Kayıtdışılığı İşçi ve İşveren Birlikte Körüklüyor / Vedat İlki

 Ülkemizde kayıtdışı çalışma ile ilgili araştırma yaptığımızda ciltler dolusu yazı, bilimsel makale, bildiri, akademik araştırmalar, tablolar , önerilerle karşı karşıya kalırız.

Kayıtdışılığın altında yatan;

Sosyal Güvenlik ve İş Hukuku Bilincine sahip olmamamızdan kaynaklanır.

İş arayanlar ihtiyaç sahibi ,işveren ise yatırımı temsil eder.

Maliyeti belirleyen en önemli girdiler içinde işçilik giderleri ,bunun içinde yatırım sahibi girdi maliyetini düşürme adına ucuza yönelir.

Çalışma Hayatı Penceresinde Kayıtdışılığın Tetiklenmesi:

Çalışma Hayatında kayıtdışılığın yansıması;

a)Sosyal Güvenlik Sistemi

b)Çalışma Hayatını Düzenleyen Özel Hukuk kurallarını hiçe saymaktır.

Türkiye’de Kayıtdışılığı Belirleyen Gruplar:

Türkiye’de kayıtdışı istihdam konusunu incelendiğimizde, karsımıza iki kesim ortaya çıkar.

Ø  İşçinin kendi iradesi doğrultusunda çalışmayı gerçekleştirmesi

Ø  İşveren tarafından kayıtdışı çalıştırılmasıdır.

Sosyal Güvenlik Dünyası Bunu Üç Aşamaya Ayırır:

Ø  SGK Bildirilmeyenler,

Ø  Çalışma Günlerinin Eksik Bildirimi,

Ø  Çift Bordro ile Gerçek Ücretlerin APHB gösterilmemesi.

Kayıtdışılığı Tetikleyen Diğer Bir Grup İkinci Ek İş Yapanlar:

Bu grup bir başka işyerinde çalıştığı için o işyerinde kayıt altında olduğundan , ikinci ek iş yaptığında sigortasız çalışmayı tercih ederek kayıtdışılığı tetikliyor.

 

Ülkemizde Kayıtdışılık Alanında Deneme Süresinde Yaşanır:

 

Kayıtdışılık ile ilgili yaptığımız araştırmalarda çalışanlar arasında en çok kabullenilen süreç deneme süresinde SGK tabi çalışmamaktır.

 

Burada işveren işçiye psikolojik baskı uygulayarak en az 2 ay en fazla 6 ay kadar sigortasız çalışmaya zorluyor.

 

Hangi amaçla olursa olsun işçi iş akdi anlaşması yapıldığı andan itibaren SGK kapsamına girmesi gerekir.

 

Bu da işçinin bilinçli olmamasından kaynaklanıyor.

 

Kısmi zamanlı çalışmalarda genel de öğrenci ,emekli ,ev kadınları çalışmaya zorlanarak kayıtdışılık tetikleniyor.

 

Yabancı işçiler ,işsizlik maaşı alıp da bu sürede çalışanlar , işten ayrılıp 100 gün boyunca sağlık hizmeti alanlar , çocuk işçiler de oluşturmaktadır.

Kadın İşçiler:

 

Sosyal Güvenlik Anlamında Kadın Çalışanların Kayıtdışılığını Analiz ettiğimizde karşımıza aşağıdaki sonuçlar çıkıyor.

Ø  Eşi üzerinden sağlık yardımı alanlar,

Ø  Anne yada Baba üzerinden sağlık yardımı alanlar,

Ø  Dul aylığı alan kadınlar,

Ø  Yetim aylığı alan kız çocukları,

Ø  Ev içinde üretime katılma,

Ø  Kırsal kesimde tarlalarda çalışıp kayıt altına girmeme

 

Emekli İşçiler:

 

Genç emekliler kayıtdışılığı en çok tetikleyen unsurdur. Emekliler SSK, Bağ-Kur, Emekli Sandığı ve Borsa/Banka Sandıklarından emekli aylığı aldıkları ve sağlık güvencesi olmaları nedeniyle sigortasız olarak çalışmayı kabul etmektedirler.

İşverenlerde yazının giriş bölümünde söylediğimiz gibi emeklilerin maliyeti az olduğu için tercih edilir. İş deneyimlerinden dolayı tercih edilirler.

 

Yabancı İşçiler:

 

Ülkemize vize sorunu olmadığı için Afrika , Balkan , Orta Doğu , Rusya Üzerinden yabancı ülkelerden kaçak göçmenler çalışmaya gelmektedir.

 

Türkiye’yi tercih etmeleri Avrupa’ya geçiş aşamasında ülkemizde bir müddet kalarak para biriktiriyorlar.

 

Ucuz işçilik anlamından prosedürlere uymadan bu kişiler çalıştırılıyorlar.

 

 

İşsizlik Ödeneği Alan İşçiler:

 

İşsizlik ödeneği 2002 yılından itibaren ülkemizde uygulamaya başladığından dolayı 6 ay 8ay 10 ay üzerinden verildiğinden bu sürelerde çalışanlar kayıtdışı olarak çalışmayı sürdürüyorlar.

 

Bu işçiler sağlık hizmeti aldıkları için kayıtdışılığı da kabullenerek ucuz işçi olarak çalıştırılıyorlar.

 

Çocuk İşçiler:

 

Bu aslında ülkemizde çokça kullanılmasa da tarımsal sektörde , ara iş gücü anlamında çırak kavramında yetişme çağındaki çocuklar ucuz işgücü olarak kayıtdışı çalışan olarak görülmektedir.

 

Dul ve Yetim Aylığı Alan İşçiler:

 

Anne yada babası üzerinden yetim aylığı alanlar, yetim aylıkları kesilmemesi adına kayıtdışı çalışıyor.(Emekli Sandığı yetim kızı SSK ve Bağ-Kur Kapsamında çalışsa da yetim aylığı kesilmez.)

 

Anlaşmalı boşanan yetim kız çocuklarının kayıtdışı kapsamında çalışmaktalar.

 

Son Yıllarda SGK Kadim Servisleri ile kayıtdışının üzerine hızla gitmektedir.

Ayrıca SGK kurumsal sitesinde kayıt içinde çalışmanın yararlarını anlatan sunumlar,sigortalı işçi çalıştıran işverenlere sunulan teşvikler,denetimler sonucunda uygulanan İPC ile caydırılmaya çalışılmaktadır.

Düşüncemiz bu işin eğitimden geçtiği ,sosyal boyutu ve gelir dağılımındaki eşitsizliğin giderilmesi ,sigortalılık bilinci gibi kavramların geliştirilmesiyle, kayıtdışılık belli bir seviyenin altına inebilir.

 

İşveren prim maliyetlerini düşürme adına %5’lik prim teşviğinin kalıcı olması ,diğer teşvik uygulamalarının basit ve anlaşılır  düzenlemeler yapılmalıdır.

 

Muhtasar+APHB oto kontrol açısından birlikte verilmesini sağlamaktır.

 

İşçiler özellikle sigortasız çalışmanın ileride emekli olacakları hayatı erteledikleri gibi ,ölümleri halinde hak sahiplerini de yoksulluğa mahkum ettiklerini unutmamalıdır.

 

İşverenlerde her kayıtdışı çalıştırdıkları işçi ile kamu maliyesini zarara uğratarak ,ülke gelirlerini zarara uğratır, sigortalı işçi çalıştırmaları halinde sadece çalışanlarını değil kendi işyerlerini de güvenceye aldıklarını unutmamalıdır.

 

İşin Özü;

 

İşçi ve işveren birlikteliği ile kazanan taraf ülke ekonomisi olacaktır.

(Kaynak: Alitezel.com | 06.02.2014)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.