Akif Akarca, Dr.Mehmet Şafak - İşletmelerde vergi planlamasının önemi

İşletmecilik açısından bakıldığında, vergi ödemesi işletme fonlarında bir azalmaya neden olur. Verginin işletmeden nakit çıkışı gerektiren ücret ödemesi, mal ve hizmet alımı gibi maliyet unsurlarından bir farkı yoktur. Bu maliyet unsurları gibi işletmenin likiditesini, dolayısıyla hareket kabiliyetini azaltır.

İşletmelerin ellerindeki fonu artırmaya çalışmaları veya mevcut olan büyüklüğü daraltmama gayretleri rasyonel işletmecilik anlayışının doğal bir sonucudur. Bu çerçevede, vergi kanunlarının kendilerine verdiği hakları kullanarak ödeyecekleri vergi miktarını azaltma gayretlerini, vergiden kaçınma olarak tanımlayabilir, ödeyecekleri vergiyi azaltmak vergi yasalarına uyum göstermeksizin de mümkündür. Ancak bu durumda vergi kanunlarına aykırı hareket nedeniyle vergi kaçakçılığı söz konusu olur.

Vergiden kaçınma

Vergiden kaçınma, vergiyi doğuran olaya sebebiyet vermemek veya daha az vergili faaliyetleri seçmek suretiyle vergi borcundan kurtulmayı veya azaltmayı ifade eder. Vergi yasalarında yer alan istisna ve muafiyetlerden yararlanmak, vergi konusuna girmeyen kaynaklardan kazanç sağlaması ya da vergiye tabi olan mal ya da hizmetleri satın almamak suretiyle vergiden kaçınmak mümkündür. Sabit kıymet, demirbaş alım tarihlerini ayarlayarak vergiyi kısmen gelecek yıllara ertelenebilir.

Vergi kaçakçılığı

Vergi kaçakçılığı, işletmenin ödeyeceği vergiyi azaltmaya imkan veren, vergi baskısına karşı vergi kanunlarına aykırı hareketlerdir. Böyle bir davranış, vergiden kaçınmadan farklı olarak suç olarak kabul edilir. Bu yolla ödenecek vergi azaltılabilir, ancak vergi incelemeleri sonucu yüksek miktarda vergi cezası ve gecikme faizi ile karşılaşma riski söz konusu olur. Bu durum oldukça ağır finansman yükü yaratabilir ve işletmenin varlığını sürdürmesini güçleştirir.

Vergi kaçırma işlemleri yapılan satışlar için belge düzenlememek veya alışlar için sahte veya muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belge almak şeklinde olabileceği gibi vergi kanunlarında yer alan birçok müessesenin yanlış uygulanması veya kanun hükümlerinin hatalı yorumlanması suretiyle de gerçekleştirilebilir.

Vergi planlaması

Globalleşen, rekabetin yoğun olduğu, işletmelerin düşük kâr oranlarıyla çalışmak durumunda olduğu bir ortamda sadece vergi planlaması değil, tüm işletme faaliyetlerinin planlanması hayati önem taşır. Satın almalar, yatırımlar, yurtiçi ve yurtdışı faaliyetler gerçek bilgilere dayanan planlama ve raporlamalar esas alınarak yürütülmelidir.

Planlama ve faaliyet sonuçlarını değerlendirmeyi amaçlayan raporlama çalışmaları işletmelerin faaliyeti sırasında varlığını sürdürmeyi engelleyecek bir sürprizle, ciddi risklerle karşılaşma ihtimaline karşı yürütülen çabalardır.

İşletme üzerinde oluşacak vergi yükünü en aza indirmek için mükelleflerin işletmelerin vergi kanunlarının kendilerine verdiği hakları en akılcı şekilde kullanarak vergi yükünü azaltma çabaları olarak tanımlayabileceğimiz vergi planlaması işletmelerin genel planlarının ayrılmaz bir parçası olarak düşünülmelidir.

Grup şirketler ve transfer fiyatlanması

5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu'nun transfer fiyatlaması ile ilgili 13. maddesi 01.01.2007 itibariyle yürürlüğe girmiştir. Bu maddeye göre, ilişkili kişilere yapılan mal ve hizmet alım ya da satımında uygulanan fiyat veya bedelin, aralarında böyle bir ilişkinin bulunmaması durumunda oluşacak fiyat veya bedele uygun olması gerekir. Emsallere uygunluk ilkesine göre tespit edilen fiyat veya bedellere ilişkin hesaplamalara ait kayıt, cetvel ve belgelerin ispat edici kayıtlar olarak saklanması zorunludur.

Özellikle gruba bağlı şirketlerin birbirlerine yaptıkları mal ve hizmet satışları dolayısıyla yukarıda belirtilen emsaline uygunluk ilkesine uyum sağlamak için hesaplamalar yapmaları gerekir. Bu hesaplamalar vergi planlaması çalışmaları ile birlikte yürütülmelidir. Bu suretle bir vergi incelemesi durumunda eleştiri riski ile karşılaşılmaz.

Küçük işletmeler de vergi planlaması yapmalıdır

Bilindiği gibi ülkemizdeki işletmelerin önemli bir kısmı küçük işletmelerdir. Küçük işletmeler finansal güçleri de sınırlı olduğundan, daha az vergi ödemek için vergi kanunlarına uygun olmayan yollardan da yararlanabilmektedir. Ülkemizdeki kayıtdışılığın fazla olması işletmelerin vergi kaçırma işlemlerini kolaylaştırmaktadır.

İşletmeler büyüdükçe vergi kaçırma eğilimi nispeten azalmaktadır. Zira işletme ortakları işlemlerin tamamını birebir takip edemediklerinden işlemlerin kayıtlara tam ve doğru olarak işlenmesine önem vermektedirler.

Gelişmiş ülkelerde vergiden kaçınma vergi planlaması daha ön plandadır. Bunun nedeni vergi kaçıran işletmelerin vergi idaresince çok sıkı takip edilmesi, büyük yaptırımlarla karşılaşmalarıdır.

İnternetteki ve diğer iletişim alanındaki teknik gelişmelerin getirdiği imkanlar son yıllarda vergi idaresince de geniş şekilde kullanılmaktadır. Gerekli mevzuat değişiklikleri de yapılmıştır. Vergi idaresi banka bilgilerin den de yararlanarak vergi matrahları ile ilgili bilgilere daha kolay ulaşabilmektedir.

İşlemlerin kayıtlara tam ve doğru olarak geçirilmesi işletmenin ekonomik gücünün finansal durumunun ve gerçek karlılığını görmeyi sağlayacak finansal raporların elde edilmesine imkan verir. Bu suretle işletmeler doğru kararlar alabilir ve geleceğe ilişkin risklerini daha iyi görebilirler. Ayrıca bir miktar fazla vergi yükü ile karşılaşılsa bile, yapılacak vergi incelemelerinde işletmelerin geleceğini tehdit edebilecek ağır vergi ceza ve gecikme faizi yükü ile karşılaşmazlar. Vergi planlaması yoluyla vergi yüklerini de azaltmak bir ölçüde mümkündür.

Öte yandan işlemlerini doğru olarak kayıt altına alan işletmeler, Basel II kriterleri ülkemiz bankalarınca da uygulandığında, kredi alma yönünden daha avantajlı duruma geçeceklerdir.

DÜNYA Gazetesi'nde yayınlanacak yazılarımızda vergi planlamasında yararlı olacak bilgiler vermeye gayret edeceğiz.

(Kaynak: Dünya Gazetesi | 02.08.2007)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.