Hakan ÜZELTÜRK - Vergi inceleme raporlarında azmettirme

Vergi Usul Kanunu'nun 360. maddesinde yer alan iştirak düzenlemesinde, "Birden fazla kişi 359. maddede sayılan fiillerin icrasına iştirak ettikleri takdirde fiili irtikâp edenlerden veya doğrudan doğruya beraber işlemiş olanlardan her biri bundan ayrı ayrı maddi menfaat gözetmek şartıyla o fiile mahsus ceza ile cezalandırılır. Söz konusu fiilleri işlemeye azmettirenlere de aynı cezalar hükmolunur. Bu fiillere maddi menfaat gözetmeksizin iştirak edenlere fiile mahsus cezanın dörtte biri hükmolunur" denmektedir. Bu düzenlemenin ilk cümlesi asli maddi iştiraki, ikinci cümlesi ise asli manevi iştiraki yani azmettirmeyi düzenlemektedir. Son cümlede ise fer'i iştirak yer almaktadır.

Vergiler bakımından azmettirme suçunun oluşması için failde vergi kaçakçılığı suçunu işleme düşüncesinin bulunması gerekmektedir. Vergi inceleme raporlarında bu konuda yapılacak bir değerlendirmede İdare'nin V.U.K. m.3 kapsamında failin suç işleme niyetini ispat etmesi gerekmektedir. Uygulamada vergi inceleme raporlarında azmettirmenin oluştuğunu ispat etme yükü taşıyan İdare'nin vergi inceleme raporlarında ilginç ifadeler ve bağlantılar kullanarak bu ispat yükünü yerine getirdiğini zannettiği ve biz bunu bu şekilde saptadık, yapmadığınızı siz ispat edin diyerek mükellefleri suçladıkları görülmekte, bu konuda asıl vergi kaçakçılığıyla suçlananların davasının sonucu dahi beklenmeden işlem ve takibat yapılmaktadır. Hukuken doğru olmayan bu yaklaşım genellikle yargı organları tarafından ispat yükünün yerine getirilmediği şeklinde değerlendirilmesine rağmen İdare bakımından bu uygulamalar devam etmektedir.

İnceleme elemanları bu kişilerin gerçekten suç işleme niyet ve maksadıyla hareket edip etmediklerini araştırıp bu durumun mevcudiyetini gösteren olay ve hareketleri tespit etmek zorundadır. Aksi halde inceleme eksik kalacağı gibi İdare ispat yükünü de yerine getirememiş olacaktır. Burada özellikle şahsi fikir ve tahminlerin dışında somut olaylar ve bilgilerle bu durumun ortaya konması gerekmektedir. Ceza hukuku bakımından da azmettirmede temel nokta suçu işleyende herhangi bir suç işleme niyet ve maksadının bulunmaması, kendisinin azmettirenin telkinleri ile suç işlemek için harekete geçmesi olup, suçu işleme niyetinin bulunması halinde herhangi bir azmettirmeden de bahsedilemeyecektir (Dönmezer-Erman, Nazari ve Tatbiki Ceza Hukuku, Cilt. II, İstanbul-1997, s.523).

İnceleme raporlarında yer alan ifadelerde "...yapıldığı anlaşılmaktadır", "bu amaçla davranıldığı açıktır", "...niyetiyle hareket etmiştir" gibi hiçbir somut olay veya bilgi ve belgeye dayanmadan sadece soyut ifadelere dayanılmaktadır. Bu gibi hukuken eksik ve ispat yükünü yerine getirici nitelikte olmayan değerlendirmeler dışında bazen telefonda kişilerin birbiriyle yaptıkları genel nitelikte bazı konuşmalar bile bu kişilerin aralarında bir ilişki olduğu bu dinlemenin hukuka aykırılığı dahi düşünülmeden kabul edilmektedir. Dolayısıyla hukuken mevcut ve geçerli bir delile dayanılmadan yapılan tarhiyatlar da hem davaların kaybedilmesine, hem yargının yükünün artmasına yol açmaktadır. Bu durum İdare'nin niyeti konusunda da ciddi kuşkular yaratmaktadır.

Danıştay kararlarında da, "...vergi incelemesinin amacının ödenmesi gereken vergilerin doğruluğunu araştırmak, tespit etmek ve sağlamak olduğu belirtilerek gerçek durumun vergiye esas alınacağı ve incelemenin de bu amaca yönelik olması gerekeceği" belirtilmiştir. Dolayısıyla vergi inceleme elemanlarının vergi inceleme raporlarını suçun hukuken tespitine yönelik olarak hazırlamaları zarureti bulunmaktadır. İdare'nin bir an önce kaybettiği davaları inceleyerek hukuki hataların nerelerde ve kimler tarafından yapıldığını tespit etmesi, gerekli önlemleri de derhal alması gerekmektedir. Çağdaş bir Vergi İdaresi'nde vergi ve hukukun bir araya getirilmesi gerektiği artık kabul edilmelidir.

(Kaynak: Dünya Gazetesi | 18.06.2007)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.