‘Uzlaşma’da Vergiler Duman Oluyor / Yusuf Keleş

 Dün Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, prensip olarak uzlaşma müessesesinin kaldırılması taraftarı olduğunu ifade edince bu soruna dikkat çekmek istedim.

 

 

Geçtiğimiz yılın vergi rekortmenleri listesi açıklanınca bir tartışmanın daha fitili ateşlenmiş oldu. Kamuoyu haklı olarak vergi rekortmenleri listesinde, hükümetin açtığı hemen her ihaleyi rakip tanımadan alan müteşebbislerin ismini aradı. Ne var ki liste, geçtiğimiz yıllardan farklı değil. Havuz medyası bu durumun; hükümetin kendi zenginini yetiştirmediğinin açık göstergesi olduğunu söylüyor. Fakat bu savunma yapılırken zenginliğin ödenen vergi ile değil kazanılan sermaye ile ölçülmesi gerektiği unutuluyor. Malum mega projeleri hükümetten alan bu firmalar ile ilgili yapılan incelemelerde bulunan vergi ve cezalar, merkezi uzlaşma komisyonu tarafından sıfırlanmıştı. Bu durumda vergi kaçıran, inceleme yoluyla kaçırdığı vergi yakalanınca da sıfırlanan kişilerin vergi rekortmenleri listesine girmesini beklemek hayalcilik olur.

    Uzlaşma, mükelleflerin adlarına yapılan tarhiyatı yargıya intikal ettirmeden önce, vergi idaresi ile tahakkuk edecek vergi ve ceza hususunda anlaşmak için başvurabilecekleri idari bir çözüm yoludur. Kamu alacağının kısa sürede tahsilini sağlayan uzlaşma yolu, aynı zamanda mükellefin yargı sürecinde katlanacağı maliyetleri ve bürokratik işlemleri de ortadan kaldırıyor. Uzlaşmanın kapsamına; vergi incelemeleri sonucunda bulunan matrah veya matrah farkları üzerine salınacak vergi, resim ve harçlar ile bunlara ilişkin olarak kesilecek vergi ziyaı cezası, usulsüzlük ve özel usulsüzlük cezaları giriyor. Tarhiyat öncesi ve tarhiyat sonrası olmak üzere iki farklı şekilde yapılan uzlaşmanın en önemli farkı, tarhiyat sonrası uzlaşmada usulsüzlük ve özel usulsüzlük cezalarının kapsam dışında kalmasıdır. Ayrıca kaçakçılık suç ve cezalarından dolayı vergi ziyaına sebebiyet verilmesi durumunda kesilecek ceza uzlaşma kapsamı dışındadır.

    Uzlaşma talebi, vergi incelemesini yapan inceleme elemanlarına veya bu elemanların bağlı bulunduğu ekip veya grup başkanlığına yazılı olarak yapılmalıdır. Belirlenen uzlaşma gün ve saati, bir yazı ile uzlaşma gününden en az on beş gün önce mükellefe bildirilir veya inceleme tutanağına yazılır. Mükellefin istemesi halinde on beş günlük süreye bağlı kalınmadan daha önceki bir tarih uzlaşma günü olarak belirlenebilir. Uzlaşma sırasında mükellef isterse bağlı olduğu meslek odasından bir temsilci ve 3568 sayılı Serbest Muhasebecilik, Serbest Muhasebeci Malî Müşavirlik ve Yeminli Malî Müşavirlik Kanunu’na göre kurulan meslek odasından bir meslek mensubu bulundurabilir. Benim vergi mükelleflerine tavsiyem bu gibi teknik konuların görüşüleceği toplantılara profesyonel ekipten yardım almalarıdır. Bu kişiler uzlaşma görüşmelerinde görüş açıklayabilirler.

    Uzlaşma taleplerinin incelenmesi için üçer kişilik vergi dairesi uzlaşma komisyonları, defterdarlık uzlaşma komisyonu, vergi dairesi başkanlığı uzlaşma komisyonu, vergi daireleri koordinasyon uzlaşma komisyonu gibi mahalli uzlaşma komisyonları kurulur. Mahallî uzlaşma komisyonlarına tanınan yetki sınırlarını aşan vergi, resim ve harçlarda uzlaşmak üzere kurulan Merkezî Uzlaşma Komisyonu, Gelir İdaresi Başkanı’nın başkanlığında, bir Gelir İdaresi Başkan Yardımcısı ve Gelir Yönetimi Daire Başkanı’ndan oluşur.

    Sayıştay kamu kurumları ile ilgili yaptığı denetimlerde yapılan tasarruf ve harcamaları kontrol eder. Gelir İdaresi, Sayıştay’ın merkezi uzlaşma tutanaklarına ilişkin talebini reddetti. Gerekçe olarak da vergi mahremiyeti gösterilmiş. Bence vergi mahremiyeti savunması başka şeyleri örtmek için kullanılıyor. Çünkü herkes milyonlarca lira vergi ve cezanın Merkezî Uzlaşma Komisyonu’nda sıfırlandığı, çekirdek parasına çevrildiğini biliyor. Sıfırlama oranı siyasi iktidara yakınlıkla doğru orantılı. Uzlaşma tutanaklarının ibraz edilmemesinin altında büyük emek harcanan raporlarda yazılan vergi ve cezaların sıfırlanmasının kamuoyunca bilinmesinin istenmemesi gerçeği var.

    Oysa Maliye uygulamalarında özellikle ‘siyasetsiz’ mahalli komisyonlarda verginin aslından indirim yapılmaz, vergi cezasının en az yüzde doksanı silinir kimi zaman da cezanın tamamı sıfırlanır. Örneğin; bir ay önce danışmanlığını yaptığım bir şirketin vergi dairesi başkanlığında yapılan uzlaşmasına şahit oldum. Şirket kendisi beyanını yani ödeyeceği vergiyi artırmış ve pişmanlık hükümleri çerçevesinde cezasız vergiyi ödemiş. Ancak vergi dairesi şirketçe yatırılan vergi geç ödenmiş diye ödenen vergi kadar vergi cezası kesmişti. Uzlaşmanın konusu da bu ceza tutarıydı. ‘Merkezden’ ve ‘siyasetten’ uzak yerde yapılan bu uzlaşmada Uzlaşma Komisyonu bırakın verginin aslını silmeyi, şirketin kendisinin artırdığı ve ödediği verginin yanında epeyce de bir cezayı aldılar.

Uzlaşma görüşmesinin sonuçları

Uzlaşma sonucunda uzlaşılabileceği gibi, uzlaşmanın temin edilememesi ve gerçekleşmemesi de söz konusu olabilir. Mükellefin; Uzlaşma Komisyonu’nun davetine katılmaması, uzlaşma görüşmesine geldiği halde uzlaşma tutanağını imzalamaması veya ihtirazı kayıtla imzalamak istemesi halinde uzlaşma temin edilememiş sayılır. Bu durumda, mükellefin tarhiyat sonrası uzlaşma hakkı ortadan kalkar. Bu nedenle mükellef, tarhiyat sonrası uzlaşma hakkını kullanmak istiyorsa mutlaka tarhiyat öncesi uzlaşma talebinden vazgeçtiğini yazılı olarak bildirmelidir.

    Uzlaşma için belirlenen gün ve saatte mükellef veya vekilinin katılımı ile toplanan Uzlaşma Komisyonu konuyu tartışır. Uzlaşma görüşmesi sonucunda uzlaşma gerçekleşmediği takdirde, düzenlenecek tutanağa komisyonun nihai teklifi yazılır. Tutanak, komisyon başkan ve üyeleri ile mükellef veya vekili tarafından imzalanır. İmzalanan tutanağın bir örneği mükellefe veya vekiline verilir. Bir örneği de üç gün içerisinde, rapor ve ekleriyle birlikte mükellefin bağlı olduğu vergi dairesine gönderilir. Mükellef, komisyonun teklifini sonradan kabul etme imkânına sahiptir.

 

(Kaynak: Zaman Gazetesi | 06.05.2014)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.