr payları. 4- Kanuni ve iş merkezi Türkiye’de bulunmayan anonim ve limited şirket niteliğindeki şirketlerin sermayesine iştirak eden kurumların, bu iştiraklerinden elde ettikleri ve öngörülen şartları taşıyan iştirak kazançları, 5- Tam mükellef anonim şirketlerin, en az iki tam yıl süreyle aktiflerinde yer alan yurt dışı iştirak hisselerinin elden çıkarılmasından doğan kazançlar, 6- Anonim şirketlerin kuruluşlarında veya sermayelerini artırdıkları sırada çıkardıkları payların bedelinin itibari değeri aşan kısmı,  7- Menkul kıymet yatırım fonları veya ortaklıklarının portföy işletmeciliğinden doğan kazançları, 8- Portföyü Türkiye’de kurulu borsalarda işlem gören altın ve kıymetli madenlere dayalı yatırım fonları veya ortaklıklarının portföy işletmeciliğinden doğan kazançları, 9- Kurumların en az iki tam yıl süreyle aktiflerinde yer alan taşınmazlar ve iştirak hisseleri ile aynı süreyle sahip oldukları kurucu senetleri, intifa senetleri ve rüçhan haklarının satışından doğan kazançların % 75’lik kısmı, 10- Taşınmazların; kaynak kuruluşlarca, kira sertifikası ihracı amacıyla varlık kiralama şirketlerine satışı ile  6361 sayılı Finansal Kiralama, Faktoring ve Finansman Şirketleri Kanunu kapsamında geri kiralama amacıyla ve sözleşme sonunda geri alınması şartıyla, finansal kiralama şirketlerine satışı ve varlık kiralama ile finansal kiralama şirketlerince taşınmazın devralındığı kuruma satışından doğan kazançların tamamı,  11- Bankalara veya Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu’na borçlu durumda olan kurumların sahip oldukları taşınmazlar, iştirak hisseleri, kurucu senetleri ve intifa senetleri ile rüçhan haklarının satış kazancı, 12- Kurumların yurt dışında bulunan işyerleri veya daimî temsilcileri aracılığıyla elde ettikleri kurum kazançları, 13- Yurt dışında yapılan inşaat, onarım, montaj işleri ile teknik hizmetlerden sağlanarak Türkiye’de genel sonuç hesaplarına intikal ettirilen kazançlar, 14- Okul öncesi eğitim, ilköğretim, özel eğitim ve orta öğretim özel okulları ile Bakanlar Kurulunca vergi muafiyeti tanınan vakıflara veya kamu yararına çalışan derneklere bağlı rehabilitasyon merkezlerinin işletilmesinden elde edilen kazançlar, 15- Teknoloji Geliştirme Bölgelerinde elde edilen kazançlar (4691 sayılı Kanun Geç.  md.2), 16- Türk Uluslararası Gemi Siciline kayıtlı gemilerin işletilmesinden ve devrinden elde edilen kazançlar (4490 sayılı Kanun md. 12), 17- Serbest bölgelerden elde edilen kazançlar (3218 sayılı Kanun md. 3/a), 18- 5300 sayılı Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Kanunu kapsamında düzenlenen ürün senetlerinin elden çıkarılmasından doğan kazançlar (GVK geçici md. 76).

(=)

(Bu aşamada ulaşılan sonuç negatif olursa, bu tutar gelecek yıla geçmiş yıl 
zararı olarak devreder.)

(-)

ZARAR MAHSUBU

1- Kurumun faaliyetinden doğan geçmiş yıl zararları,            2- Devir veya tam bölünme yoluyla devralınan kurum zararları            3- Yurt dışı zararları.

                                                                             (-)

KAZANCIN BULUNMASI HALİNDE İNDİRİLECEK İSTİSNA KAZANÇLAR

1- Risturn İstisnası

(-)

KAZANCIN BULUNMASI HALİNDE UYGULANACAK DİĞER İNDİRİMLER

1- Ar-Ge İndirimi,           2- Sponsorluk Harcamaları,           3- Bağış ve Yardımlar,              4- Girişim Sermayesi Fonu,           5- Yurt Dışında Mukim Kişi ve Kurumlara Verilen Hizmet Kazançlarına İlişkin İndirim.

(-)

YATIRIM İNDİRİMİ

(=)

KURUMLAR VERGİSİ MATRAHI

 

III- KURUMLAR VERGİSİ MATRAHININ HESAPLANMASINDA ÖZELLİK ARZ EDEN HUSUSLAR

A-TİCARİ KÂRA YAPILACAK DİĞER İLAVELER

Anonim şirketlerin kuruluşlarında veya sermayelerini artırdıkları sırada çıkardıkları hisse senetlerinin itibari değerlerinin üzerinde elden çıkarılmasından sağlanan kazançlar, kurumlar vergisinden istisna bulunmakta ve bu kazançlar uygulamada emisyon primi olarak adlandırılmaktadır. Emisyon primleri 520- Hisse Senedi İhraç Primleri Hesabında izlenmekte ve gelir tablosuna aktarılmadan bilançoda yer almaktadır. Bu nedenle beyanname üzerinde ticari kâra eklenmeli daha sonra istisna kazanç olarak indirim konusu yapılmalıdır.

KVK’nın 10. maddesi kurumlar vergisi matrahının tespitinde; kurum kazancından yapılacak bazı indirimlerin beyanname üzerinde ayrıca gösterileceğini hükme bağlamıştır. Bu nedenle söz konusu indirim kalemlerinden dönem içinde gider yazılmış olanların ticari kâra eklenmesi ve beyanname üzerinde ayrıca indirim konusu yapılması gerekmektedir. KVK’nın 10. maddesi dikkate alındığında bu kapsamda ticari kâra eklenecek kalemlerin sponsorluk harcamaları ile beyanname üzerinde indirim konusu yapılacak bağış ve yardımlar olduğu ortaya çıkmaktadır.

B- TİCARİ KÂRDAN YAPILACAK İNDİRİMLER

Senetsiz borçlar ve verilen vadeli çekler için hesaplanan reeskont faiz gelirleri mali kâra dahil edilmez. Bu nedenle söz konusu gelirlerin ticari kârdan indirilmesi gerekir. Ayrıca önceki dönemde senetsiz alacaklar ve hatır senetleri için hesaplanan reeskont faiz giderleri, takip eden dönem başında gelir kaydedilir. Bu tür faiz gelirlerinin de ticari kârdan indirilmesi gerekir.

Tekdüzen Hesap Planına göre, karşılık giderleri iptal edildikçe “644-Konusu Kalmayan Karşılıklar Hesabı” aracılığıyla “690-Dönem Kâr veya Zararı Hesabı”na alacak kaydedilir. Tekdüzen Hesap Planı uyarınca ayrılıp VUK’da öngörülmeyen karşılık giderleri ayrıldıkları dönemde ticari kâra eklenerek vergilenir. Bu tür karşılıklar iptal edildikleri ve 644-Konusu Kalmayan Karşılıklar Hesabına kaydedildikleri dönemde ticari kâra dahil olacaklarından mükerrer vergilemeyi önlemek için bu dönemde ticari kârdan indirilmelidir.

Tekdüzen Hesap Planı ve SPK kıdem tazminatlarının karşılık ayrılarak giderleştirilmesini öngörmektedir. Ancak vergi kanunları kıdem tazminatlarında gider kaydını sadece ödeme halinde kabul etmektedir. Tekdüzen Hesap Planına göre kıdem tazminatları karşılık ayrılarak giderleştirilmişse, ödeme aşamasında tekrar gider kaydı muhasebe tekniği olarak mümkün olmamaktadır. Daha önceden ayrılan kıdem tazminatı karşılıkları kanunen kabul edilmeyen giderler olarak mali kâra dahil olacağından, karşılık ayrılmış kıdem tazminatlarından yıl içinde ödenen tutarların ayrıca ticari kârdan indirilmesi gerekir.

Kâr dağıtımında personele verilen temettü ücret olarak değerlendirilmekte ve ilgili olduğu dönemin kazancından indirilebilmektedir. Ancak yapılan ödemelerin ilgili dönemin kayıtlarına intikali fiilen mümkün olmamaktadır. Bu nedenle personele dağıtılan temettü tutarının kurumlar vergisi beyannamesinde indirim konusu yapılması mümkün bulunmaktadır.

C- DÖNEM FAALİYET SONUCU ZARAR OLSA DAHİ İNDİRİLECEK İSTİSNA KAZANÇLAR

İstisnalar, vergiye tabi olmakla birlikte, muhtelif gerekçelerle vergilemeye konu edilmeyen kazançlardır. Kurumlar vergisinden istisna edilen kazançlar KVK’nın 5. maddesinde düzenlenmiş olup, KVK dışındaki bazı kanunlarda da bir kısım kazançların kurumlar vergisinden istisna edilmesine ilişkin hükümler bulunmaktadır. İstisna kazançlardan risturn istisnası sadece kurum kazancının mevcut olması halinde uygulanırken, diğerleri kurumun faaliyet sonucu zarar olsa dahi indirim konusu yapılır. Kurumun faaliyet sonucu zarar olsa veya istisna uygulaması sonucunda zarar oluşsa dahi uygulanacak olan istisna kazançlar yukarıdaki tabloda yer almaktadır.

D- ZARAR MAHSUBU

Zarar mahsubu KVK’nın 9. maddesinde düzenlemiştir. Zarar mahsubu, zarar olsa dahi indirilecek istisna kazançlar düşüldükten sonra pozitif bir tutar kalırsa yapılabilir. Bu işlem sonucunda negatif bir tutara ulaşılmışsa, söz konusu tutar gelecek döneme devreden cari yıl mali zararını gösterir.

Kurum kazancından mahsup edilebilecek zararları aşağıdaki gibi gruplandırmak mümkündür:

1- Kurumların kendilerine ait geçmiş dönem zararları,

2- Devir veya tam bölünme hallerinde devralınan veya bölünen kurumların zararları,

3- Yurt dışı faaliyetlerden doğan zararlar.

KVK’nın 9. maddesinde kurumların, kurumlar vergisi beyannamesinde her yıla ilişkin tutarlar ayrı ayrı gösterilmek ve beş yıldan fazla nakledilmemek şartıyla geçmiş yılların beyannamelerinde yer alan zararları indirim konusu yapacakları hükme bağlanmıştır. Mahsup edilecek zarar tutarları, ilgili yılların kurumlar vergisi beyannamelerinde oluşan mali zararlardır.

Yine 9. maddede devir halinde devralınan kurumların devir tarihi itibarıyla öz sermaye tutarını geçmeyen zararları ile tam bölünme işlemi sonucu bölünen kurumun öz sermaye tutarını geçmeyen zararlarının da devralan kurumlarca mahsup edilebileceği hüküm altına alınmıştır. Bu halde zarar mahsubu devralınan veya bölünen kurumun devir veya bölünme tarihindeki öz sermayesi ile sınırlı olup, devir işleminin KVK’nın 20. maddesinin birinci fıkrası çerçevesinde, tam bölünme işleminin de aynı maddenin ikinci fıkrası kapsamında gerçekleştirilmesine bağlanmıştır. Ayrıca son beş yıla ilişkin kurumlar vergisi beyannamelerinin kanuni süresinde verilmiş olması ve devralınan kurumun faaliyetine devir veya bölünmenin meydana geldiği hesap döneminden itibaren en az beş yıl süreyle devam edilmesi koşulları da aranmaktadır.

KVK’nın 9. maddesinde, beş yıldan fazla nakledilmemek şartıyla yurt dışı faaliyetlerden doğan zararların da Türkiye’deki kurum kazancından mahsup edilmesine imkan tanınmıştır. Ancak, kazançları Türkiye’de kurumlar vergisinden istisna edilen faaliyetlere ilişkin yurt dışı zararlar bu uygulamanın dışında tutulmuştur.

Yurt dışı faaliyetlerden doğan zararlar, faaliyette bulunulan ülkenin vergi kanunlarına göre beyan edilen vergi matrahlarının zarar dahil, her yıl o ülke mevzuatına göre denetim yetkisi verilen kuruluşlarca rapora bağlanması ve bu raporun aslı ile tercüme edilmiş bir örneğinin Türkiye’deki ilgili vergi dairesine ibraz edilmesi halinde mahsup konusu yapılabilir.

Ayrıca, 6111 sayılı Kanun’un 6, 7, 8 ve 9. maddeleriyle yıllık gelir veya kurumlar vergisi beyannamesi vermek mecburiyetinde olan gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri ile katma değer vergisi mükelleflerine 2006, 2007, 2008 ve 2009 takvim yılları için matrah ve vergi artırımından yararlanabilme imkanı tanınmıştır. Bu imkandan yararlanan mükellefler için matrah artırımında bulunulan yıllarda beyan edilen zararların mahsubuna bazı sınırlamalar getirilmiş ve 6111 sayılı Kanun’un 6. maddesinin dokuzuncu fıkrasında, “Gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinin matrah artırımında bulundukları yıllara ait zararların %50’si, 2010 ve izleyen yıllar kârlarından mahsup edilmez.” hükmüne yer verilmiştir. Bu hükme göre; matrah artırımında bulunulan yıllara ait olup indirim konusu yapılamamış geçmiş yıl zararlarının yarısının 2010 ve müteakip yıl karlarından mahsubu söz konusu değildir.   

E- KAZANCIN BULUNMASI HALİNDE UYGULANACAK DİĞER İNDİRİMLER

KVK’nın 10. maddesinde kurumlar vergisi beyannamesi üzerinde ayrıca gösterilmek şartıyla, kurum kazancından sırasıyla aşağıdaki indirimlerin yapılacağı hükmüne yer verilmiştir. 

1- AR-GE İndirimi

KVK’nın 10/1-a maddesinde mükelleflerin işletmeleri bünyesinde gerçekleştirdikleri araştırma ve geliştirme harcamaları tutarının % 100’ü oranında hesaplanacak Ar-Ge indiriminin beyanname üzerinde indirim konusu yapılacağı hükme bağlanmıştır.  Bu indirime ilişkin uygulama esasları 1 seri numaralı KV GT’de açıklanmıştır. Ayrıca 5746 sayılı Kanun ile AR-GE indirimi farklı esaslarda yeniden düzenlenmiş ve bu halde uygulama esasları Araştırma ve Geliştirme Faaliyetlerinin Desteklenmesine İlişkin Uygulama ve Denetim Yönetmeliği ile düzenlenmiştir.

Mükellefler bu iki düzenlemeden birini seçip uygulayabilme hakkına sahiptir. AR-GE indirimi kazanç bulunması halinde uygulanacak indirimler arasında sayılmakla birlikte KVK’nın 10/1-a maddesinde matrahın yetersiz olması nedeniyle ilgili dönemde indirim konusu yapılamayan tutarın, sonraki hesap dönemlerine devredeceği hükme bağlanmıştır. Aynı yönde bir hüküm 5746 sayılı Kanun’da da yer almaktadır. Ayrıca bu halde devreden indirim tutarının yeniden değerleme oranında artırılması da söz konusudur.

2- Sponsorluk Harcamaları

KVK’nın 10. maddesinin birinci fıkrasının (b) bendine göre, 3289 sayılı Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü’nün Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun ile 3813 sayılı Türkiye Futbol Federasyonu Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun kapsamında yapılan sponsorluk harcamalarının sözü edilen kanunlar uyarınca tespit edilen amatör spor dalları için tamamı, profesyonel spor dalları için % 50’si beyanname üzerinde gösterilerek dönem kazancından indirilebilmektedir.

3- Bağış ve Yardımlar

Kurumlar vergisi mükelleflerinin beyanname üzerinde indirim konusu yapabilecekleri bağış ve yardımlar KVK’nın 10. maddesinin birinci fıkrasının  (c), (d), (e) ve (f) bentlerinde düzenlenmiştir. Ayrıca kurumların indirim konusu yapabilecekleri bağış ve yardımlar KVK’nın 10. maddesiyle de sınırlı değildir. KVK dışında bazı kanunlarda da yapılan bağış ve yardımların gider yazılacağı veya indirim konusu yapılacağına dair hükümler bulunmaktadır. Bağış ve yardım tutarının beyanname üzerinde indirilmesi ile gider olarak dikkate alınması arasında fark vardır. Beyanname üzerinde yapılan indirim dönem kazancı ile sınırlıdır ve kazanç yeterli değilse bağış ve yardımın indirilemeyen tutarı gelecek dönemlerde dikkate alınmaz. Gider yazma halinde ise bağış ve yardım nedeniyle dönem zararı da oluşsa, bağış ve yardımın tamamı gider olarak dikkate alınır ve oluşan zarar tutarı zarar mahsubu yoluyla gelecek dönemlerin kazancından indirilebilir.

Bağış ve yardım indirimi, beyanname üzerinde zarar mahsubu yapıldıktan sonra pozitif bir tutarın kalması halinde ve bu tutardan AR-GE indirimi ve sponsorluk harcamaları da düşüldükten sonra kalan tutarla sınırlı olarak uygulanabilir. KVK’nın 10. maddesine göre, indirim konusu yapılabilecek bağış ve yardımlara ilişkin esaslar aşağıda özetlenmiştir.

Kurum Kazancının Yüzde Beşi ile Sınırlı Olarak İndirilebilecek Bağış ve Yardımlar:  KVK’nın 10. maddesinin 1. fıkrasının (c) bendine göre,  genel ve özel bütçeli kamu idarelerine, il özel idarelerine, belediyelere ve köylere, Bakanlar Kurulu’nca vergi muafiyeti tanınan vakıflara ve kamu yararına çalışan dernekler ile bilimsel araştırma ve geliştirme faaliyetinde bulunan kurum ve kuruluşlara makbuz karşılığında yapılan bağış ve yardımların toplamının o yıla ait kurum kazancının % 5’ine kadar olan kısmı indirim konusu yapılabilir(1). 

Eğitim ve Sağlık Tesisleri ile Dini Tesislere İlişkin Bağış ve Yardımlar: KVK’nın 10. maddesinin 1. fıkrasının (ç) bendinde, aynı fıkranın (c) bendinde sayılan kamu kurum ve kuruluşlarına bağışlanan okul, sağlık tesisi, 100 yatak (kalkınmada öncelikli yörelerde 50 yatak) kapasitesinden az olmamak kaydıyla öğrenci yurdu ile çocuk yuvası, yetiştirme yurdu, huzurevi ve bakım ve rehabilitasyon merkezi ile mülki idare amirlerinin izin ve denetimine tabi olarak yaptırılacak ibadethaneler ve Diyanet İşleri Başkanlığı denetiminde yaygın din eğitimi verilen tesislerin inşası dolayısıyla yapılan harcamalar veya bu tesislerin inşası için bu kuruluşlara yapılan her türlü bağış ve yardımlar ile mevcut tesislerin faaliyetlerini devam ettirebilmeleri için yapılan her türlü nakdi ve ayni bağış ve yardımların tamamının dönem kazancından indirilebileceği hükme bağlanmıştır.

Kültür ve Sanat Faaliyetlerine İlişkin Bağış ve Yardımlar: KVK’nın 10. maddesinin 1. fıkrasının (d) bendine göre; genel ve özel bütçeli kamu idareleri, il özel idareleri, belediyeler, köyler, Bakanlar Kurulunca vergi muafiyeti tanınan vakıflar ve kamu yararına çalışan dernekler ile bilimsel araştırma ve geliştirme faaliyetinde bulunan kurum ve kuruluşlar tarafından yapılan veya Kültür ve Turizm Bakanlığı’nca desteklenen ya da desteklenmesi uygun görülen, bent hükmünde sayılan kültür ve sanat faaliyetlerine ilişkin harcamalar ile makbuz karşılığı yapılan bağış ve yardımların % 100’ü kurum kazancından indirilebilir.

Bakanlar Kurulu’nca Yardım Kararı Alınan Doğal Afetler Dolayısıyla Yapılan Bağışlar: KVK’nın 10. maddesinin 1. fıkrasının (e) bendinde“Bakanlar Kurulu’nca yardım kararı alınan doğal afetler dolayısıyla Başbakanlık aracılığıyla makbuz mukabili yapılan ayni veya nakdi bağışların tamamının kurum kazancından indirilebileceği” hükme bağlanmıştır. Söz konusu indirimden yararlanılabilmesi için bağışın Başbakanlık aracılığıyla ve makbuz karşılığında yapılmış olması gerekmektedir. 

Türkiye Kızılay Derneği ve Türkiye Yeşilay Cemiyeti’ne Yapılan Bağışlar: 5904 sayılı Kanun’un 5. maddesiyle KVK’nın 10. maddesinin birinci fıkrasına eklenen (f) bendi hükmüyle iktisadi işletmeleri hariç, Türkiye Kızılay Derneği’ne makbuz karşılığı yapılan nakdi bağış ve yardımların tamamının kurum kazancından indirilmesine imkan tanınmıştır. 6322 sayılı Kanunla 15.06.2012 tarihinden geçerli olmak üzere bent hükmüne “ve Türkiye Yeşilay Cemiyeti’ne” ibaresi de eklenmiştir. Böylece iktisadi işletmeleri hariç söz konusu cemiyete makbuz karşılığı yapılan bağış ve yardımların tamamının kurum kazancından indirilmesi mümkün hale gelmiştir. 

Özel Kanunlar Uyarınca Kurum Kazancından İndirilecek Bağış ve Yardımlar: KVK dışındaki bazı kanunlarda da bağış ve yardımların kurumlar vergisi matrahından indirilmesine ilişkin hükümler yer almakta olup, söz konusu bağış ve yardımlara ilişkin bilgiler şöyledir.

1- 7269 sayılı Kanun’un 45. maddesi uyarınca Umumi Hayata Müessir Afet Felaketzedeleri için Milli ve Mahalli Yardım Komitelerine yapılan nakdi ve ayni bağışların tamamı kurum kazancının tespitinde gider olarak dikkate alınır.

2- 2828 sayılı Kanun’un 20/b maddesi uyarınca Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu ile Kuruluşlarına yapılan nakdi bağışların tamamı kurum kazancından indirilir.

3- 2547 sayılı Kanun’un 56. maddesi uyarınca Üniversiteler ve Yüksek Teknoloji Enstitülerine yapılan ayni bağışların tamamı kurum kazancından indirilir.

4- 222 sayılı Kanun’un 76/g maddesi yarınca ilköğretim kurumlarına yapılan nakdi bağışların tamamı kurum kazancından indirilir.

5- 278 sayılı Kanun’un 13. maddesi uyarınca Türkiye Bilimsel ve Teknik Araştırma Kurumu’na yapılan nakdi bağışların tamamı kurum kazancından indirilir.

6- 2876 sayılı Kanun’un 101. maddesi uyarınca Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Kurumu’na yapılan nakdi ve ayni bağışların tamamı gider yazılarak kurum kazancından indirilir.

7- 3294 sayılı Kanun’un 9. maddesine göre Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışmayı Teşvik Fonu veya Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakıfları’na yapılan nakdi veya ayni bağışların tamamı kurum kazancından indirilir.

8- 4122 sayılı 12. maddesine göre bu Kanun kapsamında yapılan ağaçlandırma, koruma ve bakım masraflarının tamamı kurum kazancından indirilir.

9- 2955 sayılı Kanun’un 46/b maddesine göre Gülhane Askeri Tıp Akademisi’ne yapılan nakdi bağışların tamamı kurum kazancından indirilir.

10- 3388 sayılı Kanun’un 3. maddesine göre Türk Silahlı Kuvvetleri Güçlendirme Vakfı’na yapılan ayni ve nakdi bağışların tamamı kurum kazancından indirilir.

4- Girişim Sermayesi Fonu

6322 sayılı Kanunla VUK’a eklenen 325/A maddesiyle girişim sermayesi yatırım ortaklıklarına sermaye olarak konulması veya girişim sermayesi yatırım fonu paylarının satın alınması amacıyla kurumlar vergisi mükelleflerine ilgili dönem kazancından girişim sermayesi fonu ayırma olanağı tanınmıştır. 

6322 sayılı Kanunla KVK’nın 10. maddesine eklenen (g) bendi ile de VUK’un 325/A maddesine göre girişim sermayesi fonu ayrılan tutarların beyan edilen gelirin % 10’unu aşmayan kısmının kurumlar vergisi beyannamesi üzerinde ayrıca gösterilmek şartıyla kurum kazancından indirim konusu yapılabilmesi hükme bağlanmıştır. Girişim sermayesi yatırım fonu tutarının indirim konusu yapılabilmesi için; ilgili yılda ayrılan fon tutarının beyan edilen gelirin % 10’unu ve toplam fon tutarının öz sermayenin % 20’sini aşmaması ve bu iki şartın birlikte gerçekleşmesi, fonun ayrıldığı yılın sonuna kadar Türkiye’de kurulmuş veya kurulacak olan ve Sermaye Piyasası Kurulu’nun düzenleme ve denetimine tabi girişim sermayesi yatırım ortaklıklarına veya fonlarına yatırım yapılması ve ayrılan fon tutarının ilgili yıl kurumlar vergisi beyannamesinde ayrıca gösterilmesi gerekmektedir.

Girişim sermayesi fonu ilgili dönem kazancından ayrılacak ve pasifte özel bir fon hesabına alınacaktır. Fon hesabına alınma işleminin, izleyen hesap döneminin başından itibaren kurumlar vergisi beyannamesinin verildiği tarihe kadar yapılması gerekmektedir. Bu şekilde dönem kazancından ayrılan fon tutarı, beyanname üzerinde indirim konusu yapılacaktır(2).

5- Türkiye’den Yurt Dışında Mukim Kişi ve Kurumlara Verilen Hizmet Kazançlarına İlişkin İndirim

6322 sayılı Kanunla KVK’nın 10. maddesinin birinci fıkrasına eklenen (ğ) bendi ile 15.6.2012 tarihinden itibaren uygulanmak üzere, Türkiye’de yerleşmiş olmayan kişilerle, işyeri, kanuni ve iş merkezi yurt dışında bulunanlara Türkiye’de verilen ve münhasıran yurt dışında yararlanılan mimarlık, mühendislik, tasarım, yazılım, tıbbi raporlama, muhasebe kaydı tutma, çağrı merkezi ve veri saklama hizmeti alanlarında faaliyette bulunan hizmet işletmeleri ile ilgili bakanlığın izni ve denetimine tabi olarak eğitim ve sağlık alanında faaliyet gösteren ve Türkiye’de yerleşmiş olmayan kişilere hizmet veren işletmelerin münhasıran bu faaliyetlerinden elde ettikleri kazancın %50’sinin beyan edilen kurum kazancından indirilebileceği hükme bağlanmıştır. Bu indirime ilişkin uygulama esasları 7 seri numaralı KV GT’de açıklanmıştır.

6- Yatırım İndirimi

Zarar mahsubu dahil giderler ile tüm indirim ve istisnalar düşüldükten sonra, kazanç bulunması halinde varsa yatırım indirimi uygulanacaktır.  Yatırım indirimi de uygulandıktan sonra ulaşılan tutar kurumlar vergisi matrahı yani mali kârdır.

Yatırım indirimi uygulama esasları sürekli değiştirilerek 1963 yılından 31.12.2005 tarihine kadar uygulanmış, 5479 sayılı Kanunla yürürlükten kaldırılmış, aynı Kanunla GVK’ya eklenen geçici 69. madde ile yatırımları devam eden mükellefler yönünden üç yıllık süre sınırlaması getirilmiştir. Ancak geçici 69. maddede yer alan bazı hükümler Anayasa Mahkemesi’nde iptal davasına konu edilmiş ve dava söz konusu hükümlerin bir bölümünün iptali ile sonuçlanmıştır. Anayasa Mahkemesi’nin iptal kararından sonra 6009 sayılı Kanun’un 5. maddesi ile GVK’nın geçici 69. maddesinde yeni düzenlemeler yapılmıştır. 6009 sayılı Kanunla indirim uygulamasında yıl sınırlaması kaldırılmakla birlikte, yararlanılacak yatırım indirimi tutarı indirim uygulanacak kazancın % 25’i ile sınırlandırılmıştır.

Ancak Anayasa Mahkemesi 6009 sayılı Kanunla getirilen sınırlamayı, 09.02.2012 tarih ve E.2010/93, K. 2012/20 sayılı Kararla iptal etmiş, Karar Resmi Gazete’de yayımlanıncaya kadar da yürürlüğünü durdurmuştur. İptal Kararı 18.02.2012 tarih ve 28208 sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıştır.

Maliye Bakanlığı bu karar üzerine, internet vergi dairesinin e-Beyanname bölümünde, Anayasa Mahkemesi’nin İptal ve Yürürlüğü Durdurma Kararına göre yatırım indiriminden yararlanılması yönünde düzenlemeler yapmıştır. Böylece 2011 ve izleyen yıllar gelir ve kurumlar beyannamelerinde yatırım indiriminden % 25 sınırlaması olmaksızın yararlanılması mümkün hale gelmiştir.

IV- SONUÇ

Tekdüzen Hesap Planına göre bulunan dönem kârı vergi matrahı olan mali kârdan farklı bir tutar olup, kurumlar vergisi matrahının bu tutardan hareketle vergi kanunlarına göre hesaplanması gerekmektedir.  Yazıda bu hesaplamaya ilişkin açıklamalar yer almaktadır.

(Kaynak: Yaklasim | 10.04.2015)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.