Ülkemizdeki Yabancı Uyruklu Hocalara Emeklilik Tüyosu / Şevket Tezel

 Vatandaşlarla vatandaş olmayan kimselere sosyal güvenlik konusunda eşit muamele yapılması hakkındaki 118 nolu İLO sözleşmesinin onaylanmasının uygun bulunduğuna  ilişkin 1453 sayılı Kanun  10.08.1971 tarih ve 13922 sayılı RG'de yayımlanmıştı.

İLO'nun söz konusu 118 nolu sözleşmesinin 3. maddesinde “Bu Sözleşmeyi uygulayan her Üye, Sözleşme mükellefiyetlerin kabul ettiği sosyal güvenlik dallarında, ülkesinde, bu Sözleşmeyi uygulayan diğer üye Devletler vatandaşlarına, sosyal güvenliğe tabi olma ve yardımlardan yararlanmaya hak kazanma bakımlarından, kendi vatandaşlarıyla eşit işlem yapar” demekteydi.

 

Bilhassa Sovyetler Birliği'nin dağılmasıyla bu bloka bağlı ülkelerdeki parasal yapının bozukluğundan dolayı ayrılan bilim adamları ve sanat erbabı öğretim üyeleri ve öğretmenler ülkemizdeki üniversitelerde ve liselerde çokça yer buldular.

 

Bu sosyal, sanatsal ve akademik furyaya mevzuatımız eşlik edemedi. Zira yıllar önce sözleşmeyi imzalamamıza rağmen ilk yıllarda sosyal güvenlik hakları bakımından çalışanlar arasındaki yerli-yabancı eşitsizliği uygulanmaya devam etti ve 06.08.2003 tarihine kadar özellikle talepleri yoksa yabancı uyruklu bilim insanları çalışırken sadece kısa vadeli sigorta kollarına tabi kılındılar. 2003 yılından sonra hem kısa ve hem de uzun vadeli sigorta kollarına zorunlu olarak tabi tutuldular ama bu defa da geç kalınmış oldu.

 

Kısa vadeli sigorta demek malullük yaşlılık ve ölüm sigortalarını içermeyen dolayısıyla da emeklilikle ilgili hiçbir avantaj sağlamayan sigorta demek oluyor.

 

Eğitim, öğretim hizmeti veren bu yabancı uyruklu bilim, sanat, akademi ve eğitim insanlarının ülkemizdeki çalışmaları yıllarca sürse de yaşça ileri olmaları ve 08.09.1999'dan sonra ülkemizde sigortalılığa başlayanların ya 4500 gün ve 25 yıl sigortalılık veya 7000 güne tabi tutulmaları yaşları 58 ve 60'tan büyük bile olsalar emekliliklerini güçleştiriyordu. Aslında bunlardan ülkemizle sosyal güvenlik sözleşmesi imzalamış ülke vatandaşı olanlar, yurtdışı kısmi aylığı hakları ile bu engeli aşabiliyorlardı ama sözleşmesiz ülke vatandaşları için durum bayağı ümitsizdi.

 

Oysa gerçekten çalışmaya başladıkları ancak zorunlu olmadığı gerekçesiyle uzun vadeli sigorta primi ödenmemiş çalışmaları başlangıç olarak kabul edilse hemen emekli olabilecek bu kapsamdaki çalışanlar dava yoluna başvurmaya başladılar.

 

İşte bunlardan birinin 1986 yılında Türkiye'den gelen davet üzerine Ankara'ya geldiğini, davalı B. üniversitesi Müzik ve Sahne Sanatları Fakültesinde ücretli Öğretim görevlisi olarak işe başladığını ve aynı Fakültede 01.08.1990 yılından 13.09.2005 tarihe kadar çalıştığını, SSK'dan hizmet dökümü istediğinde 01.08.1990 tarihli işe girişinin bildirilmesine rağmen hizmetlerinin bildirilmediğinin görüldüğünü, bu hizmetlerinin sigortalı olması gerektiğini belirterek 01.08.1990-13.09.2005 tarihleri arasındaki çalışmalarının sigortalı hizmetten sayılmasına karar verilmesini talep ederek açmış olduğu davadan öğrenmiştik. Bu davada Ankara 5.İş Mahkemesi 07.05.2008 tarihinde verdiği kararda evrensel hukuk dersi vermişti.

 

Anılan mahkeme “Davacının dava konusu yapılan dönemde vatandaşı olduğu Macaristan ile Türkiye arasında her iki devletin de akit devlet olduğu sosyal güvenlikle ilgili İLO Sözleşmesi'nin ''Yabancılara Eşit Muamele'' başlıklı 7.bölümünde akit devletlerin sosyal güvenlikle ilgili konularda sözleşmeye üye devlet vatandaşına kendi vatandaşlarına aynı hakları tanıyacakları hükme bağlanmıştır. Bu durumda sosyal güvenlik sözleşmesinin tarafı olan bir ülke vatandaşının Türkiye'de sigortalı bir işte çalıştığı taktirde yazılı istek koşulu aranması zarureti bulunmamaktadır. Sözleşme gereğince çalışanların sigortalı sayılması gerekmektedir. Davacı için 22.09.1993 tarihinde sigortalı işe giriş bildirgesi verilmesi de yazılı istek niteliğindedir. 506 sayılı Yasanın 3/1-a maddesi uyarınca, yabancı uyruklular yazılı istekle bulundukları başvuru tarihini takip eden aybaşından itibaren malullük, yaşlılık ve ölüm sigortası yardımlarından yararlanabileceğinden davacının 01.08.1990 tarihinden sonraki çalışmalarının tam sigorta kollarına tabi olması gerekmektedir. Davacının davalı üniversitede öğretim elemanı ve sanat uygulayıcısı olarak kesintisiz çalıştığı ve bu çalışması karşılığında ücret aldığı dosya içeriğinden saptanmıştır.” diyerek sigortalılık başlangıcının  gerçek çalışma başlangıcından itibaren geçerli kılınmasına hükmetmiş bulunuyor.

 

Yerel mahkemenin bu kararı Yargıtay 10.HD.'sinin 2008/13441 Esas ve 2010/3430 sayılı Kararıyla aynen onanmış bulunuyor.

 

Bu durumda ülkemizdeki üniversitelerde yıllardır çalışan ama emekli olamayan yabancı uyruklu hocalara yargı yolunu tavsiye ediyoruz. 

 

 

 

Soru: 1966 doğumluyum. 01.02.1985'te sigortalılığa başladım ve bugüne kadar toplam 2 bin 120 SSK günüm oldu. İki çocuğum olduğu için çalışmayıp boşta geçmiş günlerim de oldu. Ben de kanunlardan yararlanarak 3600 günden nasıl ve ne zaman emekli olabilirim? N.KARANFİL

 

Cevap: Gün sayınızı çalışarak veya doğum borçlanması ile 3 bin 600 güne tamamlarsanız 58 yaşını dolduracağınız 2024 yılında, 5 bin güne tamamlarsanız hemen emekli olabilirsiniz. İki doğumunuzdan sonraki ikişer yıllık sürelerde ne kadar boş gününüz var bilmiyorum, ancak bu süreler tamamen boş ise 1440 gün edinebilirsiniz. 1440 gün de (8 yıl) çalışarak veya isteğe bağlı olarak ay be ay prim ödemek suretiyle de emekli olabilecek iseniz de bu konuda treni maalesef kaçırmışsınız. Zira bu planı uygulasanız 5 bin günü tamamlayıncaya kadar 56 yaşına gelmiş olacaksınız. Hep söylerim, emeklilik sadece tarih olayı değildir. Borçlanmaları kaç TL'den yapacağınız, doğumları hangi tarihlerde yaptığınız, bundan önceki primlerinizin matrahı birlikte değerlendirilmesi ve özenle bir uzman gözüyle karar verilmesi gerekli hususlardır. 

(Kaynak: Alitezel.com | 15.04.2014)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.