Vahap BALKAYA - Basel II ve ekonomiye etkileri

Basel II nedir?

Sermaye yükümlülüğünün hesaplanma şekli ile karşılaşılan riskin nasıl yönetileceği veya risk yönetimi kültürünün derecelendirmeye tabi sistemleri kullanarak finansal sistemlerin güvenliğini ve istikrarını sağlamak olarak özetleyebiliriz.

Basel II'de önemli olan olgu ise operasyonel risk için sermaye bulundurma yükümlülüğü getirmiştir ki bu da Basel II'nin temel felsefesidir.

Basel II ile ilgili yayımlanmış 251 sahife İngilizce dokümanında tüm bilgiler yer almaktadır. Basel II aslında kelimenin tam manası olarak risk yönetimi düzenlemesidir diyebiliriz.

G-10 ülkeleri merkez bankaları guvanörleri tarafından 1974 yılının aralık ayında Bankacılık Düzenleme ve Denetim Uygulamaları Komitesi "Comıttee on Banking Regulations and Supervisory Practices" adıyla oluşturulmuştur. Komitede Belçika, Kanada, Fransa, Almanya, İtalya, Japonya, Lüksemburg, Hollanda, İsveç, İsviçre, İngiltere, ABD olmak üzere bu ülkeler kendi merkez bankalarının en üst düzey yetkilileri tarafından temsil edilmektedir. Komite genel olarak:

a. İç denetim prensiplerinin oluşturulması.

b. Üye ülkelerin problemli bankalarının tespit edilmesi.

c. Genel olarak gözetim ve denetim otoritelerince bankaların iç denetim sistemlerini değerlendirirken uyguladıkları yöntemlerin araştırılarak uygulanmasını sağlamak.

d. Bu çalışmaları kılavuz haline getirerek tüm ülkelerin gözetim ve denetim otoritelerine göndermek ve bu hususta banklarda iç denetimin etkinliğini sağlamak,

e. Basel II kapsamında bankaların sermaye yeterliliklerinin kamuya açıklanması zorunluluğu,

Aslında Şubat 2001 yılında ülkemizde uygulanmaya başlanılan Basel I standartları risk ölçümünde yetersiz kaldığından 26 Haziran 2004'te Basel II nihai bankacılık risk standartları oluşturularak yürürlüğe konulmuştur.

BDDK ve 2009:

Basel II kapsamına paralel olarak BDDK da çalışmalar yapmış 30.05.2005 tarihinde BASEL II'ye geçiş yol haritası açıklanmıştır. Haziran 2006 tarihinde kapsamlı doküman hazırlanmıştır. Bu çalışmalar Avrupa Parlamentosu ve Konseyi'in 14.06.2006 tarih 2006/48-49 sayılı AB'nin 2006/49 sayılı direktifleri (CRD) ile AB müktesebatına dahil edilmiştir. Ancak AB ülkeleri 2006 sonuna kadar mevzuatlarını tamamlayıp 01.01.2007 tarihinde itibaren uygulamaya geçmeleri öngörülüyordu. Birçok AB ülkesi bu süreçleri tamamlamadığı görülmüştür. Halen Türkiye de bankacılık sisteminde 01.11.2006 tarihinde resmi gazetede yayımlanan "Bankaların sermaye yeterliliğinin ölçülmesine ve değerlendirilmesine ilişkin yönetmelik" uygulanmaktadır. Reel sektörün finansal tablolarının da UFRS'ye göre uygun olması gerekmektedir. 2002 yılından beri çalışmalarını IAS'ye paralel olarak yürüten Türkiye Muhasebe Standartları Kurulu (TMSK) çalışmalarını tamamlamıştır. Ancak bu standartlara uygulama zorunluluğu getiren Türk Ticaret Kanunu (TTK) tasarısı yasalaşmadığından dolayı reel sektörün de yoğun talepleri ile BDDK, Basel II uygulamalarının 2009'a ertelendiğini duyurmuştur. Şunu da ekleyelim ki henüz Türkiye'de yeteri kadar derecelendirmeyi yapacak personel ve derecelendirme şirketi de yoktur.

Firmalar açısından Basel II'nin önemi:

Finans piyasasının düzenleyicisi durumunda olan kuruluşlar BDDK, TCMB, TBB, Hazine Müsteşarlığı ve bankalar tarafından oluşturulan Basel II Koordinasyon Komitesi ile BDDK bünyesinde oluşturulan Basel II Proje Komitesi çalışmalarını sürdürmektedir. Ancak firmalar için bu çalışmaların yapıldığını söyleyemeyiz. Bazı bankalar Basel II altyapısı için milyon dolarlar da harcadıklarını ilan ettiler. Burada daha çok ticaret ve sanayi odaları, bankalar, KOBİ örgütleri kendi üyelerini bu konuda uyarmalı ve gerekli eğitimleri vermelidirler. Firmalar aşağıda sıraladığımız kurumsal bilgilerini kredi derecelendirme kuruluşlarına sunmak üzere hazır hale getirmelidirler.

Firmalara kredi derecelendirme notu verirken firmaların finansal olan ve olmayan değerleri birlikte dikkate alınacaktır. Bundan maksat ise finansal olan bilgiler; bilanço bilgileri finansal olmayan bilgiler; ise firmanın kurumsal bilgileri, ortak yapısı, firmanın piyasadaki ekonomik durumu, ithalat-ihracat-diğer ticari bilgileri hakkında detaylı bilgilerdir.

Basel II'ye göre firmalar yeniden tanımlanmaktadır. Buna göre yıllık cirosu en fazla 50 milyon Euro olan şirketler KOBİ sayılabilecektir.

Firmalara Basel II uygulamasında aşağıdaki önerileri dikkate almalarını öneriyoruz:

1. Kurumun öz sermayesinin güçlü olmalı,

2. Firma kurumsal bilgilerini zaman zaman kamuya duyurmalı,

3. Personel yapısı, insan kaynakları bölümü, kurum personeline verilen eğitimler hakkında bilgi dosyası oluşturmalı,

4. Basel II kriterlerine göre kurumlar teminatlarını yeniden yapılandırmalı,

5. Kurumun çevre ile olan ilişkileri ve çevreye olan etkileri bunlar denetimlerle ispatlanmalı,

6. Kurumun finansal raporları uluslararası bir bağımsız denetim şirketinin denetiminden geçirilmeli,

7. Finansal raporlamalar uluslararası standartlarda olmalı.

Basel II uygulamasının ekonomiye uzun vadede faydaları:

Dikkat edilmediğinde gözden kaçan önemli verilerin başında

1. Öz sermayesi ile yetinmeyerek dış kredilerle çalışan firmalar için Basel II mihenk taşı hükmünde olacak,

2. Şirketler öz sermayelerini güçlendirmek için ortaklar, şahıs üzerinde olan menkul ve gayri menkullerini kurum bilançolarına taşıyacaklar,

3. Ekonomide kayıtdışılık azalacak,

4. Halka açık olmayan şirketlerin yeni SPK'sı, Basel II kriterleri olacak,

5. Ekonominin tamamı uluslararası standartlarda daha kolay ölçümleme kriterlerine uygun hale gelecek,

6. Basel II uygulaması 2008'de ekonomiye yön veren daha çok belli bir ölçeğin üstündeki şirketlere uygulanarak şirketlerin yapısal durumları izlenerek güçlü kalmaları sağlanacak,

7. BBDK, SPK ve bankaların ekonomideki yönlendirme ve belirleyicilik rolleri artacak,

8. Uluslararası finans sektörünün ve uluslararası yatırımcıların Türkiye'ye gelmeleri çok daha artacak,

9. Devletin vergi gelirleri artacaktır.

(Kaynak: Dünya Gazetesi | 12.09.2007)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.