Emekli Aylıkları Neden Giderek Düşecek? / Şevket Tezel

Emekli Aylıkları Neden Giderek Düşecek?

Soru: Eskiden emekli olan bir kişi asgari ücretin yüzde 70 veya fazlası ile emekli olarak maaşını almakta imiş. Yeni Torba Yasasına göre yüzde 50 sonraki sene 40 daha sonra 30 derken kademeli olarak düşüş olacağını duydum. Bu da emeklilik denen durumun yok olması demek anladığım kadarıyla. Bu konuda bilgi verir misiniz? İsmi Saklı

Cevap: Aylık bağlama oranı ise 1982 yılı öncesinde gün sayısı ne olursa olsun yüzde 70 idi. Sadece yaş 50 ve erkekler için 55'ten fazla ise ABO artıyordu.

1982'den sonra ABO

1982'den itibaren ilk 5 bin gün için yüzde 60 sonraki her 240 gün için yüzde 1 oranında aylık bağlama oranı uygulanmaya başlandı. Burada da yaş faktörü etkisini devam ettirdi.

2000'den sonra ABO

2000 yılından itibaren aylık bağlama oranı birey aleyhine değiştirildi ve ilk 3600 günün her 360 günü için % 3,5 hesabıyla yüzde 35, sonraki her 360 gün için yüzde 2 , 9000 günden fazla olan her 360 gün için % 1,5 oranlarının toplamı olarak saptandı.

2008/Ekim'den Sonra ABO

2008 Ekim ayından itibaren ise aylık bağlama oranında taban bir rakam baz alınmaktan vazgeçildi ve her bir yıl (360 gün) için yüzde 2 oranında ABO uygulanmaya başlandı.

Üç ayrı hesaplama

Şimdi 1985'te çalışmaya başlayıp 2014 yılında emekli olan bir SSK sigortalısı için üç ayrı aylık hesaplanıyor ve 2000 öncesi- 2000-2008 Ekim arası ve 2000 Ekim'den sonrası diye ayrılan bu üç dönemde çalışılan gün sayısına göre bağlanacak aylığa bu üç dönemin etkisi belirleniyor. Örneğin bu emekli olan erkek kişinin 5 bin 720 günü varsa ve yaşı da 55'ten küçük ise 2000 öncesi kısmi aylığının ABO'su yüzde 63, 2000-2008 Ekim arası dönem için ABO'su 47 , 2008 Ekim sonrası için ABO'su 31,78 olmaktadır. Görüleceği üzere sadece aylık bağlama oranı hesabına göre bile aynı gün sayısı giderek daha düşük bir ABO'ya tekabül etmektedir.

Düşüşün aktörleri

Bir başka okuma ile emeklinin aylık bağlama oranına ilk darbeyi 1999'da DSP-MHP-ANAP koalisyon hükümeti vurup düşürürken, AKP hükümetinin bunu da fazla görerek emekliye en düşük aylık bağlama oranını layık görmüş oluyor.

Neden düşüyor?

Bu durum da düşük maaşla çalışmaya devam etmenin bağlanacak aylığa düşük ABO'lu ve dolayısıyla en verimsiz olan 2008'den sonraki dönemin payını artırmak suretiyle nasıl düşürdüğünü anlatmaktadır. 2008'den sonra çalışmak aylığı düşürür biçimindeki çıkarsama ise doğru değildir, düşük matrahla çalışma halinde düşürür, yüksek matrahla çalışma halinde ise ABO olumsuzluğuna rağmen artırır.

SPEK'ler de farklıydı

Bir de SPEK taban rakamları üzerinde durmak gerekir. 2004 yılı öncesinde Sigorta Primine Esas Kazanç tabanı asgari ücrete endeksli değildi, asgari ücretten daha fazla bir rakama tekabül ediyordu. Örneğin 1999'da ilk altı ay için SPEK tabanı 93.366.000 ikinci altı ayda 113.700.000 iken o dönemdeki aylık asgari ücret ilk altı ay için 78.075.000 ikinci altı ay için 93.600.000 rakamlarına tekabül etmektedir.

Düşüşün kapsamı

Düşüş 01.10.2008 sonrası eşitlenen ödenen primlerin aylığa dönüşme hesabı göz önüne alındığında SSK'lılar, Bağ-Kur'lular ve 01.10.2008 sonrası ilk defa memur olanları da kapsayacak.

Önlem alınmazsa

Çoğu sigortalı asgari ücretle çalıştığı için önlem alınmazsa ileride emekli aylıkları bugünkü 360 TL seviyesine kadar düşecek. Yasa Koyucu da bunu öngördüğü için sigortalıları "Bireysel Emeklilik Sistemine" teşvik ediyor. BES'lerin de aslında emeklilik alternatifi değil bir yatırım danışmanlığı olduğunu önceki yazılarımızda defaatle vurguladığımız için bu konuya yeniden girmiyoruz.

Sorgulama yapmalı

Gelinen noktada her sigortalıya kendi adına yapması gereken kaçınılmaz bir olgu da bu sistemden en az zararı nasıl görürüm sorusunun cevabını aramak olmalıdır. İhtiyaç duyulan gün sayısı, emekliliğe kalan süre bazında doğru bir planlama yaparak, prim ödeme biçimini, çalışma tarzını değiştirerek bu zararı minimize etmek, dahası artıya geçirmek mümkün. Elbette bu desteği alacağınız kişi SSK, Bağ-Kur ve Emekli Sandığı aylık hesabını iyi bilen bir uzman olmalı.

 

Soru: Yıllarca askerlik borçlanmasının Bağ-Kur ya da SSK da olsun sigortalılık başlangıcını geriye çekmediğini biliyorduk. Gerçekten böyle midir? İ.ZOBU

Cevap: SSK'lılıktan (4/1-a sigortalılığından) emeklilikte askerlik borçlanmasının sigortalılık başlangıcını geri çekmesi SSK-Bağ-Kur veya Emekli Sandığı kapsamında borçlanılmış olmasına göre değil, askerliğin fiilen sigortalılık başlangıcından önce mi sonra mı ifa edilişine göre değişir. Eğer önce askere gidilmiş ve askerlik tamamlandıktan sonra sigortalı çalışmaya başlanmışsa borçlanma halinde başlangıç o borçlanılan askerlik süresi kadar geri çekilmiş olur. Buna karşın Bağ-Kur (4/1-b) sigortalılığı veya Emekli Sandığı iştirakçiliğinden emeklilikte ise askerliğin sigorta başlangıcından önce veya sonra oluşunun değil askerliğin Haziran 2002 ayından önce geçmiş olmasına ve süresine bağlıdır. Erkekler için Bağ-Kur ve Emekli Sandığı emekliliğinde yaş kategorileri 1,5'ar yıllık dilimler halinde değiştiğinden örneğin 8 aylık bir askerlik borçlanması yaşı düşürebilir de düşüremeyebilir de, buna karşın 18 aylık askerlik 1 yaş aşağıya çeker.

Tüm okurlarımın Ramazan ayını kutlarım.

(Kaynak: alitezel.com | 30.06.2014)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.