Torba Yasadaki Doğum Borçlanması Kimlere Yarayacak? / Şevket Tezel

 Soru: 657 sayılı Devlet Memurları Kanununa tabi kadın memurların doğum borçlanmasını yeni Torba Yasa kapsamında biraz daha açık ve bizlerin anlayabileceği bir şekilde izah edebilir misiniz? Kadın memur bir doğum borçlanması yapınca emeklilik yaşı iki yıl düşer mi? Borçlanma emeklilik yaşını düşürmez diye bazı yazılar okudum, yoksa bunun istisnaları mı var? Hangi tarih aralarında borçlanan erken emekli olma avantajlı elde eder? Tarihler vererek açıklar mısınız? R.KAPLAN

Cevap: Torba Kanun Tasarısındaki tuzakların dışında olumlu maddeler de yok değil. Doğum borçlanması konusunda Bağ-Kur ve Emekli Sandığı iştirakçilerinin bu haktan yararlanamamasının düzeltilmesi bekleniyordu ama asıl beklenti sigortalılık başlangıcı öncesindeki doğumların borçlanmasıydı. Bu hak verilmeyince bu verilenin öyle kimi basın organlarında şişirildiği kadar önemi bulunmuyor. Kuşkusuz bu hakkın da yararlı olacağı bir kesim var ama sigortalılık öncesi doğumların borçlanılmasını bekleyenlere göre devede kulak kadar bir kesim bu.

 

Torba Yasa Tasarısında verildiği söylenen haklara bakarsanız bunlar geneli itibariyle zaten dava yoluyla alınan, alınabilen haklar. Tıpkı kamuda çalışan taşeron işçilerinin tazminat hakları gibi sigorta başlangıcından sonra ama doğumdan önce en son memur iken veya Bağ-Kur'lu iken yapılan doğumlara ilişkin doğum borçlanması hakkı da İş Mahkemelerinde açılacak davalarla kullanılabiliyordu. Tasarıyla vaat edilen, Devletin vatandaşının kendisine dava açarak yargı yoluyla çatır çatır aldığı hakları artık davasız vermeye karar verdiğini gösteriyor. Ama sigortalılık öncesi doğumların borçlanılması dava yoluyla kazanılamıyordu ve Hükümet bunu gene vermiyor.

 

Memurun doğum borçlanması

 

Doğum borçlanması yoluyla bir doğumla iki yıl düşeceği gibi motamot bir çıkarsama doğru değil. Hele sigoratlılık öncesi doğumlar borçlanılamadığı için çok az rastlanacak bazı örneklerde böyle bir şey olabilir. Hele ki memurlar 2011 yılına kadar doğumdan sonra 1 yıl 2011'den sonra ise 2 yıl aylıksız izin alabiliyorlar ve bunu memuriyetleri sürerken borçlanabiliyorlardı. Borçlanamayanlar aylıksız izinleri borçlanmadan memuriyetten ayrılmış olanlardı.

 

Memurun doğum borçlanması hakkına örnekler

 

Örneğin memur Nezahat Hanım 1988'de SSK'lı olduktan ve akabinde 1990'da memuriyete başladıktan sonra iki defa 1992'de ve 1997'de doğum yaparak doğum sonrasında birer yıl aylıksız izin alıyor. Nezahat Hanım bu doğumlarını eğer memuriyetten istifa etmeden ya da ayrılmadan zaten borçlanabiliyordu. Oysa eğer mesela 2005'te istifa etmiş ve memuriyetten ayrılmışsa bu doğumlarını borçlanamıyordu. Keza bu doğumlarını SSK kapsamında borçlanmak istese bu defa doğumdan hemen önce SSK'lı olmadığı için kabul edilmiyordu, şimdi bu Torba Yasa ile borçlanabilecek. Nezahat Hanım 2005'te sonra SSK'ya devam etmişse ve SSK'dan emekli olacaksa bu günlere zaten ihtiyacı bulunmadığından borçlanma anlam taşımıyor.

 

Yine örneğin Münevver Hanım da 1994'te memur olmuş ve 1996, 2000 ve 2005 yıllarında üç doğum yapmış ama sadece 2000 yılındaki doğumunda 1 yıl aylıksız izin almışsa üç doğum yapmasına karşın 1 çocuğundan dolayı 1 yıl doğum borçlanması yapabilecek. Bu 1 yıl ile 15.06.2002 öncesindeki hizmetini artıracağından 1 yıl erken emekli olabilecek. Münevver Hanım eğer memuriyetten ayrılmamışsa bu borçlanmasını zaten yapabiliyordu. Münevver Hanım eğer memuriyetten ayrılmışsa Torba Kanunun getirdiği borçlanma Münevver Hanım'a kaybettiği borçlanma hakkının yerine iadesini sağlamış oluyor.

 

Memurun hangi halinde doğum borçlanması emeklilik yaşını iki yıl düşürür?

 

Eğer kadın memur doğumlarını memuriyete başladıktan sonra ama 15.06.2002'den de önce yapmışsa ve hepsinde de aylıksız izin almışsa (ki zaten o dönemlerde en fazla birer yıl aylıksız izin alınabiliyordu) sonra da bu aylıksız izinlerini borçlanmadan memuriyetten ayrılmışsa ve emeklilik yaşına da daha varsa bu Torba Kanunla o iki yılı ödeyerek iki yıl daha erken yaşta emekli olabilir. Örneğin eğer 15 yıllık iken memuriyetten ayrılmış ve boşta iken bu getirilen hakla iki yıl ödeyerek kalan 3 yılı da isteğe bağlı ödeyip 20 yılı doldurmak suretiyle erken emekli olabilir. 15.06.2002'den önce doğumları sonrasında hep 1'er yıl aylıksız izin aldığı üç doğumu varsa 3 yıl daha erken emekli olması da mümkündür.

 

Doğumdan sonra boşluk varsa borçlanma olur

 

Memur kadın 20 yıldır çalışıyorken bu süreçte 3 çocuk da doğum yapmış olsa bu 20 yıl zarfında hiç boşluk olmamış hiç doğum sonrası aylıksız izni almamışsa ne borçlanma yapabilir ne de emekliliği etkilenir.

 

Bağ-Kur'lunun doğum borçlanması

 

Semra Hanım 1985'ten 1993'e kadar 10 yıl vergi mükellefiyetinden dolayı Bağ-Kur sigortalısı olmuş. 1983, 1990 ve 1994 doğumlu üç çocuğu olan Semra Hanım 1983 yılındaki çocuğuyla ilgili borçlanmasını sigortalı olmadan doğum yaptığı için, 1990'daki çocuğuyla ilgili borçlanmasını o dönemde zaten sigortalı olduğu için yapamayacak. Semra Hanım sadece üçüncü çocuğu için bir doğumunu borçlanabilecek ve böylelikle yaştan Bağ-Kur emekliliği için gerekli 5400 günü tamamlamasına 720 gün katkı yapmış olacak.

 

SSK'lının üçe çıkan doğum borçlanması

 

1962 doğumlu Ayla Hanım 1982'de ilk defa sigortalı olduktan sonra 3 yıl ve 1995-1996 yılları arasında 1 yıl çalışmış ve ayrılarak bir daha çalışmamış. 1080 SSK günü olan Ayla Hanım'ın 1980, 1983, 1987 ve 1991 doğumlu dört çocuğu var. Ayla Hanım Torba Kanundan önce 1987 ve 1991 doğumlu çocukları için dört yıllık borçlanma yapmış. Torba Kanunla doğum borçlanması üç çocuğa da çıksa 1983'deki doğumunu zaten o dönemde prim ödediği için, 1980 doğumlu çocuğunu ise sigortalılık başlangıcından önce doğduğu için borçlanamayacak. Oysa başta belirttiğimiz sigortalılık öncesi doğumları borçlanma hakkı verilseydi Ayla Hanım borçlanıp hemen emekli olabilecekti.

(Kaynak: Alitezel.com | 10.06.2014)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.