Yeni düzenlemeye göre asgari ücret, memur maaşını nasıl etkiler? / Ahmet Ünlü

 Yeni iş güvenli, yasa tasarısında yer alan hükmün kanunlaşması halinde, 3 ve daha fazla sayıda çocuğu olan memurlar dahil tüm kamu çalışanlarının maaşları 8 TL civarında artış sağlanacaktır. Mevcut duruma göre ilk dönem asgari ücretinden eşi çalışmayan ve 4 çocuğu olan asgari ücretli personelden gelir vergisi alınmamaktadır. Bu bilgiler ışığında yeni düzenlemeyi izaha çalışacağız.

Bütün çalışanlar ve özelde de memurlar için uygulanacak asgari geçim indirimi, memurun kendisinin veya ailesinin asgari geçim düzeyini sağlayacak bölümünün toplam gelirden düşülerek vergi dışı bırakılmasıyla hesaplanmaktadır. Gerçek rakamlardan uzak olmakla birlikte ele geçen maaşa etkisi bulunmaktadır ve asgari ücrettin ilk dönemindeki artış memur maaşını doğrudan etkilemektedir.

Yeni İş Sağlığı Kanun Tasarısında yer alan hüküm

Meclis'e sevk edilen İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı'nın 10'uncu maddesinde 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu'nun 32’nci maddesinde düzenlenen asgari geçim indiriminde değişikliğe gidilerek 3. çocuk için uygulanan asgari geçim indirimi oranı % 5’ten % 10’a çıkarılmıştır. Değişiklikte şu ifadeye yer verilmiştir:

“MADDE 10- 31/12/1960 tarihli ve 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 32'nci maddesinin ikinci fıkrasına “ilk iki çocuk için % 7,5” ibaresinden sonra gelmek üzere “, üçüncü çocuk için % 10,” ibaresi eklenmiştir.”

Yeni düzenleme sonucunda madde metni

“Asgarî geçim indirimi; ücretin elde edildiği takvim yılı başında geçerli olan ve sanayi kesiminde çalışan 16 yaşından büyük işçiler için uygulanan asgarî ücretin yıllık brüt tutarının; mükellefin kendisi için % 50’si, çalışmayan ve herhangi bir geliri olmayan eşi için % 10’u, çocukların her biri için ayrı ayrı olmak üzere; ilk iki çocuk için % 7,5 , üçüncü çocuk için % 10,  diğer çocuklar için % 5’idir. Gelirin kısmî döneme ait olması halinde, ay kesirleri tam ay sayılmak suretiyle bu süreye isabet eden indirim tutarları esas alınır. Asgarî geçim indirimi, bu fıkraya göre belirlenen tutar ile 103 üncü maddedeki gelir vergisi tarifesinin birinci gelir dilimine uygulanan oranın çarpılmasıyla bulunan tutarın, hesaplanan vergiden mahsup edilmesi suretiyle uygulanır. Mahsup edilecek kısmın fazla olması halinde iade yapılmaz.”

Madde metninde yer alan “Bakanlar Kurulu, indirim konusu yapılacak toplam tutarın asgarî ücretin yıllık brüt tutarını aşmaması şartıyla ikinci fıkrada belirtilen asgarî geçim indirimi oranlarını artırmaya veya kanunî oranına kadar indirmeye yetkilidir.”

Metne dikkatlice bakıldığı zaman BKK ile yapılması mümkün olacak bir düzenlemenin niçin kanun değişikliğiyle yapılmaya çalışıldığını doğrusu anlamak mümkün değildir. Bu haliyle madde metninin özenle hazırlanmadığını söyleyebiliriz. Aksi takdirde BKK ile yapılacak bir değişikliğin kanunla değiştirilmeye çalışılması nasıl izah edilecek.

Bize göre madde metninde asıl değiştirilmesi gereken husus “ücretin elde edildiği takvim yılı başında geçerli olan” ifadesidir. Çünkü bu düzenlemeye göre asgari geçim indirimi tutarı her yılın birinci dönem asgari ücretine göre hesaplanmaktadır. Halbuki asgari ücrette her yıl iki dönemde artış yapılmaktadır. Bunlar 01.01. -  01.06. ila 01.07. – 31.12. dönemidir. İkinci dönem asgari ücreti artmış olmasına rağmen asgari geçim indiriminin birinci dönem asgari ücret tutarına göre hesaplanmasını hakkaniyete uygun bulmuyoruz. Dolayısıyla belirtmiş olduğumuz ibarenin “ücretin elde edildiği takvim yılında geçerli olan” şeklinde değiştirilmesidir.

Asgari geçim indirimi nasıl hesaplanır?

Asgari geçim indirimi 01.01.2014 - 30.06.2014 (Ocak) için belirlenen 1.071 TL tutarındaki asgari ücretin mükellefin durumuna göre belirlenen oranın ücretliler için belirlenen 1’inci ücret dilimi (%15) ile çarpılmak suretiyle bulunmaktadır. Memurlar da ücretli olduğu için asgari geçim indiriminden yararlanmaktadır. Dolayısıyla 01.01.2014 - 30.06.2014 (Ocak) için belirlenen asgari ücret çalışanlar açısından önem arz etmektedir. 

Asgari geçim indirimi tutarları ne kadardır?

Bekar Memur 1.071 % 50 % 15  =  80,33 (Memur, Çalışan)
Evli, eşi çalışmayan ve çocuksuz 1.071 % 60 % 15 =  96,39 
Evli, eşi çalışmayan ve 1 çocuklu 1.071 % 67,5 % 15 = 108,44
Evli, eşi çalışmayan ve 2 çocuklu 1.071 % 75 % 15 = 120,49 
Evli, eşi çalışmayan ve 3 çocuklu 1.071 % 80 % 15 = 128,52  (Yeni düzenlemeye göre) 
Evli eşi çalışmayan ve 3 çocuklu 1.071 % 85 % 15 = 136,55) 
Evli, eşi çalışmayan ve 4 çocuklu 1.071 % 85 % 15 = 136,55 (Yeni düzenlemeye göre) 
Evli, eşi çalışmayan ve 4 çocuklu 1.071 % 85 % 15 = 136,55 TL

2014 yılı ilk 6 aylık döneminde geçerli olan 1.071 TL asgari ücretin % 85’i için hesaplanan gelir vergisi tutarı 136,55 TL olduğundan Asgari Geçim İndirimi 2014 yılında 136,55 TL’yi aşamayacaktır. Yeni düzenlemeye göre eşi çalışmayan üç çocuklu asgari ücretli ile eşi çalışmayan 4 ve 5 çocuklu asgari ücretlilerin asgari geçim indirim tutarları eşit hale getirilmiştir. Keşke bir düzenleme yapılırken konu bütün boyutlarıyla ele alınmış olsaydı. Bu uygulama sizce adil olacak mı?

(Kaynak: Türkiye Gazetesi | 15.12.2014)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.