Hakan ÜZELTÜRK - Uzlaşmanın dayanılmaz hafifliği

Uzlaşma konusunda son dönemlerde basında yer alan yorumlar bu konunun amacı konusunda ciddi kuşkular yaratmıştır. Uzlaşmaya giren mükellefler bakımından çok büyük rakamların söz konusu olduğu bu alanda hiç vergi ödemeyenlerden tutun çok cüz'i oranlarda vergi ödeyenlere kadar birçok mükellef söz konusudur. Ülkemizde bir yanda asgari ücret üzerinden vergi alınıyor, vergisini zamanında ödeyenler dürüst mükellef oluyorlar, diğer yanda bazı mükellefler hiç vergi ödemiyorlar veya uzlaşmaya girdiklerinde vergilerinin tamamı veya tamamına yakını siliniyor.

Vergi kanunlarında uzlaşma müessesesi var. Vergi idaresi bu yetkiyi kullanıyor. Fakat temel problem başka. Uzlaşma konusunda kanun metninde herhangi bir sınırlama veya kriter bulunmamakta. Bu sebeple uzlaşılacak meblağın sınırları tamamen idarenin ihtiyarında. Böyle sınırsız, kuralları ve oranları belli olmayan bir yetki doğru olmadığı gibi Anayasa ve mevzuatımızdaki temel vergilendirme prensiplerine de aykırıdır. Üstelik Anayasamız'da aksine hüküm de var. Vergi kanunla konur, değiştirilir, kaldırılır. Burada uzlaşma da kanunla konmuştur demenin bir anlamı yoktur. Verginin ortadan kaldırılması idare çalışanlarının iki dudağı arasına bırakılamaz, bırakılmamalıdır. Sonra ülkede vergi adaleti neden yok, neden insanlar vergi ödemiyor diye daha çok düşünür dururuz. Mükellefler vergi adaletini sağlamanın yolunu kendileri bulmuşlar bile. Bulmanın da ötesinde buna inanıyorlar da. İsteyenler mükelleflere gidip sorsun.

Uzlaşmanın sınırı

Yüzde sıfır ile uzlaşma yapanların hangi şirketler olduğu belli, uzlaşmayı kimlerin yaptığı belli, ülkede vergi toplanmıyor diyenler de belli. Bunların ötesinde uzlaşma yapılanlar arasında yüzde sıfır olmasa da yüzde birkaç ile uzlaşılan dosyalar da var. Uzlaşma oranının 2005 senesinde yüzde 87'ye ulaştığı dikkate alınırsa bu kurumun bir vergi planlaması yöntemi olarak düşünüldüğü de anlaşılacaktır. Vergisini düzgün ödeyen mükelleflerin vergi planlaması ise dürüstlük olmaktadır.

Düşük rakamların dışındaki uzlaşmalar konusunda yetkililer yaptıkları açıklamalarda vergi borcunun yüzde 10'una, cezaların ise yüzde 90'ına kadar olan kısmından vazgeçildiğine dair açıklama yapıyorlar. Bu vergi kaçıranların açıkça teşvik edilmesidir. Hem vergi kaçırıp o parayı kullanıyorsunuz, hem de ceza almıyorsunuz. Bakın ne kadar güzel. Ülkede vergi kaçakçılığı, kayıtdışı ekonomi, vergi adaletsizliği, vergiye karşı direnç, idareye güvensizlik var. Acaba neden?

Vergi danışma komitesi

Uzlaşmaya başvuranların bir başka bölümünü idarenin hukuka aykırı uygulamaları sebebiyle bu yolu tercih edenler oluşturmaktadır. Yargı yolunun uzun ve maliyetli olması mükellefleri de uzlaşmaya zorlamaktadır. Bu hukuka aykırı uygulamalar önlenemez mi? Önlenebilir tabii. Bunun için temel hukuk kurallarını uygulamak yeterli. Bu durumda ya hukuk kuralları uygulanmak istenmiyor ya da bu uygulama için eldeki imkânlar yeterli değil.

2005 yılında çıkarılan Gelir İdare'si Başkanlığı'nın Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun'da vergi danışma komitesi oluşturulacağı belirtilmektedir. Vergi konseyi çalışmalarında çeşitli ülke uygulamalarının da incelenmesi suretiyle oluşturduğumuz, fakat maalesef Kanun metninde çok farklı şekilde yer alan ve uygulamada etkin olarak kullanılmayan bu kurum uygulamadaki sorunları izleyip çözmek üzere düşünülmüştü. Özellikle de hukukla ilgili olanları. Bu komite tam olarak oluşturulmuş mudur? Kimler yer almaktadır? Hangi çalışmaları yapmaktadır? Dünya uygulamalarında mutlaka olan bağımsız uzmanlar ve özellikle hukukçular var mıdır? Uygulamada bu kadar çok hukuk probleminin olmasına karşı neler yapılmaktadır? Bunların cevabını idare verecektir. Eğer bir cevap gelirse yayınlarız. Cevap gelmezse de bu hukuka aykırı uygulamalar sürecek demektir. Eksiklikleri ve eleştirileri izlemeye tahammülü olmayanlar hukuki problemleri de düzeltmeyeceklerdir.

(Kaynak: Dünya Gazetesi | 08.06.2007)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.