Dr. Veysi SEVİĞ - Sigortalının ölümünde hak sahiplerine ödeme ve vergilendirme

Veraset ve İntikal Vergisi Yasası'nın birinci maddesi uyarınca "Türkiye Cumhuriyeti tabiiyetinde bulunan şahıslara ait mallar ile Türkiye'de bulunan malların veraset tarikiyle veya herhangi bir suretle olursa olsun ivazsız bir tarzda bir şahıstan diğer şahsa intikali Veraset ve İntikal Vergisi'ne tabidir."

Yasa maddesinde yer alan "ivazsız intikal" kavramı, "hibe yoluyla veya herhangi bir tarzda olan ivazsız iktisapları" ifade etmektedir. Daha açık bir anlatımla ivazsız intikal karşılıksız edinimi ifade etmektedir.

Diğer yandan aynı yasanın 17'nci maddesi gereği olarak "Amme idare ve müesseseleri, bankalar, bankerler, kasa kiralayanlar, sigorta şirketleri sair şirket ve müesseseler, mahkemeler ve icra daireleri istihkak sahiplerine bu verginin mevzuuna giren herhangi bir muamele dolayısıyla para ve senet verebilmek için evvelemirde verginin ödenmiş olduğuna dair vergi dairesinden verilmiş bir tasdikname talep ederler.

Tasdikname ibraz etmeyen hak sahiplerinin istihkaklarından, veraset yoluyla intikallerde yüzde 5, ivazsız intikallerde yüzde 15 oranında vergi karşılığı olarak tevkifat (kesinti) yaptıktan sonra bakiyesini verebilirler. Tevkifatı yapanlar, tevkif ettikleri parayı en geç bir hafta içinde bulundukları yerin mal sandığına yatırmaya ve keyfiyeti bağlı bulundukları vergi dairesine yazı ile bildirmeye mecburdurlar."

Tevkifat yapmadan para ve senet verenlerle tevkif ettikleri parayı yukarıda belirtilen süre içinde mal sandığına yatırmayanlardan (hâkimler hariç) tevkif etmeye ve yatırmaya mecbur oldukları paralar Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümlerine göre gecikme zammı tatbik edilerek tahsil edilir. Tevkifatı yapan kuruluşların, bu görevleri süresinde yerine getirmeyen sorumlulardan, tevkif etmeye ve yatırmaya mecbur oldukları paraların yüzde 10'u oranında ayrıca ceza tahsil olunur."

Veraset ve İntikal Vergisi Yasası'nın yukarıya aynen alınan 17'nci maddesinin uygulama alanlarından birisi de birikimli, birikimsiz ve karma sigorta poliçelerinde sigortalının vefatı üzerine kanuni mirasçılara ve lehdarlara yapılan ödemelerdir.

Hayat sigorta poliçelerine istinaden sigortalının eceli ile vefat etmesi halinde mirasçılarına sigorta şirketi tarafından yapılan vefat tazminatı ödemelerinin, varislerine kalan mal varlıklarına dahil edilerek Veraset ve İntikal Vergisi'ne tabi tutulması gerekir. Bunun için mirasçıların genel ilkeler çerçevesinde Veraset ve İntikal Vergisi beyannamesi vermek suretiyle söz konusu vergilendirmeyi beyan yolu ile yaptırmaları gerekmektedir.

Buna karşılık sigorta akdinde mirasçı olmayan üçüncü bir şahıs lehdar olarak gösterilmiş ise bu takdirde lehdara ödenecek miktarın tamamı ivazsız iktisap olarak vergiye tabi olacaktır.

Ferdi kaza kapsamında bulunan sigortalının kaza sonucu ölümü halinde, sigorta şirketleri tarafından ödenen tazminat, sigortalının yokluğu nedeniyle yakınlarının uğrayacakları maddi zarara ve manevi ıstırabın sigorta sözleşmesine dayanılarak kısmen olsun tazmini ve telafisi amacını taşıdığından ödenecek sigorta tazminatının vergilendirilmemesi gerekmektedir. Çünkü yasal düzenleme gereği olarak "Maddi ve manevi bir zarar mukabili verilen tazminatlar ivazsız" sayılmaktadır. (Veraset ve İntikal Yasası Md. 2/d parantez içi hükmü)

Ancak, ferdi kaza sigortası kapsamında bulunan sigortalının üçüncü kişi lehine sigorta sözleşmesi yapması veya böyle bir kişiyi sonradan lehdar tayin etmesi durumunda, sigortalı kişinin kaza sonucu ölümü üzerine sigorta şirketi tarafından mirasçı olmayan üçüncü kişiye ödenen vefat tazminatı maddi ve manevi bir tazminat olarak kabul edilmeyecek, bu nedenle ödenen miktar ivazsız olduğundan, Veraset ve İntikal Vergisi'ne tabi tutulacaktır.

Birikimli sigorta poliçelerinde bireysel emeklilik sözleşmesi ve hayat sigorta poliçelerine göre sigortalının eceli ile veya kazaen vefat etmesi halinde sigorta şirketi tarafından;

* Mirasçılara ödenen birikim tutarı terekeye dahil edilerek,

* Sigortalının mirasçı olmayan üçüncü kişileri lehdar olarak tayin etmesi halinde ise poliçe lehdarına ödenen birikim tutarı ivazsız iktisap olarak,

Gelir Vergisi Yasası'nın 75'inci maddesi kapsamında menkul sermaye iradı olarak tevkifata tabi tutulduktan sonra Veraset ve İntikal Vergisi'ne tabi tutulacaktır.

Sigorta şirketleri hak sahiplerine ödeme yapmadan önce konuya ilişkin Veraset ve İntikal Vergisi'nin ödendiğine ilişkin olarak hak sahiplerinden belge talep edeceklerdir. Vergi dairesinden söz konusu belgeyi getirmeyenlere ödeme yapılırken kanuni mirasçılardan yüzde 5, ivazsız intikallerde ise yüzde 15 oranında tevkifat yapıldıktan sonra hak sahiplerine gerekli ödeme yapılabilecektir.

(Kaynak: Referans Gazetesi | 14.09.2007)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.